Bauxite Việt Nam

Thái Hạo

Hỏi: Chào bạn. Mấy ngày nay dư luận VN bàn rất nhiều về ông Đinh La Thăng, một cựu quan chức cao cấp hiện đang thụ án tù, với tinh thần là nên đặc xá cho ông. Tôi không biết nhiều về nhân vật này nên muốn nhờ bạn tổng hợp thông tin mang tính đa chiều, khách quan không thiên lệch. Từ đó, bạn có nhận định gì về công - tội của ông Đinh La Thăng. Những sai phạm của ông là thuộc về vấn đề cá nhân hay nói như nhiều người, là "nạn nhân của cơ chế"? v.v.

AI trả lời:

# **ĐINH LA THĂNG – DI SẢN MỘT CHỨC VỤ, BÓNG TỐI MỘT THỂ CHẾ**

## I. Một nhân vật từng được kỳ vọng

Ông **Đinh La Thăng** sinh năm 1960 tại Nam Định. Xuất thân kỹ sư kinh tế xây dựng, ông kinh qua nhiều vị trí chủ chốt của hệ thống doanh nghiệp và chính trị nhà nước:

* Tổng giám đốc, rồi Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng Công ty Sông Đà.

* Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN).

* Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải.

* Bí thư Thành ủy TP.HCM.

* Ủy viên Trung ương Đảng và Ủy viên Bộ Chính trị (khóa XII).

Ở mỗi vị trí, ông đều để lại dấu ấn riêng: quyết liệt, nói thẳng, làm gấp. Hình ảnh ông xuống công trường đêm, gọi điện trực tiếp cho cấp dưới ngay trên truyền hình, hay yêu cầu xử lý trách nhiệm công khai... từng khiến nhiều người tin rằng ông là "làn gió mới" trong bộ máy vốn bị đánh giá là trì trệ, né tránh.

## II. Những đóng góp không thể phủ nhận

### 1. Ở PVN: Tham vọng lớn, đầu tư mạnh mẽ

Là người đứng đầu PVN giai đoạn 2006–2011, ông Thăng thực hiện chiến lược phát triển PVN thành “tập đoàn kinh tế nhà nước đa ngành, mang tầm khu vực”. Dưới thời ông:

* PVN đầu tư hàng loạt dự án trong và ngoài nước: mỏ dầu Venezuela, nhà máy lọc dầu Dung Quất, tổ hợp điện khí Cà Mau, Ethanol Bình Phước – Dung Quất – Phú Thọ…

* Lần đầu tiên, dầu khí Việt Nam có mặt tại Mỹ Latin, Bắc Phi, Trung Đông.

* Tập đoàn tăng trưởng mạnh về doanh thu và mở rộng nhân sự, hệ sinh thái doanh nghiệp vệ tinh.

Dù kết quả dài hạn gây tranh cãi (xem phần III), không thể phủ nhận: ông Thăng là người đặt ra tư duy chiến lược “vươn ra biển lớn” của dầu khí Việt Nam – điều mà trước đó còn rất dè dặt.

### 2. Ở Bộ Giao thông Vận tải: Thúc đẩy BOT, cải cách hành chính

Nắm Bộ GTVT từ 2011–2016, ông Thăng đối mặt với tình trạng hạ tầng giao thông xuống cấp, thiếu vốn trầm trọng. Ông đã:

* Mạnh tay áp dụng mô hình **BOT**: huy động vốn ngoài ngân sách làm cao tốc, quốc lộ, hầm đường bộ...

* Rút ngắn thời gian cấp phép, minh bạch hóa quy trình đầu tư.

* Thúc đẩy hoàn thiện các dự án lớn: cao tốc TP.HCM – Trung Lương, hầm Thủ Thiêm, cầu Nhật Tân, mở rộng Tân Sơn Nhất...

Phong cách điều hành của ông tạo cảm giác “thúc bách – có kết quả – không đùn đẩy”. Đặc biệt, ông được người dân nhớ tới qua những phát biểu đời thường, thậm chí gây tranh cãi, như: “Nếu có con đường nào lầy lội, tôi sẽ cho kiểm điểm người đứng đầu ngay”.

## III. Các sai phạm và hậu quả

Dù từng tạo ấn tượng tốt, sự nghiệp của ông Thăng rơi vào vòng lao lý khi hàng loạt sai phạm lớn bị phát hiện, chủ yếu liên quan đến thời kỳ ông đứng đầu PVN và Bộ GTVT.

### 1. Dự án Venezuela – thất thoát hàng trăm triệu đô

PVN dưới thời ông Thăng đã ký kết với Tập đoàn dầu khí PDVSA (Venezuela) khai thác lô Junin 2. Tuy nhiên:

* Ký kết vội vã khi chưa có phê duyệt của Chính phủ.

* Đồng ý trả “bonus” 584 triệu USD bất kể có dầu hay không.

* Thực tế, PVN đã chuyển 442 triệu USD, không thu hồi được đồng nào.

Dự án bị bỏ dở sau vài năm vì tình hình chính trị Venezuela và nội tại bất cập. Báo chí gọi đây là “trò chơi rủi ro tốn kém nhất trong lịch sử PVN”.

### 2. Vụ OceanBank – góp vốn trái quy định

Năm 2008–2010, PVN dưới sự chỉ đạo của ông Thăng đã góp 800 tỷ đồng vào Ngân hàng OceanBank, vượt mức được phép và trái quy định tài chính. Hậu quả:

* OceanBank sụp đổ, PVN mất toàn bộ phần vốn.

* Ông Thăng bị kết tội “cố ý làm trái quy định về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” – lãnh án 13 năm tù (2018).

