Bauxite Việt Nam

FB Vinhhuy Le

Trong kho tàng văn học dân gian nước ta có "vè nói ngược" là hiện tượng độc đáo. Đây là những bài đồng dao, trong đó miêu tả nghịch những thuộc tính của sự vật - hiện tượng.

Vè nói ngược soi tỏ nhiều mặt trong các sự vật - hiện tượng, nhào trộn các đặc điểm đó để bật ra những phát hiện mới mẻ mà vẫn giữ được nết chơn chất của ngôn ngữ bình dân. Vì vậy, những câu nôm na mách qué thoạt nghe tưởng cà rỡn mà chơi, nhưng ngẫm kĩ lại hàm chứa đa đoan tú hụ chằng gai nỗi niềm. Đồng dao vốn chỉ dùng để dạy trẻ nhận thức thế giới tự nhiên, không dè ông bà ta cũng gửi được ít nhiều tâm sự trong đó.

Tôi sưu tầm sơ sơ cũng được hơn chục bài vè nói ngược, xin trích ra ba bài tiêu biểu ở ba miền đất nước.

Miền Bắc:

Bước sang tháng sáu giá chân

Tháng chạp nằm trần bức đổ mồ hôi

Con chuột kéo cày lồi lồi

Con trâu bốc gạo vào ngồi trong nong

Vườn rộng thì thả rau rong

Ao sâu giữa đồng, vãi cải làm dưa

Đàn bò đi tắm đến trưa

Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương

Voi kia nằm ở gậm giường

Cóc kia đánh giặc bốn phương nhọc nhằn

Chuồn chuồn thấy cám liền ăn

Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua

Bao giờ cho đến tháng ba

Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng

Hùm nằm cho lợn liếm lông

Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi

Nắm xôi nuốt trẻ lên mười

Con gà nậm rượu nuốt người lao đao

Lươn nằm cho trúm bò vào

Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô

Thóc giống đuổi chuột trong bồ

Một trăm lá mạ đuổi vồ con trâu

Chim chích cắn cổ diều hâu

Gà con tha quạ biết đâu mà tìm

Miền Trung:

Ve vẻ vè ve

Cái vè nói ngược

Non cao đầy nước

Đáy biển đầy cây

Dưới đất lắm mây

Trên trời lắm cỏ

Người thì có mỏ

Chim thì có mồm

Thẳng như lưng tôm

Cong như cán cuốc

Thơm nhất là ruốc

Hôi nhất là hương

Đặc như ống bương

Rỗng như ruột gỗ

Chó thì hay mổ

Gà hay liếm la

Xù xì quả cà

Trơn như quả mít

Meo meo là vịt

Quạc quạc là mèo

Trâu thì hay trèo

Sóc thì lội nước

Rắn thì hay bước

Voi thì hay bò

Ngắn như cổ cò

Dài như cổ vịt

Đỏ như quả quít

Vàng như quả hồng

Miền Nam:

Ngồi buồn nói ngược mà chơi

Cua đinh nó liệng trên trời quá hay

Trưa trưa bắt chó ra cày

Trâu kia hực sủa, chuột dày ông voi

Một lũ thầy bói đi coi

Đương trưa đốt đuốc mà soi ếch bà

Con nít mà dắt bà già

Chân đi lỏng khỏng té mà xuống ao

Câu thì lấy đá làm phao

Lưới kia đem bủa ào ào ngọn cây

Con sấu bay liệng trên mây

Rồng vàng trói ké nằm ngay dưới bè

Thầy pháp tụng kinh rè rè

Thầy chùa bắt chó ra hè mà ram

Thầy tu mắng chửi làm xàm

Chằng tinh đọc sách tu hành siêng năng

Chuột xạ thấy thịt thì gầm

Hùm thì bươi rác xốc dằm trong da

Dưới sông tàu ngựa chuồng dê

Trên bờ lại thả câu rê lưới mành

Chẻ tre mà buộc manh manh

Xe sợi chỉ mành cột cổ con nai

Bùn kia đã cứng còn dai

Thịt gà cồ nọ chưa nhai đã mềm

Con vịt đá độ ăn tiền

Gà trống mẹ hiền lặn lội nuôi con

Đàn bà trang điểm kiếm chồng

Con gái ở vậy dốc lòng thuỷ chung

Bảy mươi bảy mốt còn son

Mười lăm mười sáu cháu con bộn bàng.

Lối nói ngược dạy trẻ tư duy tưởng chỉ có trong những bài đồng dao hồi xửa xưa từa lưa nghịch lí. Ai dè hiện tượng này nay bỗng phục sinh, không phải trong dân gian, cũng không phải ở tụi con nít thò lò mũi lõ, mà là ở cung cách làm luật của các ông bà cầm cân nảy mực.

Dẫn chứng: Chính phủ đang dự thảo Nghị định Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo: http://plo.vn/…/vi-pham-trong-linh-vuc-ton-giao-se-bi-phat-… Đồng thời, Bộ Công an vừa ban hành dự thảo Thông tư về quy tắc ứng xử của lực lượng Công an nhân dân: http://plo.vn/…/hang-loat-hanh-vi-bi-nghiem-cam-doi-voi-con…

Cớ chi có sự lạ lùng: các cơ sở chùa chiền thì bị khép vô kỉ cương pháp luật còn cán bộ chiến sĩ công an (công cụ thực thi pháp luật) lại được uốn nắn bằng quy chuẩn đạo đức. Nhà thờ nhà chùa nếu vi phạm thì sẽ có mức phạt tương ứng còn công an vi phạm quy tắc ứng xử lại chẳng có chế tài. Cán bộ chấp pháp thì được nhắc nhở khuyên lơn về đạo đức tác phong còn cơ sở tín ngưỡng lại được trừng trị bằng điều luật nghiêm minh.

Nghĩ sao vậy, thưa các ông bà làm luật? Nè, đừng có giỡn kiểu "Mèo tha miếng thẹp thì đòi / Cọp tha mả tổ lại ngồi trơ trơ" nha nha. Nhây mắc ớn hà, cười hổng nổi đâu, hứ!

Nguồn: https://www.facebook.com/vinhhuy.le/posts/1353330691430731