Phạm
Chí Dũng
Làm
thế nào lý giải được hiện tượng một quan chức cao
cấp như Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ
trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh vẫn căng mặt lên giọng
“2017 là năm thành công nhất về đối ngoại của Việt
Nam” – trong Hội nghị Tổng kết công tác năm 2017 và
xác định phương hướng, nhiệm vụ công tác đối ngoại
năm 2018 – trong khi 2017 mới chính là năm mà chính thể
độc đảng ở Việt Nam phải nhận ít nhất 3 thất bại
từ vừa đến quá lớn liên quan đến Nhà nước Đức,
Hunsen của Campuchia và Hôi nghị thượng đỉnh APEC.
Bộ
trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh – nhân vật đã gây ra
một sự ồn ào bàn tán về vị thế chính trị sa sút
của ông ta khi phải đứng ra đọc “chuyên đề về dân
số và sức khỏe”, thay cho báo cáo ngoại giao, tại Hội
nghị trung ương 6 của đảng cầm quyền vào đầu tháng
10/2017. Ảnh: Zing.vn
Sau
vụ “Trịnh Xuân Thanh tự nguyện về đầu thú” theo
lối tuyên giáo của công an Việt Nam nhưng lại bị Nhà
nước Đức cáo buộc là mật vụ Việt Nam đã bắt cóc
Tịnh Xuân Thanh tại Berlin vào ngày 23/7/2017, người Đức
đã ra thông báo tạm thời đình chỉ quan hệ đối tác
chiến lược với Việt Nam – một cú giáng thẳng thừng
điếng người vào thói dùng luật rừng với cả thế
giới cùng thói “kiêu ngạo cộng sản”. Sau đó, Chính
phủ Đức đình chỉ luôn hiệp định Đức – Việt về
miễn vi sa cho những người dùng hộ chiếu ngoại giao. Cử
chỉ đặc biệt tế nhị này có nghĩa là kể cả Bộ
trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh và ngay cả
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng có muốn đi Đức thì đều
phải đến Đại sứ quán Đức tại Hà Nội để xin
visa.
2017
cũng là năm mà bắt đầu là một số và tiếp tới có
thể là hàng loạt quan chức ngoại giao của Đại sứ
quán Việt Nam tại Đức đã bị trục xuất và có thể
sẽ bị trục xuất, nhiều chương trình trao đổi kinh tế
giữa Đức và Việt Nam bị đình trệ, kéo theo giai đoạn
hai của khủng hoảng ngoại giao Đức – Việt: đóng băng
kéo dài.
Khủng
hoảng Đức - Việt lại kéo theo hệ quả không thể tránh
khỏi về số phận Hiệp định thương mại tự do Việt
Nam - châu Âu (EVFTA). Cho dù đã hoàn tất đàm phán vào
cuối năm 2015, nhưng cho tới giờ số phận hiệp định
này là hết sức mong manh. Chỉ cần một trong số 27 Quốc
hội của các nước châu Âu bỏ phiếu chống thì EVFTA
coi như tan vỡ. Đức đang rất có thể là quốc gia đầu
tiên lắc đầu với Việt Nam về hiệp định này.
Khi
bắt đầu nổ ra cuộc khủng hoảng ngoại giao Đức -
Việt khởi sự từ vụ “bắt cóc Trịnh Xuân Thanh” vào
tháng Bảy năm 2017, cũng là tháng mà Tổng bí thư đảng
cầm quyền ở Việt Nam là Nguyễn Phú Trọng thực hiện
một cuộc “bình Tây”: chuyến công du mang sắc thái vội
vã và cập rập của ông Trọng sang Campuchia khiến nhiều
dư luận cho rằng Việt Nam muốn “ve vãn” quốc gia sát
biên giới Tây Nam nhằm thoát khỏi sự chi phối của
Trung Quốc, cũng là nhằm đo đếm xem vai trò và ảnh
hưởng của Hà Nội đối với Thủ tướng Hunsen còn giữ
được ở mức nào.
