Bauxite Việt Nam

Nguyễn Thông

Kỳ 1

Ở nước ta, lâu nay nông dân được bộ máy tuyên truyền nhà nước tôn vinh, gọi là “đội quân chủ lực của cách mạng”. Những ông to bà nhớn khi đề cập tới nông dân đều dùng mấy chữ ấy. Cho sang mồm.

Hoàng Kim

20 June 

TS. Đặng Kim Sơn hiểu biết rất mơ hồ về giá sàn bán gạo xuất khẩu. Nên phát biểu nghe tưởng có lý nhưng trật lất hết trơn.

Nguyễn Văn Tuấn

Câu chuyện trên bàn cà phê sáng nay ở một làng quê miền Tây có thể tóm tắt như vầy: một gia đình có 5 công đất có thu nhập chừng 36 triệu đồng (tức 1650 USD) mỗi năm.  

Hoàng Kim

Nông dân, giai cấp tiên tiến trong liên minh thần thánh công nông đang làm nô lệ trên mảnh ruộng của toàn dân, Giáo Sư Tiến Sĩ Võ Tòng Xuân từng nói: “Nông dân đang ở đợ cho doanh nghiệp”.

Nông dân làm lúa từ khi sạ đến lúc thu hoạch thời gian khoảng 90-100 ngày, lúa mới sạ mong trời đừng mưa, phải phun thuốc diệt cỏ, diệt ốc bươu vàng, loại ốc mà cuối thập kỷ 80 của thế kỷ trước người ta đã đem về nuôi, để này nay nó tàn phá những nhánh mạ non của nông dân.

Đổ mồ hôi sôi nước mắt, bán mặt cho đất bán lưng cho trời: khi xịt thuốc, khi bón phân, cấy từng lỗ nhỏ, nhổ từng cây cỏ sót để hạt lúa giống trở thành bông lúa vàng tươi.

Lúa chín, cắt xong chở ra bờ kinh hoặc lộ giao thông bán kiếm đồng lời nuôi sống gia đình.

Đồng lời bị Bộ Tài chính lén lút khống chế ở mức 30% so với giá thành, lời 30% nông dân phải ăn mắm húp giòi, thắt lưng buộc bụng mà sống, muốn nuôi con ăn học thành tài phải bán đất mà nuôi. Hãy đến ngân hàng nhìn vào sổ đỏ mà nông dân thế chấp, sẽ thấy sự tốt đẹp của cái thứ 30%.

Hằng năm, các ban ngành đoàn thể tổng kết hoạt động lúa gạo đều thành công rực rỡ vì đã tiêu thụ hết lúa của nông dân, mà không bao giờ nhắc rằng giá lúa đó rẻ như bèo.

Hằng năm, tiếng hoan hô thành tích xuất khẩu gạo đứng nhất, đứng nhì thế giới, che khuất tiếng khóc của nông dân: Giá bán gạo xuất khẩu luôn thấp nhất thế giới.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) hầu hết là công ty nhà nước, với 2 Tổng Công ty Lương thực miền Nam và miền Bắc làm nòng cốt, được độc quyền mua lúa nông dân xay ra gạo và bán gạo xuất khẩu cho nước ngoài.

VFA ấn định mức lúa theo định hướng 30% của Bộ Tài chính, nhưng có những năm, muốn tham lời nhiều, ép giá lúa  nông dân xuống tận giá thành nông dân ráng chịu.

Hoàng Kim

Áp dụng xuất khẩu gạo có hạn ngạch là Chính phủ đã thực hiện tình trạng khẩn cấp về an ninh lương thực.

Để tình trạng khẩn cấp về an ninh lương thực không gây thiệt hại cho nông dân và doanh nghiệp, Chính phủ cần có một Ban Điều hành xuất khẩu gạo trực thuộc Chính phủ. Do Chính phủ không có Ban Điều hành xuất khẩu gạo trong tình trạng khẩn cấp về an ninh lương thực nên sự yếu kém của Bộ Công thương và Bộ Tài chính khiến cho xuất khẩu gạo lúng túng như gà mắc tóc, hiện nay Bộ Công thương và Bộ Tài chính đang đổ thừa cho nhau.

Bộ Công thương không nắm được việc xuất khẩu gạo của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, đến nỗi tham mưu Chính phủ tối thì ngừng xuất khẩu gạo, sáng hôm sau lại đề nghị xuất, làm Thủ tướng Chính phủ mất mặt với toàn dân.

