(tiếp
theo kỳ trước)
TS
Trần
Công
Trục
Đôi
bên đứng ghìm súng có lưỡi lê và khẩu chiến với
nhau, nhưng không hiểu nhau vì bất đồng ngôn ngữ. Lúc
này Trung Quốc tăng cường thêm lực lượng...
Sáng
sớm ngày 19/1/1974, Tư lệnh Hải quân Việt Nam Cộng hòa
khởi hành từ Sài Gòn đến Đà Nẵng để trực tiếp
chỉ huy cuộc hành quân chiếm lại Hoàng Sa.
Gần
4 giờ chiều hôm đó, Phân đoàn 2 gồm các tàu HQ4 và HQ5
tiến về phía tây nam đảo Quang Hoà bằng cách vòng ra
ngoài đảo Hữu Nhật và Quang Ảnh.
Trong
khi đó, Phân đoàn 1 gồm các tàu HQ10 và HQ16 tiến thẳng
về đảo Quang Hoà án ngữ về phía tây bắc.
So
găng trên đảo Quang Hòa
Hạm
trưởng, Đại tá Ngạc ra lệnh cho tất cả các chiến
hạm chuẩn bị súng đạn, cửa kín nước, vật dụng cứu
hoả, cứu thuỷ, chạy tất cả các máy điện và máy
bơm.
Bốn
chiến hạm Trung Quốc chia làm hai nhóm: Nhóm 1 gồm các
tàu 271 và 274 bọc vòng về phía Nam đảo Quang Hoà;
Nhóm
2 gồm các tàu 389 và 396 di chuyển án ngữ phía tây bắc
đảo Quang Hoà để nghênh cản chiến hạm của Việt Nam
Cộng hoà.
Hai
tàu vũ trang số 402 và 407 nằm sát bờ phía bắc đảo
Quang Hoà. Tàu chuyên chở của Trung Quốc nằm phía đông
bắc đảo Duy Mộng.
Sơ đồ tác chiến của Hải quân Việt Nam Cộng hòa trong trận hải chiến Hoàng Sa ngày 19-20 tháng Giêng năm 1974, ảnh do Tiến sĩ Trần Công Trục cung cấp.
Trung
tâm hành quân từ Đà Nẵng chỉ thị cho tàu HQ5 thi hành
ngay kế hoạch đã phổ biến đêm trước. Theo đó, trung
đội biệt hải gồm 27 người từ HQ4 và 1 trung đội Hải
kích gồm 22 người từ HQ5 đổ bộ lên bờ nam và tây
nam Quang Hoà.
Cũng
trong thời gian này, Trung Quốc đổ bộ tăng cường khoảng
trên 2 đại đội từ các tàu 402 và 407 lên đông bắc
đảo Quang Hoà (quân số này đã được lấy từ tàu
chuyển vận nằm tại đông nam đảo Duy Mộng).
Một
đại đội Trung Quốc tiến về phía Biệt hải, đại đội
còn lại tiến về phía Hải kích.
Trung
đội Biệt hải biệt phái tiếp tục tiến sâu vào bờ
khoảng 250 m và cắm cờ Việt Nam Cộng hoà ngay trước
mặt lính Trung Quốc đã đứng dàn hàng ngang cách đó 3
mét.
Đôi
bên đứng ghìm súng có lưỡi lê và khẩu chiến với
nhau, nhưng không hiểu nhau vì bất đồng ngôn ngữ.
Lúc
này Trung Quốc tăng cường thêm lực lượng có ý định
bao vây để bắt sống quân Việt Nam Cộng hoà.
Tình
thế lúc này quân Trung Quốc đông hơn, với vị thế
thuận lợi ở trên cao và được sự yểm trợ của toán
quân trú phòng (trong công sự phòng thủ, trang bị súng
trung liên và đại liên);
Lính Trung Quốc đổ bộ lên đảo Quang Hòa từ ngày 18/1/1974, sáng 19/1/1974 trung đội Hải kích Việt Nam Cộng hòa từ tàu HQ5 đổ bộ tái chiếm Quang Hòa gặp khó khăn. Ảnh tư liệu.
Trong
khi đó quân Việt Nam Cộng hoà ít hơn và trong thế bất
lợi ở dưới thấp, trống trải nên trung đội Biệt hải
phải rút xuống bìa san hô.
Trên
mặt biển phía tây bắc đảo Quang Hoà, tàu Trung Quốc số
396 di chuyển cố tình đụng vào phía mạn phải chiến
hạm HQ16.
