Bauxite Việt Nam

Trọng Thanh

Gần đây trong bối cảnh chính sách của nước Mỹ về nhiều mặt "thay đổi 180°" với tân chính quyền Donald Trump, đang gây đảo lộn chính trị quốc tế, nhiều người cho rằng tân Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bịa đặt nhiều thứ chỉ với mục tiêu kiếm lợi cho bản thân và phe cánh, bất chấp sự thật. Ông Trump đe doạ “Đại chiến Thế giới thứ Ba” có thể bùng nổ, nếu không chiến tranh Ukraina - Nga không chấm dứt.

Ảnh: Tác phẩm nghệ thuật đường phố "Children of War" (Trẻ em thời chiến), Kyiv, Quảng trường Độc lập, Kiev, ngày 6/11/2022.

Với một số người “Đại chiến Thế giới thứ Ba” nổ ra trong hiện tại là điều hoàn toàn bất khả, là bịa đặt của Trump, một thủ đoạn để gây áp lực buộc chính quyền Ukraina phải đầu hàng Nga (mời xem thêm bài cuối trang của tác giả Chân Vũ).

Trên thực tế, cuộc chiến Nga xâm lược Ukraina có những cội rễ hết sức phức tạp. Nguy cơ bùng nổ chiến tranh hạt nhân trong năm đầu tiên và năm thứ hai của cuộc xâm lăng đã là điều được nhiều nhà quan sát, chuyên gia ghi nhận. Đây rất có thể đã là một lý do khiến các nước phương Tây đã hết sức lưỡng lự trong việc cấp các vũ khí tầm xa cho phép quân đội Ukraina tấn công sâu vào đất Nga.

Để hiểu đúng thực chất của cuộc chiến này đòi hỏi nhiều kiến thức bổ sung. Việc Nga xâm lược Ukraina là điều rõ ràng. Và cuộc xâm lược đó đã bị thế giới lên án. Nhiều quốc gia, trước hết là châu Âu, đã sát cánh với Ukraina. Tuy nhiên, khả năng chấm dứt cuộc xung đột này ra sao là câu hỏi còn để ngỏ.

Xin giới thiệu với Quý vị, Quý bạn góc nhìn của nhà ngoại giao kỳ cựu người Đức Michael von der Schulenburg, dân tị nạn Đông Đức, nguyên trợ lý Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, và hiện là nghị sĩ châu Âu.

Dưới đây là trích đoạn bài ông trả lời phỏng vấn báo Thuỵ Sĩ Weltwoche, ngày 11/05/2024, với tiểu tựa do chúng tôi đặt:

Ukraina phải chăng từng có cơ hội hoà bình, nếu giải pháp trung lập được thông qua đầu năm 2022?

(…) Hỏi: Ông thường nghe về “cuộc chiến xâm lăng vi phạm luật pháp quốc tế" (cuộc chiến Nga xâm lược Ukraina). Liệu cách giải thích này có đủ rõ ràng như những gì truyền thông muốn khẳng định?

Trả lời: Như thường xảy ra trong chiến tranh, đây cũng chỉ là một nửa sự thật. Khi chúng ta nói về một cuộc chiến tranh xâm lược “bất hợp pháp”, chúng ta muốn nói đến sự vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Và điều đó là đúng: trong Hiến chương Liên Hiệp Quốc, tất cả các quốc gia đều cam kết không sử dụng vũ lực quân sự để thực thi các mục tiêu chính trị. Đó chính xác là những gì Nga đã làm khi xâm lược Ukraina. Do đó, cuộc xâm lược này là bất hợp pháp theo Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Tuy nhiên, lập luận cơ bản của Hiến chương Liên Hiệp Quốc còn đi xa hơn thế: trong Hiến chương, tất cả các quốc gia đều cam kết giải quyết xung đột thông qua đàm phán và các biện pháp hòa bình khác – chính xác là để ngăn chặn chiến tranh. Trong trường hợp xung đột ở Ukraina, phương Tây đã từ chối làm như vậy. Phương Tây đã phớt lờ nhiều lời kêu gọi liên tục từ Nga về việc đàm phán về những lo ngại an ninh liên quan đến việc mở rộng khối NATO sang Ukraina – mặc dù đã có nhiều cảnh báo rộng rãi rằng điều đó có thể dẫn đến chiến tranh, kể cả từ các chính trị gia và nhà ngoại giao có ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Và còn một khía cạnh quan trọng hơn nữa: trong trường hợp chiến tranh nổ ra, Hiến chương Liên Hiệp Quốc yêu cầu tất cả các quốc gia thành viên phải làm mọi cách trong khả năng của mình để tìm ra giải pháp hòa bình thông qua đàm phán, hòa giải, v.v. Vâng, chính Ukraina và Nga đã làm như vậy. Đây chính xác là lý do họ bắt đầu tìm kiếm giải pháp đàm phán chỉ vài ngày sau cuộc xâm lược của Nga. Và đáng ngạc nhiên là họ đã tìm ra giải pháp không chỉ cho lệnh ngừng bắn mà còn cho khuôn khổ giải quyết hòa bình toàn diện vào tháng 3/2022, chỉ sau một tháng chiến tranh.

