Anna Louise Strong
Phan Thành Đạt dịch từ Philosophie Magazine (page 48), mars et avril 2014

Anna Louise Strong (1885-1970), nhà văn, nhà báo người Mỹ, tiến sĩ triết học, bà đã viết nhiều cuốn sách về nước Nga thời Liên bang Xô viết và Trung Quốc thời Mao Trạch Đông (Đứa con của cách mạng, 1925, Stalin, 1941, Những bức thư từ Trung Quốc,1963).
Sau Cách mạng tháng 10, nước Nga của những người nông dân không biết chữ lập kế hoạch cho giáo dục. Từ năm 1921 đến năm 1923, Anna Louise Strong đi khắp nước Nga để tìm hiểu chương trình giáo dục đào tạo đầy tham vọng, mới được triển khai trên quy mô toàn quốc.
Ở nước Nga thời kì cách mạng, có những bài học được giảng dạy bằng 60 ngôn ngữ khác nhau, các cuốn sách giáo khoa được in ra bằng nhiều thứ tiếng. Để thực hiện được điều đó, cần phải ghi chép bằng 10 hay 12 thứ tiếng. Chương trình giáo dục các công dân kiểu mới thời kì Liên bang Xô viết dựa trên kế hoạch được xây dựng cụ thể để đảm bảo công bằng cho tất cả các dân tộc. "Chúng ta liệu có cần xây thật nhiều trường đại học ở Mát-xcơ-va, trước khi mở các trường phổ thông ở Bachkirs?". Họ lập luận như vậy. Nhưng các bảng chữ cái không dành cho các dân tộc thiểu số không thuộc về lịch sử của Nga. Khi tôi ở Bakou, vùng có nguồn dầu lửa lớn nhất thế giới, tôi đã đi thăm hàng chục trường tiểu học và mẫu giáo. Tôi đã có dịp trò chuyện với những thanh niên trẻ tuổi đầy nhiệt huyết, họ đến đây xây dựng các trường học cho các làng quê của người Tatar. Họ là những người Nga, họ vừa lao động, vừa học đọc, học viết. Sau thời kì Cách mạng tháng Mười, ở vùng rộng lớn này nơi có dân tộc Tatar sinh sống, những người này đa phần đều không biết chữ, và bây giờ họ có một bảng chữ cái mới, rất nhanh chóng họ bắt tay ngay vào nhiệm vụ học tập, họ học đọc và học viết.