Chiến
hạm HQ16 di chuyển né tránh và chỉ bị xây xước nhẹ
còn tàu Trung Quốc bị hư hại nhiều hơn, tuy nhiên tàu
Trung Quốc vẫn tìm cách tông lại.
Cùng
lúc đó, Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải ra lệnh cho
tàu HQ5 tránh khiêu khích của đối phương, giữ đầu cầu
và thiết lập ngay hệ thống phòng thủ;
Cố
giữ thế cài răng lược trên đất liền và trên mặt
biển để loại trừ tình huống không quân của Trung Quốc
bắn phá.
Trung
đội Hải kích ở bờ phía tây nam đảo Quang Hoà bị
lính Trung Quốc nổ súng. Ngay loạt đạn đầu phía Việt
Nam Cộng hoà đã có 2 người chết và 3 bị thương, do
vậy trung đội Hải kích này phải rút về phía bìa san
hô.
Chiến
đấu giữ chủ quyền
Trước
tình hình đó, Tư lệnh Hải quân Vùng 1 duyên hải chỉ
thị cho các chiến hạm bắn trọng pháo tối đa vào đảo,
đồng thời triệt hạ luôn chiếc tàu đối phương;
Hải
đội trưởng cần phải phản ứng quyết liệt ngay và
được toàn quyền sử dụng vũ lực tại vùng hành quân
để thi hành nhiệm vụ.
Ngay
sau đó, Hải đội trưởng đề nghị cho rút quân về tàu
trước khi nổ súng để bảo vệ cho lực lượng đang ở
thế bất lợi.
Tư
lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải chỉ thị cho toán đổ
bộ phải tiếp tục giữ đầu cầu và cho chiến hạm yểm
trợ. Tuy nhiên lệnh này không thi hành được vì, lúc đó
đang rút quân.
Trong
thời gian tàu HQ4 thực hiện rút quân, tàu Trung Quốc hạ
tối hậu thư bằng quang hiệu cho tàu HQ4 của Việt Nam
Cộng hòa:
“If
you shell to me, we give strong war against your serious military
provocation”,
tạm dịch: “Nếu
các anh bắn chúng tôi, chúng tôi sẽ đánh trả mạnh mẽ
hành vi khiêu khích quân sự nghiêm trọng của các anh”.
Chiến
hạm Trung Quốc có thể dùng toàn lực lượng để tấn
công chiến hạm Việt Nam Cộng hoà, trong khi hoả lực của
Việt Nam Cộng hoà bị phân tán, vì vừa bắn tàu đối
phương vừa bắn lên đảo;
Nhận
thấy chỉ thị này sẽ gây bất lợi cho mình nên Bộ chỉ
huy hành quân lưu động biển đã khuyến cáo Tư lệnh Hải
quân Vùng 1 Duyên hải triệt hạ chiến hạm địch trước
theo đúng như chỉ thị của Tư lệnh Hải quân.
Khuyến
cáo này được Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải đồng
ý và chỉ thị cho Hải đội trưởng thi hành.
Khoảng
10 giờ sáng ngày 19/1, phía Trung Quốc gồm có 2 “tàu
đánh cá” vũ trang số 402, 407 tại đông bắc đảo Quang
Hoà, 1 tàu chuyên vận tải ở đông nam đảo Duy Mộng, 2
tàu Kronstadt số 274 và 271 tại tây nam đảo Quang Hoà, 2
tàu T.43 số 396 và 389 tại tây bắc đảo Quang Hoà.
Các
tàu Trung Quốc bao một vòng cung từ tây nam lên tây bắc.
Phía
Việt Nam Cộng hoà gồm có 4 tàu chiến cũng đã bao một
vòng cung phía ngoài chiến hạm Trung Quốc từ tây nam lên
tây bắc đảo Quang Hoà, theo thứ tự HQ5, HQ4, HQ10 và
HQ16.
Hộ tống hạm Nhật Tảo HQ-10 Việt Nam Cộng hòa chụp từ "tàu cá vũ trang" Trung Quốc ngày 19/1/1974. Ảnh tư liệu.
Mỗi
chiến hạm Việt Nam Cộng hoà bám sát và ghìm súng sẵn
sàng trực xạ vào 1 tàu chiến Trung Quốc.
Đúng
10 giờ 30 phút ngày 19/1, tàu HQ5 bắt đầu khai hoả. Các
tàu khác của Việt Nam Cộng hoà ngay sau đó cũng đồng
loạt khai hoả.
Ngay
loạt súng đầu tiên, tàu Trung Quốc số 274 bị trúng đạn
của tàu HQ5, chiến hạm Trung Quốc bị hư hỏng nặng, bỏ
chạy và ủi vào bờ san hô phía tây nam đảo Quang Hoà và
coi như bị loại khỏi vòng chiến.