Hỏi: Ý ông nói về các cuộc đàm phán ở Istanbul vào tháng 3/2022 phải không?

Vâng, tôi đang nói đến Thông cáo Istanbul ngày 30/3/2022, mà cả hai bên đều đã chấp nhận và ký tắt. Bản dự thảo này do người Ukraina soạn thảo và bao gồm 10 đề xuất. Đây là một tài liệu tuyệt vời, một thành tựu rực rỡ của nền ngoại giao Ukraina. Trong tài liệu này, Ukraina không chính thức từ bỏ một mét vuông đất nào. Kiev chỉ đồng ý rằng tình trạng của bán đảo Crimea sẽ được quyết định một cách hòa bình trong 15 năm. Không hề đề cập đến vùng Donbass. Vấn đề này sẽ được đàm phán trực tiếp giữa Zelensky và Putin. Đề xuất hòa bình Istanbul về cơ bản là một thỏa thuận giữa Ukraina và Nga trong đó Ukraina cam kết giữ cơ chế trung lập và không cho phép bất kỳ quốc gia nào khác thiết lập căn cứ quân sự trên lãnh thổ của mình. Đổi lại, Nga sẽ đảm bảo toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina và rút toàn bộ quân xâm lược. Trong văn bản này, Nga thậm chí còn cam kết ủng hộ Ukraine gia nhập Liên hiệp Châu Âu (EU).

Nhưng phương Tây không muốn ký hiệp ước này.

Một tuần trước Istanbul, một hội nghị thượng đỉnh đặc biệt của NATO đã diễn ra tại Bruxelles, và Tổng thống Mỹ Biden cũng tham dự. Ở đó, người ta đã quyết định không ủng hộ bất kỳ cuộc đàm phán nào với Nga cho đến khi Nga rút quân khỏi toàn bộ Ukraina. Điều này không có ý nghĩa gì khác ngoài việc NATO yêu cầu đánh bại Nga về quân sự, và do đó mở đường cho Ukraina gia nhập NATO. Trong khi Zelenskyi vẫn kiên trì đàm phán hòa bình với Nga, Thủ tướng Anh Johnson đã có chuyến thăm bất ngờ tới Kyiv vào ngày 9/4/2022, nói rõ với người dân Ukraina rằng họ sẽ mất mọi sự ủng hộ của phương Tây nếu ký hiệp ước hòa bình với Nga. Điều này đã chấm dứt khả năng đạt được hòa bình nhanh chóng. (…)

Đôi dòng về tác giả: Michael von der Schulenburg, sinh năm 1948, từng là trợ lý của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc. Ông đã trốn khỏi Đông Đức vào năm 1969, học tập tại Berlin, Luân Đôn và Paris, làm việc hơn 34 năm cho Liên Hiệp Quốc, và sau đó là Cơ quan An ninh và Hợp tác Châu Âu OSCE, và tại nhiều quốc gia trong chiến tranh hoặc xung đột vũ trang nội bộ thường liên quan đến các chính phủ yếu kém và các tác nhân phi nhà nước có vũ trang, trong thời gian dài ở Haiti, Pakistan, Afghanistan, Iran, Irak và Sierra Leone, và các nhiệm vụ ngắn hạn hơn ở Syria, bán đảo Balkan, Somalia, vùng Sahel châu Phi và Trung Á.