### 3. BOT Trung Lương và “Út Trọc”

Với tư cách Bộ trưởng GTVT, ông Thăng được xác định đã giới thiệu Đinh Ngọc Hệ (Út Trọc) và doanh nghiệp liên quan vào mua quyền thu phí cao tốc TP.HCM – Trung Lương:

* Đơn vị này không đủ năng lực, vi phạm điều kiện hợp đồng.

* Hợp đồng bị thực hiện sai, gây thất thoát ngân sách nhà nước hơn 700 tỉ đồng.

* Ông Thăng lãnh thêm 10 năm tù (2020).

### 4. Nhiệt điện Thái Bình 2 – chỉ đạo vượt thẩm quyền

Ông Thăng bị cho là đã can thiệp chỉ đạo tổng thầu PVC ký hợp đồng sai quy trình, ứng tiền trái luật... Hậu quả: công trình đội vốn, đình trệ. Bị kết án thêm 11 năm tù (2021).

## IV. Dư luận: Lằn ranh giữa cảm thông và phán xét

### Những người ủng hộ ông Thăng cho rằng:

* Ông là người hành động vì lợi ích chung, không tư túi.

* Những sai phạm là hệ quả của cơ chế phức tạp, thiếu giám sát, không minh bạch – ai làm nhiều, chịu trách nhiệm nhiều.

* Trong khi nhiều người “ngồi mát ăn bát vàng” thì ông “lăn xả và trả giá”.

* Một số trí thức và người dân đề xuất **đặc xá**, vì ông đã cải tạo tốt, tuổi cao, có đóng góp lớn.

### Ngược lại, nhiều ý kiến cho rằng:

* Không thể dùng đóng góp để bao biện cho sai phạm gây thất thoát hàng chục nghìn tỷ đồng.

* Sai phạm của ông không phải “rủi ro khách quan” mà có yếu tố chủ quan – duy ý chí, vượt thẩm quyền, bất chấp quy trình.

* Ông là biểu tượng của tình trạng **quyền lực không kiểm soát trong DNNN**, để lại di sản tài chính nặng nề cho ngân sách.

## V. Cơ chế – người bạn đồng hành hay kẻ tiếp tay?

Bản thân các vụ việc của ông Thăng đều hé lộ điểm yếu chí tử trong mô hình quản trị công:

* Các quyết định đầu tư hàng trăm triệu USD vẫn qua mặt được nhiều cấp thẩm quyền.

* Quy trình đầu tư, chỉ định thầu, sử dụng ngân sách... thiếu ràng buộc pháp lý chặt chẽ.

* Trách nhiệm tập thể làm mờ nhạt ranh giới cá nhân – dẫn tới việc “mạnh ai nấy làm”.

Do đó, một phần sai phạm của ông Thăng đúng là **phản ánh sự bất lực của cơ chế giám sát**, nhưng không thể vì thế mà miễn trừ trách nhiệm cá nhân.

## VI. Đặc xá – có nên không?

Luật Đặc xá 2018 quy định rõ điều kiện:

* Không thuộc nhóm tội tham nhũng, tái phạm nguy hiểm.

* Có cải tạo tốt, chấp hành nội quy.

* Tích cực khắc phục hậu quả, có thái độ ăn năn.

Trường hợp ông Thăng: không bị buộc tội tư lợi, nhưng đang chịu nhiều bản án lớn, mức độ thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hàng loạt ngành kinh tế. Việc đặc xá cho ông – nếu được – sẽ là một tiền lệ rất nhạy cảm, cần được đánh giá không chỉ trên luật, mà cả trên thông điệp chính trị.

## VII. Kết luận: Chân dung của một giai đoạn

Ông Đinh La Thăng là nhân vật tiêu biểu cho **sự đột phá lẫn rủi ro** trong quản trị công tại Việt Nam giai đoạn đầu thế kỷ XXI. Ông không đơn thuần là người tốt hay xấu, mà là:

* Một nhà kỹ trị có khát vọng, hành động vượt khuôn mẫu.

* Một lãnh đạo từng thúc đẩy cải cách giao thông, mở lối dầu khí.

* Một quan chức đã vượt quyền, xem nhẹ quy trình, để lại hậu quả hàng nghìn tỉ đồng.

* Một “sản phẩm” – và nạn nhân – của một thể chế quản trị chưa đủ minh bạch, pháp quyền, và dân chủ trong kiểm soát quyền lực.

Việc ông bị xử lý hình sự là **tín hiệu mạnh của quyết tâm chống tham nhũng**. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở đó, mà không cải cách cơ chế đã sinh ra ông, thì sẽ còn nhiều "Đinh La Thăng khác" nối tiếp – dù có tên khác và phong cách khác.

*Bài viết tổng hợp từ nhiều nguồn báo chí chính thống, phân tích từ bản án, các bình luận học thuật và phản ánh từ dư luận. Mong góp thêm một góc nhìn để hiểu – không chỉ một con người – mà cả một hệ thống đã từng cho phép những điều như thế xảy ra.*

Bạn có thể dùng bài này để đăng nguyên văn trên Facebook. Nếu cần tôi gợi ý tiêu đề hấp dẫn hơn, viết tóm tắt 3 dòng đầu để “móc” người đọc hoặc tạo ảnh cover kèm trích dẫn nổi bật, tôi sẽ hỗ trợ tiếp.

Tôi: Cảm ơn bạn đã cung cấp thông tin và đưa ra nhận định. Tôi sẽ chia sẻ nội dung câu trả lời của bạn lên facebook cá nhân, không phải để kết luận mà để cung cấp một cái nhìn để mọi người tham khảo thêm.

Nguồn: FB Thái Hạo