Giàn khoan HD-981 và bước ngoặt quan hệ Việt-Trung
Hoàng Mai
Việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD-981 vào sâu trong Vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Việt Nam đến 80 hải lý (148 km), được nhiều người cho rằng Trung Quốc đã thực sự xâm lược Việt Nam, và thực sự Trung Quốc đã xâm lược Việt Nam.
Trong bài viết đăng trên Blog BA SÀM và BVN(1), ngày 12.5.2014, tác giả Nguyễn Thanh Giang nhắc lại lời Chủ tịch Tổng công ty Dầu khí Hải Dương Trung Quốc (CNOOC), ông Vương Nghi Lâm, ông này đã hùng hồn tuyên bố về giàn khoan HD-981: “đây là biên giới di động, là lãnh thổ di động và là một trong những vũ khí chiến lược của Trung Quốc trong cuộc chiến năng lượng dầu khí”.
Đưa giàn khoan HD-981 vào trong Vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Việt Nam,
Trung Quốc đã thực sự xâm lược Việt Nam.
Nguồn: petrotimes.vn
Vậy là, nếu như Việt Nam không bằng mọi cách đưa HD-981 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý, thì đồng nghĩa với việc Việt Nam chấp nhận “biên giới di động, là lãnh thổ di động” của Trung Quốc đặt tại vị trí đó.
Ngay sau khi Trung Quốc đặt giàn khoan HD-981, phía Việt Nam đã có một loạt các động thái, mà qua đó, những ai quan tâm đến quan hệ Việt-Trung, đều có cảm giác rằng, quan hệ Việt-Trung rất có thể đi theo một hướng mới, thậm chí kể cả là một thay đổi chính trị tại Việt Nam.
1. Phản ứng mang tính đột phá của Việt Nam.
Diễn biến của cuộc họp báo quốc tế tổ chức tại Hà Nội chiều 07.5.2014 cho thấy: Mâu thuẫn trong quan hệ Việt-Trung như đã bước sang một giai đoạn mới?!
Nguồn ảnh: vietnamnet.vn
1. Chiều 07.5.2014, Việt Nam đã chức một cuộc họp báo quốc tế tại Hà Nội. Thông báo đến toàn thế giới biết về hành động trái phép, vi phạm luật pháp quốc tế của Trung Quốc.
2. Mặc dù có nhiều mâu thuẫn nội bộ, nhưng Bộ Chính trị ĐCSVN đã thống nhất, và buộc phải cho phép (thậm chí là gợi ý) để Nhân Dân tổ chức biểu tình trên toàn quốc vào ngày Chủ nhật 11.5.2014.
Các cuộc biểu tình, mặc dù mới chỉ diễn ra ở Hà Nội, Sài Gòn, Đà Nẵng và Cần Thơ (sau một ngày), nhưng đã thể hiện được tinh thần yêu nước vốn có của người Việt; nó luôn luôn là sức mạnh vô địch, để dân tộc Việt vượt qua mọi khó khăn, thử thách…; và không ai khác, chính Bắc Kinh hiểu hơn ai hết về sức mạnh này.
3. Sự kiện giàn khoan HD-981 diễn ra lại đúng vào dịp Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24 tổ chức tại Myanmar; và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có bài phát biểu đanh thép(2) được dư luận trong nước và khu vực đánh giá rất cao. Thủ tướng tố cáo trực tiếp đối với Trung Quốc và cho rằng “Hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông-mối quan tâm chung của ASEAN, của khu vực và thế giới đang bị đe dọa nghiêm trọng”.