Trong thời gian Chính phủ ngừng xuất khẩu gạo vì lý do an ninh lương thực, lẽ ra, nếp phải được xuất bình thường thì do không biết nếp có nằm trong an ninh lương thực không, mà Bộ Công thương cấm cả xuất khẩu nếp, trong 20 ngày ngừng xuất khẩu chúng ta có thể xuất khoảng 500.000 tấn nếp, nông dân cắt nếp ở huyện Tân Hồng tỉnh Đồng tháp không phải mất 400 đồng/kg vì cấm xuất khẩu, doanh nghiệp xuất khẩu gạo không tồn đọng nếp trong kho.

Trong thời gian Chính phủ ngừng xuất khẩu, Bộ Công thương không hề điều tra lượng gạo của doanh nghiệp đang ở cảng chờ xuất, không điều tra các hợp đồng có thời gian giao hàng vào tháng 4  để ưu tiên cho những hợp đồng này, nhằm tránh thiệt hại lưu cảng và đền hợp đồng cho doanh nghiệp.

Khi có lệnh cho xuất 400.000 tấn gạo vào tháng 4, Bộ Công thương giao cho Tổng cục Hải quan đăng ký đấu thầu theo kiểu nhanh tay thì được, bất chấp thiệt hại của doanh nghiệp, lại cho đăng ký vào nửa đêm Chúa nhật, thời gian đăng ký chỉ trong khoảng 3 giờ, một doanh nghiệp chiếm đến gần 100.000 tấn gạo tức 1/4 lượng gạo cho xuất, và nhiều danh nghiệp xù hợp đồng bán gạo cho Tổng cục Dự trữ cũng được cho xuất khẩu cả chục ngàn tấn. Cách mở tờ khai lúc nửa đêm này đang bị tất cả các doanh nghiệp xuất khẩu gạo phản đối.

Trân Văn

Xuất cảng gạo không còn là chuyện riêng của doanh nghiệp! Sở Công Thương của thành phố Cần Thơ vừa đề nghị Bộ Công Thương và Bộ Tài chính xem xét và giải phóng khoảng 75.000 tấn gạo của các doanh nghiệp ở Cần Thơ đang kẹt tại các cảng.

Cơ quan này ước tính, lệnh cấm xuất cảng gạo, sau đó đổi bằng lệnh hạn chế xuất cảng gạo đã gây ra tình huống vừa kể và vì thế, tùy lượng gạo bị kẹt, những doanh nghiệp ở Cần Thơ có gạo xuất cảng bị mắc kẹt, thiệt hại từ 260 triệu đến 350 triệu đồng/ngày. Đó là chưa kể vì thế, những doanh nghiệp này sẽ vi phạm hợp đồng đã ký với Indonesia, Philippines, Malaysia, Mỹ, Nga, Khối các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), Ghana,… phải bồi thường hợp đồng, uy tín bị tổn hại (1)…

***

Trong bối cảnh COVID-19 đã trở thành đại dịch đe dọa toàn cầu, đồng bằng sông Cửu Long – vựa lúa của Việt Nam – lao đao do hạn hán, nước mặn từ biển xâm nhập sâu vào ruộng vườn, ngày 25 tháng 3 Thủ tướng Việt Nam ra lệnh ngưng xuất cảng gạo để “bảo đảm an ninh lương thực”. Lệnh vừa kể khiến nhiều giới, từ chuyên gia nhiều lĩnh vực (kinh tế, nông nghiệp,…), doanh giới đến nông dân chưng hửng vì năm nào Việt Nam cũng thừa chừng ba triệu tấn gạo (2).

Gió Bấc

Do sức ép của dư luận và các doanh nghiệp, hậu trường màn kịch cấm xuất gạo bảo đảm an ninh lương thực trong đại dịch hạn hán đã hé lộ.

Tổng Công ty Lương thực 1, Tổng Cục Dự trữ quốc gia tác động cấm xuất để dìm giá gạo, Bộ Tài Chính, Tổng Cục Hải Quan đắc lực tham gia vở diễn.

Muốn thật sự bảo đảm an ninh lương thực cần thanh tra ngay hai con khủng long này.

Bác Tổng muốn nung lò chuẩn bị cho đại hội 13 thì đây chính là cơ hội tốt. Ít nhất 13 tỉnh đảng bộ, hơn 80 triệu nông dân sẽ vô cùng biết ơn và tôn phò người nào trảm tham quan, cứu nguy cho giá lúa.

