Bauxite Việt Nam

Frances Mao 

BBC News 

16 tháng 2 2025

Chụp lại hình ảnh: Cảnh sát Hong Kong đã phát lệnh truy nã với Chloe Cheung - cô gái khi đó chỉ mới 19 tuổi

Hơn một năm trước, Chloe Cheung còn đang thi A-level (chứng chỉ để xét tuyển vào đại học). Giờ đây, cô nằm trong danh sách những người bất đồng chính kiến bị chính phủ Trung Quốc truy nã.

Cô gái từng nằm trong đội hợp xướng, nay là nhà hoạt động dân chủ, bàng hoàng thức giấc vào một ngày tháng 12/2024 với tin cảnh sát Hong Kong đã treo thưởng 1 triệu đô la Hong Kong (khoảng 3,2 tỷ đồng) cho bất kỳ thông tin nào có thể giúp bắt giữ cô.

"Tôi chỉ muốn nghỉ một năm sau khi xong trung học thôi. Nhưng nào ngờ mình lại bị truy nã!" Chloe (Trương Hy Tình), sống ở London, nói với BBC. Vào thời điểm bị truy nã, cô chỉ mới 19 tuổi. 

Chloe là người trẻ nhất trong số 19 nhà hoạt động bị cáo buộc vi phạm luật an ninh quốc gia do Bắc Kinh ban hành để đáp trả các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ rầm rộ diễn ra ở Hong Kong - thuộc địa cũ của Anh - cách đây 5 năm.

Năm 2021, cô và gia đình đã chuyển đến Vương quốc Anh theo diện thị thực đặc biệt dành cho người Hong Kong. Có lẽ cô sẽ không bao giờ có thể trở lại thành phố quê hương của mình nữa và cô cũng nói rằng mình phải hết sức cẩn trọng về chuyện đi lại.

Hoạt động phản kháng của cô đã biến cô thành một kẻ đào tẩu khỏi nhà nước Trung Quốc. Chi tiết này khiến tôi không khỏi suy ngẫm khi chúng tôi gặp nhau vào một buổi sáng buốt giá trong quán cà phê dưới hầm của Tu viện Westminster. Tại nước Anh thời trung cổ, nhà thờ là nơi ẩn náu an toàn cho những người bị truy bắt.

Chụp lại hình ảnh: Lệnh truy nã đối với Chloe

Các quan chức Hong Kong đã ban hành lệnh truy nã Chloe vào đêm Giáng sinh, sử dụng bức ảnh duy nhất mà họ có trong hồ sơ về cô - một bức ảnh chụp cô năm 11 tuổi.

"Lúc đầu tôi sợ kinh khủng," cô nói, nhưng sau đó cô quyết định đưa ra phản hồi công khai.

"Tôi không muốn chính phủ nghĩ rằng mình sợ. Bởi vì nếu người Hong Kong ở Hong Kong không thể lên tiếng cho chính họ nữa thì chúng tôi - những người ở bên ngoài thành phố, những người có thể nói chuyện tự do mà không sợ - phải lên tiếng cho họ."

Chloe tham gia các cuộc biểu tình sớm với bạn bè ở trường vào những ngày đầu của các cuộc biểu tình ở Hong Kong hồi năm 2019. Nhiều người biểu tình đã đổ ra đường để phản đối một dự luật được xem là động thái mở rộng sự kiểm soát của Trung Quốc đối với thành phố vốn đã được hưởng quyền tự trị bán phần từ khi Anh trao trả vào năm 1997.

"Chính trị chưa bao giờ tồn tại trong cuộc sống của tôi trước đây… vì vậy tôi đã đến cuộc biểu tình đầu tiên vì tò mò", cô kể.

Cô chứng kiến cảnh sát phun hơi cay vào người biểu tình và một viên sĩ quan đã giẫm lên cổ một người khác.

"Tôi thấy sốc vô cùng. Khoảnh khắc đó thay đổi cách tôi nhìn thế giới".