Trước các đồng nghiệp tham dự cuộc họp, Thủ tướng Việt Nam đã tố cáo:
“Từ ngày 01/5/2014 Trung Quốc đã ngang nhiên đưa giàn khoan nước sâu cùng hơn 80 tàu vũ trang, tàu quân sự và máy bay hộ tống đi vào vùng biển Việt Nam và đã hạ đặt giàn khoan này tại vị trí nằm sâu trên 80 hải lý trong Thềm lục địa và vùng Đặc quyền Kinh tế của Việt Nam theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982. Các tàu hộ tống bảo vệ giàn khoan của Trung Quốc đã rất hung hăng bắn vòi nước có cường độ mạnh và đâm húc thẳng vào các tàu công vụ, tàu dân sự của Việt Nam, gây hư hại nhiều tàu và làm nhiều người bị thương. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan vào hạ đặt tại địa điểm nằm sâu trong Thềm lục địa và vùng Đặc quyền Kinh tế của một nước trong ASEAN, là sự vi phạm đặc biệt nghiêm trọng Luật pháp Quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 và cũng là sự vi phạm đặc biệt nghiêm trọng Tuyên bố về Ứng xử của các Bên trên Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc là một Bên tham gia ký kết. Hành động cực kỳ nguy hiểm này đã và đang đe dọa trực tiếp đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông.
Việt Nam đã hết sức kiềm chế, chân thành bày tỏ mọi thiện chí, sử dụng mọi kênh đối thoại, giao thiệp với các cấp khác nhau của Trung Quốc để phản đối và yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan và các tàu vũ trang, tàu quân sự ra khỏi vùng biển của Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay Trung Quốc không những không đáp ứng yêu cầu chính đáng của Việt Nam mà còn vu khống, đổ lỗi cho Việt Nam và tiếp tục dùng sức mạnh, gia tăng các hành động uy hiếp, xâm phạm ngày càng nguy hiểm và nghiêm trọng hơn”.
Đánh giá về về bài phát biểu của Thủ tướng Việt Nam, ông Henry Bensurto, Bộ Ngoại giao Philippines, nói sau khi dự phiên toàn thể: “Bằng cách nói rất thẳng thắn, Thủ tướng của các bạn đã trình bày thẳng thắn, rõ ràng và thực tế. Đó là điều rất tốt vì nó cho mọi người thấy bức tranh thực tế những gì đang xảy ra ở biển Đông. Trong một thời gian dài có một số nhóm luôn tuyên bố như thể biển Đông không có vấn đề gì cả. Cuối cùng thì lập luận này đã bị bác bỏ bởi bài phát biểu của Thủ tướng Việt Nam và bởi tuyên bố chung của các ngoại trưởng ASEAN. Tôi nghĩ đây là bước đầu tiên nhưng hết sức quan trọng theo hướng để có thể giải quyết thấu đáo tình hình ở biển Đông”(3).
Rất có thể Bắc Kinh đã rất bất ngờ với cả ba động thái trên đây từ phía Việt Nam. Vì như mọi người đều biết, trong gần 25 năm qua, kể từ HỘI NGHỊ THÀNH ĐÔ năm 1990, lãnh đạo Việt Nam gần như bị lệ thuộc vào Bắc Kinh và luôn phải theo sự chỉ đạo của họ.
2. Sai lầm của Bắc Kinh.
Rất khó để đuổi Bắc Kinh ra khỏi vị trí mà họ đã đặt giàn khoan HD-981, trừ những biến cố mà chẳng mấy ai ngờ đến. Mặc dù vậy, Bắc Kinh đã mắc những sai lầm, mà có thể họ cũng không ngờ tới, đó là:
- Mặc dù rất mưu mô và xảo quyệt, nhưng trong sự việc giàn khoan HD-981 này, Bắc Kinh đã không lường hết được phản ứng của Việt Nam lại mạnh mẽ và bất ngờ đến thế. Biểu tình, vốn là điều mà Việt Nam rất sợ (không dám ra Luật biểu tình là vì thế), nhưng trong thế bí, Bộ Chính trị buộc phải “bật đèn xanh” để Nhân Dân được phép biểu tình, và nó đã diễn ra, không chỉ ở Việt Nam, mà còn của cả người Việt trên nhiều nước (cũng có khi là sự thắng thế của phe “cải cái thể chế”, so với phe “bảo thủ” thân Tàu trong BCT?!).