Gần đây báo chí trong nước phê phán một số người ăn mặc tươm tất, chạy xe máy tay ga đến nhận quà từ thiện cho người nghèo trong mùa dịch virus Vũ Hán và gọi đây là những “ký sinh trên lưng người nghèo”. Lạm dụng lòng tốt, ăn chặn của người nghèo thật là hành vi bất nhẫn đáng trách, nhưng đó chỉ là hành vi cá biệt, cơ hội sự tham vặt của cá nhân. Kinh tởm hơn, khủng khiếp hơn, có những tổ chức, cơ quan được giao quyền lực, trách nhiệm quản lý vĩ mô những vấn đề hệ trọng của quốc gia lại chớp thời cơ đại dịch, dựng chiêu bài danh nghĩa vì an ninh lương thực o ép nông dân, doanh nghiệp trên quy mô cả nước để trục lợi. Đó là cốt lõi sâu xa bên trong chuyện lằng nhằng cho - cấm xuất khẩu gạo.

Thừa 3 triệu tấn gạo cứ “sợ” thiếu ăn

Gần một tháng qua, cuộc tranh luận gay gắt cấm hay cho xuất khẩu gạo diễn ra trên dư luận báo chí, mạng xã hội và ngay trong Chính phủ.

Cao điểm từ ngày 23-3 khi chính phủ chỉ thị ngừng xuất khẩu gạo và ngay ngày sau đó Bộ Công Thương xin dừng cấm.

Phía đề nghị cấm xuất khẩu gạo nêu lý do phải bảo đảm an ninh lương thực trong điều kiện hạn mặn xâm nhập miền Tây và đại dịch virus Vũ Hán.

Tổng Cục Hải quan đưa ra thông tin sốt nóng: chỉ trong 2 tháng đầu năm, Trung Quốc đã mua của ta lượng gạo bằng 600% so cùng kỳ 2019.

Nạn thiếu gạo thời bao cấp vẫn còn là mối ám ảnh của nhiều người, thảm họa đại dịch và hạn mặn đang là thời sự, yếu tố Trung Quốc và con số 600% rất ấn tượng, nên thoạt đầu đề xuất này được nhiều người đồng tình.

Ngày 23-3 chính phủ chỉ đạo ngừng xuất khẩu gạo, lập tức trên thị trường nội địa giá lúa giảm hơn 500 đồng/kg, người nông dân chưa kịp mừng đã rơi vào điệp khúc lúa được mùa mất giá. Các doanh nghiệp kinh doanh lương thực ở các tỉnh phía Nam cũng lao đao vì ách tắc không thể xuất hàng theo hợp đồng đã ký với nước ngoài. Gạo lúa bị ùn ứ từ đồng ruộng đến kho bãi của doanh nghiệp, thậm chí cả bến cảng.

Nhưng các doanh nghiệp, lãnh đạo các tỉnh Long An, An Giang đã có văn bản kiến nghị Chính phủ cho xuất gạo vì lúa đông xuân đang trúng mùa, giá gạo thế giới đang tăng, mà trong nước bị khê đọng hạ giá không tiêu thụ được.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, lượng gạo ùn ứ trong kho bãi và ngay các bến cảng của các doanh nghiệp là trên 1,3 triệu tấn.

Hoàng Kim

Nông dân ngày càng bần cùng, nghèo mạt vì trồng lúa, trong khi những nhà xuất khẩu gạo ngày càng “béo ú”. Bất công này được tạo ra từ Nghị định 107 về xuất khẩu gạo (*).

Qui trình sản xuất lúa gạo ở Việt Nam lâu nay vẫn là: Nông dân làm (trồng) lúa, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) – đại diện cho phần lớn “cá mập” trong ngành lúa gạo VN, và không có đại diện của bất kỳ tổ chức sản xuất lúa nào của nông dân.

VFA họ chỉ mua lúa xay ra gạo bán xuất khẩu cho nước ngoài lấy lời.

Vũ Kim Hạnh

“Bà con nông dân tỉnh tôi đang ngồi trên đống lửa vì giá lúa rớt thê thảm. Chủ nhật vừa rồi tôi đi thăm họ mà thấy ai nấy đều buồn vì lúa bán không được. Trưa ghé ăn cơm huyện ủy lại được mời ăn gạo sóc của CPC mà muốn rớt nước mắt. Mấy ảnh giải thích ăn gạo CPC... an toàn hơn. Thì cũng có một bộ phận người Việt đang quay lưng lại với chính nông sản của mình…”.

Ông Lê Minh Hoan đang phát biểu.

Đó là lời kể của ông Lê Minh Hoan, Bí thư tỉnh Đồng Tháp kể khi được hỏi về tình hình nông sản sắp tới trong Lễ công bố hàng Việt Nam chất lượng cao 2019 tối 20/2/2019. Trước đó, trên sân khấu, giữa cuộc thảo luận nhóm, anh Nguyễn Lâm Viên, một doanh nông nổi tiếng kể một kinh nghiệm: “Tôi thấy ta cần hòa mình gắn bó với cộng đồng doanh nhân của nước ta xuất khẩu để qua đó, nắm thông tin thị trường sát sao hơn. Như nhờ có bạn bè kinh doanh lúa gạo người Trung Quốc (TQ), tôi có nghe là: ‘năm nay, Nhà nước TW không chủ trương nhưng các địa phương TQ đều đồng lòng ngưng nhập lúa gạo Việt. Họ chuyển qua nhập từ Pakistan’”.