Năm 2017, ông đã xuất bản cuốn “On Building Peace – rescuing the Nation – State and saving the United Nations” (tạm dịch là “Về việc xây dựng hòa bình – giải cứu Nhà nước – Quốc gia và bảo tồn tổ chức Liên Hiệp Quốc”).

Ngày 19/01/2025 vừa qua, hai ngày trước khi Trump nhậm chức, Michael von der Schulenburg tổ chức tại Nghị Viện Châu Âu ở Strasbourg, một hội nghị về “Địa chính trị của hoà bình”, với mục tiêu chính là thúc đẩy Liên Âu xác lập một chính sách đối ngoại độc lập với Mỹ. Michael von der Schulenburg là nghị sĩ châu Âu, thuộc đảng BSW (Alliance Sahra Wagenknecht - tạm dịch là đảng Vì sự Sáng suốt và Công lý), một đảng nhỏ thuộc cánh tả Đức theo tư tưởng dân tộc.

Link bản gốc : https://www.meer.com/.../80423-understanding-the-ukraine...

Link bài dịch tiếng Pháp https://bonpourlatete.com/.../comprendre-le-conflit...

Xem thêm:

Bài của ông Chân Vũ

"Đừng sợ Thế Chiến III của Trump, lúc này cái Ukraina cần là một nền hoà bình vững bền”

https://www.facebook.com/share/p/162Vd7nNZU/?mibextid=WC7FNe

Trump rất hay đe rằng: Nếu ông không dàn xếp xong vụ Ukraina này mã thượng, thì chiến tranh thế giới sẽ xảy ra trong một tương lai gần. Ở giai đoạn đầu của cuộc chiến, cấp phó và là người phát ngôn không chính thức của Putin, cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev cũng rất hay đe dọa đánh bom hạt nhân và Chiến tranh Thế giới III. Truyền hình Nga một thời gian dài rất hay có các chương trình đe dọa chiến tranh toàn cầu, nhưng thời gian gần đây thấy ít nói đến vấn đề này. Còn chiến tranh hạt nhân chiến thuật mà họ đã nói rất nhiều ở đâu rồi cũng không thấy ai nói đến nữa.

Nói đến Chiến tranh TG III là nói cho vui thôi. Bởi thực lực của Putin rất có hạn, không như nước Đức thời những năm 1933-1939. Do Putin bị áp lệnh cấm vận suốt từ 2014 đến nay và mỗi ngày nước Nga phải ném vào chiến tranh không dưới 340 triệu $. Thời gian gần đây thấy nước Nga, có thể nói một cách dễ hiểu thế này, đang như một võ sỹ trên sàn bị nhiều lần nốc ao, đi đứng liêng biêng, loạng choạng, ra đòn toàn trúng vào không khí. Nga lên kế hoạch đánh chiếm Pokrovsk, một vị trí chiến lược ở Donbass, một đầu mối giao thông cung cấp hậu cần cho cả khu vực Donbass thuộc Ukraina kiểm soát, nhưng mấy tháng nay không tiến được gì mà ở đó quân đội Ukraina còn bắt đầu phản công khá là hiệu quả. Ở đấy, Nga tập trung một lực lượng binh lính và vũ khí kỹ thuật rất hùng hậu, phía Ukraina nói là đến 60.000 quân, nhưng thấy có kết quả gì đâu.

Khoảng tháng 9/2024, có nhiều tin là Nga sẽ mở mặt trận phía Nam ở tỉnh Zaporozhye, nhưng thấy đì đoàng một thời gian rồi cũng im ắng. Ở hướng Kupyansk tình hình cũng tương tự, quân Nga đột kích vào sâu trong lãnh thổ Ukraina, nhưng bị chặn đánh và rút chạy.

Một mẩu đất của mình ở Kursk nhưng Putin đánh mãi mà cũng có giải phóng được đâu. Chỉ khi Trump lên, ra lệnh dừng cung cấp thông tin tình báo và hạn chế một số viện trợ Ukraine thì tình hình ở đây mới xấu đi và quân đội Ukraina sẽ phải rút lui.