Chụp lại hình ảnh: Ít nhất một triệu người đã tham gia biểu tình phản đối sự cai trị của Trung Quốc tại Hong Kong trong các cuộc biểu tình vào mùa hè năm 2019

Lớn lên ở một thành phố thuộc Trung Quốc nhưng vẫn hưởng nhiều quyền tự do – cô từng nghĩ người Hong Kong có thể nói về "những gì chúng tôi thích và không thích" và "có thể quyết định tương lai Hong Kong sẽ như thế nào".

Nhưng cuộc đàn áp bạo lực của chính quyền đã khiến cô nhận ra điều đó không đúng. Cô bắt đầu tham gia các cuộc biểu tình và ban đầu thì không cho cha mẹ biết.

"Tôi đã không nói với họ vào thời điểm đó vì họ không quan tâm [đến chính trị]", cô nói. Nhưng khi mọi thứ bắt đầu trở nên "thực sự điên cuồng", cô đã thuyết phục cha mẹ đi cùng mình.

Tại cuộc biểu tình, cảnh sát đã bắn hơi cay vào họ và họ phải chạy trốn xuống ga tàu điện ngầm. Cha mẹ cô đã có được "trải nghiệm thực tế" chứ không phải phiên bản đổ lỗi cho người biểu tình mà họ thấy trên ti vi, Chloe kể lại. 

Chụp lại hình ảnh: Hầu hết các cuộc biểu tình đều diễn ra ôn hòa nhưng một số cuộc đã leo thang thành bạo lực từ cả hai phía

Sau nhiều tháng biểu tình, Bắc Kinh đã thông qua Luật An ninh Quốc gia vào năm 2020. Đột nhiên, hầu hết các quyền tự do đã làm nên sự khác biệt của Hong Kong so với với Trung Quốc đại lục - tự do ngôn luận, quyền hội họp chính trị - đều biến mất.

Các biểu tượng của dân chủ trong thành phố, bao gồm cả tượng đài và cơ quan báo chí độc lập, đều bị phá dỡ, đóng cửa hoặc xóa bỏ. Những người công khai chỉ trích chính phủ - từ giáo viên đến các ông trùm triệu phú có quốc tịch Anh Jimmy Lai (Lê Trí Anh) - đều phải hầu tòa và sau cùng là ngồi tù. 

Để đáp trả cuộc đàn áp, Vương quốc Anh đã mở cửa cho người Hong Kong theo một chương trình mới, thị thực British National Overseas (Anh quốc Quốc dân, BNO). Gia đình Chloe là một trong những người đầu tiên nắm lấy cơ hội này và đã đến định cư ở thành phố Leeds - nơi có giá thuê Airbnb rẻ nhất mà họ tìm được. Chloe phải thi GCSE (chứng chỉ giáo dục phổ thông) giữa học kỳ và trong thời gian phong tỏa do đại dịch.

Thời gian đầu, cô cảm thấy bị cô lập. Cô chia sẻ rằng việc kết bạn thật khó khăn và tiếng Anh giao tiếp của cô cũng chưa tốt. Xung quanh cô có rất ít người Hong Kong.

Vì không đủ khả năng chi trả học phí cho sinh viên quốc tế tới hơn 20.000 bảng Anh (gần 640 triệu đồng) mỗi năm, cô đã làm việc cho Ủy ban Tự do Hong Kong, một tổ chức phi chính phủ ủng hộ dân chủ.

Khi Trung Quốc bắt đầu treo thưởng cho việc truy bắt những người bất đồng chính kiến vào năm 2023, họ nhắm vào các thủ lĩnh biểu tình nổi bật và các chính trị gia đối lập. Vào thời điểm đó, Chloe, vẫn đang học A-level, nghĩ rằng mình chỉ là "tép riu", không bao giờ trở thành mục tiêu.

Việc cô có tên trong danh sách truy nã nhấn mạnh quyết tâm của Bắc Kinh trong việc truy đuổi các nhà hoạt động ở nước ngoài.

Chloe nói rằng việc bị truy nã khiến cô trở thành mục tiêu và cổ xúy các bên thứ ba báo cáo về các hành động của cô ở Vương quốc Anh.