- Bắc Kinh đã vô hình trung đưa lãnh đạo cao cấp của Việt Nam vào hai tình thế:
* Hoặc là giàn xếp mâu thuẫn nội bộ và đoàn kết lại cùng xác định kẻ thù chung và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ. Vì trong mọi trường hợp lãnh đạo Việt Nam không đơn giản 100% là những kẻ bán nước (trong BCT chưa đến 20 chục người, mọi người tự hiểu kẻ nào bán nước, kẻ nào phía bên kia, trong khi trong sự kiện HD-981 này, phe thân Tàu không thể công khai được bảo vệ ý mình, vì tự vạch mặt mình là kẻ bán nước).
* Hoặc là mâu thuẫn nội bộ trong lãnh đạo Việt Nam sẽ được đẩy lên cao và buộc phải giải quyết, giữa một bên là “thân Tàu”, và một bên là “cải cái thể chế”. Qua bài phát biểu của ông Thủ tướng trên đây cho thấy, phần thắng đã thuộc về phe “cải cái thể chế”, vì những phát biểu của ông đúng với nguyện vọng và được Nhân Dân ủng hộ.
Trong cả hai tình thế nêu trên, thì rất có thể tình hình chính trị tại Việt Nam sẽ thay đổi sau sự kiện này.
- Bắc Kinh ít nhiều đã và đang bị cô lập, sau “Tuyên bố của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN về tình hình hiện nay ở Biển Đông”, đã được Hội nghị các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đưa ra ngày 10/5/2014, là “Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN-24 về tình hình Biển Đông”, vào ngày hôm sau 11.5(4).
Và chắc chắn, đây lại là một bất ngờ khác bất lợi đối với Bắc Kinh. Vì Tổ chức ASEAN vốn bị cho là một tổ chức lỏng lẻo, thậm chí bị Bắc Kinh chi phối, lợi dụng ở một vài thời điểm.
3. Tạm kết:
1. “Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN-24 về tình hình Biển Đông”, cũng như phản ứng gay gắt của Hoa Kỳ xung quanh sự kiện giàn khoan HD-981, Bắc Kinh đã làm nổi bật sự chính nghĩa dành cho phía Việt Nam. Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng trong trường hợp nếu có sự leo thang căng thẳng và dẫn đến xung đột quân sự, thì sự chính nghĩa sẽ làm chỗ dựa để Việt Nam tự tin trong hành động, một khi Việt Nam xét thấy, phải đủ mạnh kể cả bằng giải pháp quân sự để buộc Trung Quốc phải rút giàn khoan HD-981 ra khỏi phạm vi chủ quyền của Việt Nam.
2. Bắc Kinh đã tạo cơ hội để Hoa Kỳ trở lại Biển Đông một cách mạnh mẽ hơn, quyết tâm hơn. Giấc mơ để Bắc Kinh thực hiện “đường lưỡi bò” và khống chế Biển Đông ngày một xa vời. Đến lúc này, gần như phải đến 99% Nhân Dân Việt Nam ủng hộ một liên minh Việt Nam-Hoa Kỳ.
3. Phá vỡ thế cân bằng trong mâu thuẫn nội bộ của Việt Nam. Chắc chắn một cơ cấu nhân sự mới của Việt Nam tới đây cũng như về lâu dài, Việt Nam sẽ thoát ra khỏi sự ảnh hưởng của Bắc Kinh.
Nếu như trước đây Việt Nam có thể chưa bao giờ nghĩ đến kiện Trung Quốc ra các tòa án quốc tế đối với việc Trung Quốc xâm lược Hoàng Sa, Trường Sa…; thì lần này, theo đề của Hội luật sư Việt Nam, rất có thể Việt Nam sẽ chuẩn bị hồ sơ để khởi kiện Trung Quốc ra các tổ chức quốc tế.
4. Một thời điểm “thoát Trung” của người Việt đã bắt đầu.
12.5.2014
H.M.
Tác giả gửi BVN
Bài tham khảo:
(1) http://anhbasam.wordpress.com/2014/05/12/2215-khong-lien-minh-voi-hoa-ky-de-chong-trung-quoc-nhung-canphai-lien-minh-voi-hoa-ky-de-giu-bien-dong/ và http://boxitvn.blogspot.com/2014/05/khong-lien-minh-voi-hoa-ky-e-chong.html
(3) http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/606948/thu-tuong-cua-cac-ban-da-trinh-bay-thang-than-%C2%A0.html