Năm
phút sau, tàu HQ4 bị trúng đạn tại đài chỉ huy và vì
ổ súng 76,21 ly trước mũi không sử dụng được nên
chiến hạm di chuyển về hướng đông đông nam để có
thể sử dụng khẩu 76,21 ly sau lái tiếp tục bắn vào
tàu Trung Quốc số 271.
Tàu
HQ4 bị hư hại và di chuyển về hướng bắc.
Trong
lúc đó tàu HQ5 vẫn bám sát 2 chiếc 271và 274. Mấy phút
sau chiến hạm HQ5 bị trúng đạn 37 ly, cháy phòng vô
tuyến nên việc liên lạc bị gián đoạn.
Tại
mặt bắc, chiến hạm HQ10, HQ16 bắn thẳng vào các tàu
Trung Quốc 396 và 389.
Ngay
loạt súng đầu tiên, HQ10 bắn trúng vào phòng lái 396,
tàu này bị bốc cháy và mất lái nên quay vòng tròn, bị
HQ10 tông vào phía sau lái.
Bị
loại khỏi vòng chiến đấu, chiếc 396 chạy về hướng
đông bắc và ủi vào bờ san hô phía tây bắc đảo Duy
Mộng.
Trong
khi đó tàu HQ10 bị trúng hoả lực của 2 chiến hạm
Trung Quốc. Đài chỉ huy và hầm máy khiến tàu bốc
cháy.
Tàu
HQ10 bị thiệt hại nặng nề. Hạm trưởng Thiếu tá Nguỵ
Văn Thà tử thương. Hạm phó Nguyễn Thành Trí bị thương
nặng và phần lớn nhân viên thương vong.
Tàu
HQ10 bị mất liên lạc và còn tiến từ từ, sau đó ngưng
lại khi đụng vào lái chiến hạm Trung Quốc số 396.
Nhân
viên còn lại đã cố gắng cầm cự đến phút cuối
cùng. Song biết tình trạng tàu không thể cứu vãn, thuỷ
thủ đoàn còn lại phải bỏ tàu.
Khi
chiếc 396 bỏ chạy, chiếc 389 cũng bị trúng đạn hư hại
đáng kể bởi hoả lực của tàu HQ16, nên chúng vừa cầm
cự vừa nhả khói để chạy về hướng nam.
Chiếc
271 ở mặt nam chạy lên hợp với chiếc 389 để chống
trả HQ5. Khi đến phía tây nam đảo Quang Hoà, tàu HQ5 phải
dồn hoả lực bắn vào hai chiến hạm 389 và 271.
Vùng
Hải chiến lúc đó mù mịt khói súng và khói do tàu Trung
Quốc thả.
Do
súng 27 ly chỉ sử dụng được bằng tay, bắn rất chậm
chạp và các ổ súng trước mũi hầu hết không sử dụng
được nữa nên tàu HQ5 phải di chuyển hướng đông nam
để có thể sử dụng các ổ súng sau lái một cách hữu
hiệu.
Khoảng
11 giờ trưa 19/1, 2 tàu Trung Quốc vì thiệt hại nhiều và
không chịu nổi hoả lực của tàu HQ5 nên chúng đã bỏ
chạy về hướng bắc.
Hoàng
Sa mịt mờ khói súng
Tàu
HQ5 phát hiện có 3 tàu Trung Quốc chạy với vận tốc
nhanh, có hình dạng rất giống phi tiễn đĩnh Komar –
phóng lôi hạm (guided missile frigate) cách 5 hải lý về
phía đông bắc và máy bay MiG xuất hiện trên không.
Tuần
dương hạm Trần Bình Trọng (HQ5) của Hải quân Việt Nam
Cộng hòa tham gia chiến đấu bảo vệ chủ quyền Hoàng
Sa năm 1974, ảnh tư liệu.
Do đó, để chỉnh đốn tình trạng chiến hạm đồng thời di chuyển tránh tên lửa, các tàu HQ4 và HQ5 đã di chuyển về hướng bắc tây bắc.
Hải
đội trưởng báo cáo có nhiều nhân viên chết và bị
thương. Tình trạng súng lớn và ra đa của các tàu HQ4 và
HQ5 đều không sử dụng được. Riêng HQ16 vừa di chuyển
vừa phải cứu thuỷ.
Hải
đội trưởng lệnh cho các chiến hạm di tản khỏi vùng
chiến sự vì 2 lý do:
Khả năng tác chiến của các tàu chiến đã suy giảm;
Khả năng tác chiến của các tàu chiến đã suy giảm;
Chiến
hạm cần rời xa để máy bay Việt Nam Cộng hoà dễ dàng
bắn phá chiến hạm Trung Quốc (do Vùng 1 Duyên hải thông
báo).