Nhưng
chỉ hơn hai tháng sau chuyến đi “tưng bừng đón tiếp”
trên, “hình ảnh sinh động của hòa bình và hữu nghị”
đã bị một cú giáng ngã ngửa: Bộ Nội vụ Campuchia
tuyên bố bắt đầu xúc tiến kế hoạch thu hồi giấy tờ
tùy thân, mà thực chất là thu hồi quyền công dân, của
gần 70.000 người, đa phần là gốc Việt, đang sinh sống
tại Campuchia.
Cuộc
khủng hoảng Việt Nam - Campuchia có thể đã khởi đi bằng
một vấn đề xã hội chứ không phải ngoại giao hay kinh
tế, quân sự, nhưng là mâu thuẫn xã hội với một tầm
mức đủ gây xáo động mạnh trong dư luận, còn giới
chóp bu Việt Nam ăn không ngon miệng.
Khủng
hoảng ngoại giao người Việt ở Campuchia lại kéo theo
nguy cơ xung đột quân sự “Mặt trận Campuchia” đang có
chiều hướng nóng rẫy. Bóng ma cuộc chiến biên giới
Tây Nam nhũng năm 1978 - 1979 đang trở lại.
Từ
vị thế một quốc gia được xem là “anh cả” trong
khối ba nước Đông Dương, giờ đây Việt Nam có thể
còn phải thật sự lo sợ sự thay đổi nhanh chóng của
Hunsen – nhân vật đang có nhiều dấu hiệu đi theo khuynh
hướng độc tài và độc trị của Tập Cận Bình.
Cũng
trong năm 2017, APEC Đà Nẵng – một hội nghị thượng
đỉnh về kinh tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương –
đã thêm một thuyết minh về câu chuyện an ủi cho giới
chóp bu Việt Nam ứng với tục ngữ dân gian “có tiếng,
không có miếng”.
Tuy
thành công lớn nhất của APEC 2017 là không có… khủng
bố, nhưng vào lúc kết thúc APEC và cũng chấm dứt các
cuộc gặp đa phương lẫn song phương giữa chủ nhà Việt
Nam với người Mỹ và lãnh đạo những quốc gia khác,
ngoài một hiệp định khung về việc Hàn Quốc cung cấp
khoảng 1,5 tỷ USD tín dụng trong giai đoạn 2016 - 2020 cho
Việt Nam, ngoài con số 12 tỷ USD trao đổi thương mại
giữa Việt Nam và Mỹ mà chẳng ai biết có thực chất
hay không, và dù có mặt của Tổng Giám đốc Quỹ tiền
tệ quốc tế (IMF) Christine Lagarde…, đã chẳng thấy hiện
ra một lời hứa hẹn nào, càng không hiện ra lời cam kết
nào nào từ người Mỹ hay các nước khác về cung cấp
viện trợ hoàn lại hoặc tín dụng lãi suất ưu đãi cho
Việt Nam – một đòi hỏi mà chưa bao giờ đảng lại
gây sức ép lớn đến thế đối với phía chính phủ để
ít ra phải “vay để đảo nợ”.
Chưa
kể việc Úc, Hàn Quốc, Đài Loan và có thể cả Nhật
Bản, Mỹ dường như không còn muốn tiếp nhận lực
lượng lao động thủ công và kể cả du học sinh Việt
Nam. Một số thị trường nhập khẩu lao động đang dần
đóng cửa. Có thể nhiều du học sinh Việt Nam sẽ phải
về nước…
Với
những thực tồn trần trụi trên, làm thế nào để chính
thể Việt Nam có được “2017 là năm thành công nhất về
đối ngoại” như tuyên bố của Bộ trưởng Ngoại giao
Phạm Bình Minh – nhân vật đã gây ra một sự ồn ào
bàn tán về vị thế chính trị sa sút của ông ta khi phải
đứng ra đọc “chuyên đề về dân số và sức khỏe”,
thay cho báo cáo ngoại giao, tại Hội nghị trung ương 6
của đảng cầm quyền vào đầu tháng 10/2017?
P.C.D.
Tác
giả gửi BVN. Đã
đăng
Cali today.