Putin có muốn đánh nhanh thắng lớn cũng không được. Lý do tại sao? Bởi vì hiện nay chiến tranh chuyển về thế cầm cự, giằng co, hay còn gọi là chiến tranh chiến hào như thời Thế chiến I. Có tiến cũng chả tiến được nhiều, có lui cũng không mất bao nhiêu đất. Đôi bên sử dụng các bãi mìn, hào sâu hầm kiên cố để phòng ngự. Tấn công thì dùng các nhóm nhỏ không quá 40 người (cấp trung đội) chọc khe vào mặt trận đối phương với sự yểm trợ của drones, xe bọc thép và hỏa lực pháo binh.

Các chuyên gia quân sự giải thích rằng, trên chiến trường hiện nay không phải máy bay hay tên lửa mà là lực lượng máy bay không người lái (drones) quyết định thế trận, thắng thua. Một năm Ukraina đã tự sản xuất được 2 triệu drones các loại. Họ có hẳn binh chủng drones, như các binh chủng khác. Đa phần lính Nga chết và bị thương là do bị drones Ukraina tấn công. Xe pháo kỹ thuật cũng bị phá hủy một phần đáng kể là do drones. Phía Ukraina đã chế tạo được drones thợ săn các loại drones khác. Cả hai bên đang tiến tới việc sản xuất các loại drones tự tìm mục tiêu. Cả hạm đội biển Đen của Nga bị tê liệt do bị drones Hải dương của Ukraina tấn công.

Chính vì yếu tố này mà đôi bên không thể tổ chức các đợt tấn công rầm rộ, quy mô lớn được. Cách tốt nhất là trốn sâu trong chiến hào để tránh các chú “muỗi sinh học” này và tiến công từng đợt nhỏ.

Với tình hình chiến trường như hiện nay thì Putin làm được gì mà ta phải lo đến Thế chiến. Có muốn Putin cũng chẳng làm được gì nhiều.

Thứ hai, không có Trung Quốc cho tựa vai thì Putin không có tiền và không có nguyên liệu cho các nhà máy quốc phòng sản xuất vũ khí và hậu cần cho quân đội Nga, không có công nghệ mới. Mà TQ đang bình yên thì ông ấy chắc chắn là không muốn có một cuộc chiến tranh TG nào cả. Xưa nay, mấy chục năm rồi TQ hầu như không tham chiến ngoài biên giới.

Cái thế mạnh của Putin là kịp thời chuyển kinh tế nước Nga sang chế độ thời chiến, tất cả cho tiền tuyến nên tạo nên một sức mạnh ghê gớm. Nhưng Putin đã đạp ga cỗ máy này hết công suất rồi. Không còn nguồn nữa.

Có một sự thật là thế này: vào thời gian đỉnh điểm, bình quân mỗi ngày Putin bắn khoảng 15 quả tên lửa các loại vào các thành phố Ukraina, có ngày nhiều nhất là 127 quả. Sau đó giảm dần. Thời gian này rất ít. Thấy cả tháng phía Nga không bắn gì cả, đến hôm vừa rồi để chào mừng tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump bắt đầu sự nghiệp đàm phán hòa bình, Putin bắn tổng lực, nhưng cũng chỉ được 63 quả. Hiện nay Nga thiếu xe bọc thép trầm trọng, lính Triều không được đi xe mà cuốc bộ.

Tóm lại là không riêng Ukraina mà cả Nga cũng đang trong tình trạng kiệt lực, vì thế nên Putin cũng hóng kế hoạch hòa bình của Trump hơn con hóng mẹ đi chợ về thời hợp tác xã. Có lẽ Trump nói về mong muốn hòa bình là ở chỗ này.

Để một cuộc thế chiến bắt đầu phải có một số tiền đề và điều kiện. Trước hết đó là mâu thuẫn đối kháng giữa các cường quốc hoặc khối quân sự - chính trị nóng đến mức không có con đường nào khắc phục được. Trước hết đó là việc đòi phân chia lại đất đai, lãnh thổ, nguồn lực hay thị trường tiêu thụ hàng hóa. Kẻ đòi phân chia lại phải là quốc gia hoặc nhóm quốc gia trỗi dậy, có tiềm lực kinh tế và quân sự mạnh mẽ và đang trên đà phát triển, cảm thấy trật tự thế giới hiện tại là bất công bằng, cần phải thay đổi. Trong đó có cả yếu tố phục thù, trả hận từ những thất bại trước đây.