Sáng nay tôi vừa ngồi nói chuyện về cái “đống lửa” ấy với một thương nhân VN nhiều năm buôn bán với thị trường TQ, anh nói: hàng năm TQ cấp côta nhập gạo cho VN nhưng năm nay họ không cấp côta. Cứ mỗi năm, côta chính ngạch chừng 1 triệu tấn gạo và tương ứng là xuất qua đường biên mậu 3 triệu tấn. Năm nay, khi không có côta nhập gạo VN thì ngay sau đó, việc xuất gạo biên mậu cũng bị dừng. Không biết chừng nào côta được cấp lại...

Mai Quốc Ân

Nghị định 109/2010 về xuất khẩu lúa gạo đã được áp dụng 8 năm nay nhưng 60 triệu nông dân lẫn hàng nghìn doanh nghiệp lúa gạo (không phải sân sau) đều than trời.

Để trở thành nhà xuất khẩu gạo đáp ứng nghị định 109, trước hết, doanh nghiệp có ít nhất 1 kho chuyên dùng với sức chứa tối thiểu 5.000 tấn thóc; có ít nhất 1 cơ sở xay, xát thóc, gạo công suất tối thiểu 10 tấn thóc/giờ; phải xuất khẩu gạo trong thời gian 12 tháng liên tục…

Thật phí lý bởi đầu tư một hạ tầng cơ sở sản xuất lớn đến như vậy rất tốn kém, hoang phí trong khi kinh tế chia sẻ hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu bằng việc thuê hoặc liên kết hạ tầng sản xuất. Cứ cho là có tiền xây kho, đầu tư nơi xay xát thóc gạo nhưng do là doanh nghiệp mới nên không có “lịch sử xuất khẩu” 12 tháng như nói trên nên doanh nghiệp… bó tay.

Kể cả khi đã có giấy phép, mỗi khi ký được hợp đồng xuất khẩu, doanh nghiệp buộc phải đăng ký với Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) trong vòng 3 ngày làm việc. Nghĩa là, doanh nghiệp phải nộp bản sao hợp đồng, trong đó có giá xuất khẩu, báo cáo về lượng thóc, gạo sẵn có của doanh nghiệp. Điều này là “vẽ rắn thêm chân” bởi doanh nghiệp lúa gạo trong nước sẽ không điên khi đặt bút ký hợp đồng với đối tác nước ngoài nếu không đáp ứng nổi.

Một trong những doanh nghiệp làm gạo xuất nhập khẩu đầu tiên tại Việt Nam (xin giấu tên) chia sẻ thế này: “Thị trường gạo xuất khẩu do Nhà nước bảo hộ đầu ra ở một số quốc gia truyền thống nhập gạo (ví dụ như Philippin) khiến doanh nghiệp gặp khó. Chúng tôi có thể bán gạo xá theo bao tải, gạo đã xử lý đóng bao bì cỡ nhỏ, các phụ phẩm của gạo. Nghĩa là chuỗi giá trị xuất khẩu sẽ cao hơn, giá bán xuất khẩu cũng cao hơn so với chỉ bán gạo xá như hiện nay”.

Nguyễn Quang Duy

Hà Nội vẫn thường tự hào Việt Nam là nước xuất cảng gạo hàng đầu trên thế giới. Nhưng ít ai ngờ rằng chính chiến lược đẩy mạnh xuất cảng của Hà Nội là nguyên nhân khiến 15 triệu nông dân trồng lúa trong vùng đồng bằng sông Cửu Long và sông Hồng đều nghèo hay rất nghèo.

Nông dân hy sinh 50% lợi nhuận nhằm bảo hộ công nghiệp xuất cảng

Hà Nội bảo hộ công nghiệp bằng cách giảm giá đồng tiền giúp hàng công nghiệp xuất cảng rẻ hơn. Giảm giá đồng tiền làm giảm giá gạo Việt Nam bán ra trên thị trường quốc tế và làm giảm thu nhập của nông dân trồng lúa. Khi đồng tiền bị giảm giá thì giá phân bón, nhiên liệu, thuốc trừ sâu, máy móc nhập cảng đều mắc hơn làm tăng giá thành gạo và lại giảm xa hơn lợi nhuận nông dân có thể thu được. Riêng việc dùng đồng tiền để bảo hộ công nghiệp đã cướp đi 50% lợi nhuận của nông dân.