Khi
di chuyển về hướng đông nam, tàu HQ5 đã quan sát thấy
3 chiến hạm Trung Quốc từ hướng bắc đông bắc cách 6
đến 7 hải lý đang tiến nhanh về hướng đảo Quang
Hoà.
Đến
trưa ngày 19/1, Hạm đội trưởng lệnh cho các tàu HQ4 và
HQ5 vào Đà Nẵng.
Ngay
sau đó, theo ý kiến của Bộ chỉ huy hành quân lưu động
biển, Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải đã chỉ thị
cho HQ4 và HQ5 phải trở lại tiếp tục chiến đấu, tìm
kiếm HQ10 và HQ16, đồng thời bảo vệ đảo còn lại.
Trường
hợp bị tấn công vào nếu phải rút lui, chiến hạm cố
gắng ủi bãi, sẽ có HQ6 và HQ17 đến ứng cứu.
Vào
lúc 11 giờ, tàu HQ16 trúng đạn bị hư hỏng, nước vào
nhiều ở hầm máy B.1, tàu nghiêng 13 độ, từ vị trí
cách 15 hải lý tây đảo Hoàng Sa (Pattle) HQ16 vừa di
chuyển về Đà Nẵng vừa tự cứu.
Bộ
tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải chỉ thị HQ11 đến
vị trí trên với vận tốc nhanh nhất để tiếp cứu
HQ16.
Tàu HQ4, ảnh tư liệu.
Tàu
HQ4 hư hại, các súng lớn đều tê liệt, hệ thống cứu
hoả bị nứt vỡ nhiều chỗ và không sử dụng được,
hầm đạn 76,21 ly bị ngập nước, nếu quay trở lại
cũng không chiến đấu được mà chỉ thêm hư hại.
Trung
Quốc đã tăng cường nhiều tàu chiến trong đó có thể
có loại tàu tên lửa Komar, nếu tất cả chiến hạm
Việt Nam Cộng hoà cùng quay trở lại quần đảo Hoàng
Sa, thì quân Trung Quốc sẽ hiểu Việt Nam Cộng hoà trở
lại để mở cuộc tấn công và phần bất lợi sẽ
nghiêng về phía Việt Nam Cộng hoà.
Bộ
chỉ huy hành quân lưu động biển đã trình bày quan điểm
trên với Tư lệnh Hải quân và Tư lệnh Hải quân quyết
định cho các tàu HQ4 và HQ5 trở về Đà Nẵng.
Sang
chiều ngày 19/1, các lực lượng hải quân đang neo tại
phía tây tây nam Quang Ảnh nhận được lệnh của Tư lệnh
Hải quân Vùng 1 Duyên hải tiến đến quần đảo Hoàng
Sa với vận tốc nhanh nhất.
Tàu
HQ11 cho 1 tiểu đội địa phương quân đổ bộ lên đảo
Quang Ảnh, 1 trung đội lên đảo Hữu Nhật và cho rút hết
nhân viên hải quân về chiến hạm; số địa phương quân
còn lại sẽ tăng cường phòng thủ đảo Hoàng Sa
(Pattle);
Sau
đó Hạm trưởng HQ11 điều động lực lượng tìm kiếm
HQ10; trong công tác này Hạm trưởng HQ11 được toàn quyền
áp dụng đội hình thích hợp để phòng không hoặc tránh
né phi tiễn đĩnh Komar của Trung Quốc.
Tuy
nhiên, vì e dè phản ứng của Trung Quốc, đồng thời
không liên lạc được với các toán quân trên đảo nên
không rõ tình thế và quanh đảo có nhiều đá ngầm nước
lại cạn nên suốt đêm 19/1, các tàu của Việt Nam Cộng
hòa chỉ tuần tiễu bên ngoài, trong khu tứ giác phía tây
cách đảo Quang Ảnh từ 20 đến 40 hải lý.
Theo
lời kể của toán đã đổ bộ lên đảo Quang Ảnh, thì
trong đêm 19/1 tới rạng ngày 20/1 nhiều chiến hạm Trung
Quốc tuần tiễu trong vùng biển giữa đảo Quang Ảnh và
Duy Mộng.
Còn
tiếp
T.C.T.
Nguồn:
http://giaoduc.net.vn/Quoc-te/So-gang-tren-dao-Quang-Hoa-linh-Trung-Quoc-no-sung-khoi-mao-hai-chien-post183147.gd