Theo một báo cáo gần đây, Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu trong thập kỷ qua trong việc cố gắng bịt miệng những người bất đồng chính kiến lưu vong trên khắp thế giới.

Một người bất đồng chính kiến khác của Hong Kong đã nói rằng mình bị hành hung ở London và cáo buộc các đối tượng liên quan đến chính phủ Trung Quốc.

Vào tháng 5/2024, cảnh sát Anh buộc tội ba người đàn ông có hành vi thu thập thông tin tình báo cho Hong Kong và đột nhập vào một ngôi nhà. Một trong những người đàn ông sau đó được tìm thấy đã chết trong hoàn cảnh không rõ ràng.

"Họ chỉ nhắm đến người Hong Kong bởi vì họ muốn răn đe những người khác," Chloe nói.

Cô cho hay nhiều người đã chuyển đến đây trong những năm qua vẫn im lặng, một phần vì họ vẫn còn gia đình ở Hong Kong.

"Hầu hết những người có thị thực BNO đều nói với tôi điều này bởi vì họ không muốn gặp rủi ro", cô nói. "Thật buồn nhưng chúng tôi không thể trách họ".

Chụp lại hình ảnh: Vào năm 2023, cảnh sát Hong Kong bắt đầu treo tiền thưởng cho thông tin về các nhà hoạt động ở nước ngoài

Các nhân vật bị truy nã

• Tháng 7/2023: Tám nhà hoạt động cấp cao bị nêu tên, bao gồm: Nathan Law, Anna Kwok và Finn Lau, các cựu chính trị gia Dennis Kwok và Ted Hui, luật sư và học giả pháp lý Kevin Yam, nhà hoạt động công đoàn Mung Siu-tat, và nhà bình luận trực tuyến Yuan Gong-yi.

• Tháng 12/2023: Simon Cheng, Frances Hui, Joey Siu, Johnny Fok và Tony Choi.

• Tháng 12/2024: Tony Chung, Carmen Lau, Chung Kim-wah, Chloe Cheung, Victor Ho Leung-mau.

Vào ngày có lệnh truy nã Chloe, Ngoại trưởng David Lammy tuyên bố rằng Vương quốc Anh sẽ không dung thứ "bất kỳ nỗ lực nào của chính phủ nước ngoài nhằm cưỡng ép, đe dọa, quấy rối hoặc làm hại những người chỉ trích họ ở nước ngoài". Ông nói thêm rằng chính phủ cam kết hỗ trợ người Hong Kong ở Vương quốc Anh.

Nhưng cần phải hành động nhiều hơn nữa, Chloe nói. Cô đã dành những tuần đầu tiên của năm 2025 để vận động hành lang ở Westminster.

Trong hai tuần qua, cô đã gặp Thủ tướng Keir Starmer tại một sự kiện mừng Tết Nguyên đán ở Phố Downing và gặp Ngoại trưởng Phe Đối lập Priti Patel, người sau đó đã viết trên mạng xã hội: 

"Chúng ta không được nhượng bộ dù chỉ một tấc trước bất kỳ hành vi đàn áp xuyên quốc gia nào ở Vương quốc Anh".

Chụp lại hình ảnh: Chloe bị phát lệnh truy nã vào hôm Giáng sinh

Tuy vậy, cô cũng lo ngại liệu những động thái gần đây của Vương quốc Anh với Trung Quốc có thể đồng nghĩa với việc sự bảo vệ dành cho người Hong Kong bị giảm bớt hay không.

"Chúng tôi thực sự không biết điều gì sẽ xảy ra với mình và liệu chính phủ Anh có bảo vệ chúng tôi hay không nếu họ thực sự muốn duy trì mối quan hệ thương mại với Trung Quốc".

Chloe có cảm thấy sợ hãi khi đi trên đường phố London không? Cô trả lời rằng điều đó không tệ bằng những gì các nhà hoạt động chính trị ở quê nhà đang phải đối mặt.

"Khi tôi nghĩ đến những gì [họ] phải đối mặt… thì việc tôi bị truy nã ở nước ngoài thực ra không phải là vấn đề quá lớn".

F.M.

Nguồn: BBC Tiếng Việt