Vâng, Putin muốn phục thù và muốn đòi lại những gì mà Gorbachov và Eltsin đánh mất trong thời kỳ cải tổ và hậu cải tổ. Nhưng Putin không có kinh tế. Tiềm lực quân sự của nước Nga thì đã được ông ta trưng bày hết cả ở Ukraina rồi, có gì là khủng khiếp đâu.

Kẻ khởi động chiến tranh thế giới tiềm năng hôm nay chỉ có thể là Hoa Kỳ của Tổng thống Trump. Ông ta có tất cả các điều kiện: Tiềm lực quân sự kinh tế, đòi hỏi thay đổi trật tự thế giới, đòi phân chia lại biên giới lãnh thổ. Nhưng tôi nghĩ Trump cũng không làm được việc này, bởi Hoa Kỳ không có mâu thuẫn gì đối kháng với các nước khác, trong đó có Nga và TQ, nóng đến mức phải đem bom hạt nhân choảng nhau. Mà bản chất Trump thì lại “yêu hòa bình”, như ông ta vẫn thường công bố. Nước Mỹ hiện vẫn là lãnh tụ của thế giới, vậy thì cớ gì đánh nhau toàn cầu để mất đi ngôi vị của mình. Tuy nhiên, những việc Trump làm hôm nay là đang chuẩn bị đặt nền cho một cuộc thế chiến trong tương lai, trước hết là thúc đẩy Âu châu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Mexico và Trung Quốc chạy đua vũ trang. Cái đó mới là điều đáng sợ.

Trong một bài đăng cách đây không lâu tôi có viết: “Nếu cho Ukraina 3 năm và 500 tỉ $ và giữ nguyên hiện trạng cấm vận Nga, và sự ủng hộ các nước đồng minh, thì Ukraina sẽ đánh bại được Nga”. 500 tỉ là ngang bằng với mức chi của Nga trong 3 năm, còn đánh bại ở đây được hiểu là lấy lại được đất đai, biển trời. Tiếc rằng Ukraina không tìm được sự ủng hộ ấy mà lại xuất hiện một anh Trump!

Hôm qua có một tuyên bố thế này: “Giám đốc tình báo Đức Bruno Kahl cho biết châu Âu sẽ an toàn hơn nếu chiến tranh ở Ukraine kéo dài thêm 5 năm nữa. Ông lưu ý rằng những trận chiến này kết thúc càng sớm thì Liên bang Nga sẽ càng sớm muốn thử sức mạnh của các nước phương Tây.”

Ông Kahl hoàn toàn đúng, nếu xét trên khía cạnh chuyên môn nghiệp vụ của mình. Nếu Trump ép Ukraina phải ký thỏa thuận ngừng bắn, ở đây tôi nhấn mạnh là thỏa thuận ngừng bắn chứ không phải thỏa thuận hòa bình, thì nguy cơ đối đầu bằng vũ khí giữa Nga và EU sẽ gia tăng lên nhiều lần. Nên tốt hơn hết là hãy để cho Ukraina, châu Âu đàm phán với Nga. Vừa đánh vừa đàm, cho đến khi đôi bên thấy không nên đánh nữa thì sẽ có hòa bình. Trump làm kiểu này thì khác gì ngài đang chuẩn bị một quả bom nổ chậm dành cho châu Âu.

Cho nên, theo tôi nghĩ, đừng sợ Chiến tranh Thế giới III. Đó chỉ là một con ngáo ộp, một lời đe dọa không có cơ sở của Putin từ đầu chiến tranh và bây giờ Trump phát sóng lại mà thôi. Cũng như Trump suốt ngày lải nhải: Mỗi ngày Ukraina và Nga chết cả ngàn trai tráng – đó cũng lại là cách để ông ta ép Ukraina mà thôi. Dân Ukraina hy sinh rất nhiều người và của nên họ biết hơn ai hết phải làm như thế nào để kết thúc cuộc chiến này, như Zelenskyi đã tuyên bố.

Cái mà Ukraina cần bây giờ là một nền hòa bình vững bền, không phải là một hành động ngừng bắn rồi sau đó lại đánh nhau ác liệt hơn.

Chan Vu

10.03.2025

T.T.

Nguồn: FB Trọng Thanh