Bauxite Việt Nam

Đại sứ Michalak lạc quan về quan hệ Việt-Mỹ

Hoa Kỳ và Việt Nam đang kỷ niệm 15 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước (7/1995-7/2010).

Từ chỗ đối đầu trong cuộc chiến tranh tàn khốc, Việt Nam và Mỹ nay đã trở thành đối tác trong nhiều lĩnh vực. Hoa Kỳ nay là quốc gia đầu tư lớn nhất vào Việt Nam và thương mại hai chiều đạt 15,4 tỷ đôla trong năm 2009.

Nhân dịp này, Đài BBC đã có cuộc phỏng vấn Đại sứ Hoa Kỳ tại Hà Nội Michael Michalak về sự phát triển trong quan hệ song phương 15 năm qua.

Đại sứ Michalak: Nói về các thành tựu đạt được trong thời gian qua, tôi muốn nhấn mạnh một điều. Đó là sự gia tăng lòng tin và sự tôn trọng lẫn nhau trong quan hệ Mỹ-Việt.

Khi tôi nói chuyện với những người tiền nhiệm, nghe họ kể họ đã mất thời gian thế nào để ký kết các thỏa thuận hay thực hiện các công việc, thì tôi chỉ có thể bình luận là ngày nay, mọi việc đều diễn ra suôn sẻ, nhanh chóng hơn nhiều. Và đó là bằng chứng cho thấy cả hai bên đã rất nỗ lực xây đắp lòng tin và sự tôn trọng lẫn nhau.

Hãy nhìn vào các bước tiến trong quan hệ hai bên: bắt đầu từ khi mới chỉ là tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh Việt Nam cho tới khi chúng ta đã có một quan hệ tập trung vào thúc đẩy giao thương và kinh tế. Việt Nam và Mỹ đã ký Hiệp định Thương mại Song phương năm 2001, cùng nhau hợp tác về việc Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới và bình thường hóa quan hệ thương mại năm 2007...

Năm 2008, sau chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tới Washington, quan hệ hai bên đã được nâng lên một tầm cao mới.

Hai nước đã mở rộng đáng kể quan hệ song phương, thực hiện đàm phán chính trị - an ninh - quốc phòng, thảo luận hoạch định chính sách, thúc đẩy nỗ lực hợp tác về thay đổi khí hậu và quan trọng nhất là thiết lập nhóm công tác Mỹ-Việt về giáo dục. Nhóm này đã giúp tăng cường liên hệ giữa các trường đại học của Mỹ và Việt Nam, tăng con số sinh viên Việt Nam du học ở Mỹ và tiến tới xây dựng trường đại học theo mô hình Hoa Kỳ ở Việt Nam.

Rõ ràng là quan hệ song phương đã rộng hơn và sâu hơn rất nhiều trong những năm qua.

BBC: Đã có chỉ trích về việc Hoa Kỳ gần đây tỏ ra mềm mỏng hơn trong các chủ đề dân chủ, nhân quyền đối với Việt Nam. Liệu chỉ trích này có công bằng không, thưa ông?

Đại sứ Michalak: Một trong các nội dung nhất quán trong quan hệ hai bên là Hoa Kỳ khuyến khích Việt Nam chú ý tới lĩnh vực nhân quyền và làm sao để tiến bộ về chính trị-xã hội, mà tôi cho là còn tụt lại sau, ngang bằng với tiến bộ về kinh tế-khoa học trong đất nước.

Tuy nhiên, chúng tôi có cơ chế đối thoại về nhân quyền với Chính phủ Việt Nam và luôn luôn đề cập tới các chủ đề tự do báo chí, tự do thông tin khi thảo luận về phát triển kinh tế-xã hội ở Việt Nam.

Tôi nghĩ là về tự do tôn giáo, Việt Nam đã có tiến bộ nhưng vẫn còn một số vấn đề, đặc biệt là về tự do internet, tự do báo chí và đặc biệt là tự do ngôn luận, mà chúng tôi thường xuyên thảo luận với phía Việt Nam.

Nhưng tôi cũng muốn nói rằng trong ba năm tôi làm việc ở đây, tôi nhận thấy có một sự cởi mở hơn trong giới chức Chính phủ Việt Nam để cùng chúng tôi tham gia đối thoại về các chủ đề này. Tất nhiên điều đó không có nghĩa Việt Nam sẽ thay đổi một sớm một chiều, nhưng việc họ cởi mở hơn trong các cuộc thảo luận chính thức và không chính thức về dân chủ nhân quyền cho thấy nếu như hai bên cùng tiếp cận chủ đề này với sự tôn trọng lẫn nhau thì sẽ có tiến bộ.

Đáng tiếc quá trình này có thể chậm chạp hơn mong đợi của một số người, nhưng chúng tôi đang rất cố gắng.

Bước tiến trong quan hệ quốc phòng

BBC: Thưa ông, một trong những lĩnh vực được cho là có tiến bộ đáng kể là quan hệ hợp tác quốc phòng. Thế nhưng Việt Nam và Hoa Kỳ hiện vẫn chưa ký kết một thỏa thuận về quốc phòng-an ninh nào. Liệu hai bên có đang bàn thảo một số thỏa thuận nào đó, thí dụ thỏa thuận về trao đổi dịch vụ, cho phép Việt Nam cung cấp dịch vụ hậu cần cho quân đội, nhất là hải quân Hoa Kỳ?

Đại sứ Michalak: Chúng tôi đã đề cập tới thỏa thuận này với Chính phủ Việt Nam và họ hứa sẽ xem xét. Hiện chưa có gì cụ thể về mặt văn bản, nhưng hai bên đã thảo luận với nhau về hợp tác trong lĩnh vực này, cũng như trong hoạt động tìm kiếm cứu nạn và một số hoạt động chung khác mà chúng tôi muốn thực hiện.

Mỗi năm hai bên lại xích lại gần nhau hơn một chút và tôi cho là dần dần chúng tôi có thể đạt được thỏa thuận gì đó. Tôi chưa thể nói về một văn bản hợp tác quốc phòng chính thức nào vì nó phụ thuộc vào tính chất của các hoạt động đa dạng.

Quan điểm của chúng tôi là việc này (mua bán vũ khí) có liên hệ với lĩnh vực nhân quyền và Mỹ muốn thấy có nhiều tiến bộ hơn về nhân quyền trước khi có thể mua bán vũ khí.

Đại sứ Michael Michalak

Phía Việt Nam tỏ ra rất hợp tác và họ muốn tham gia nhiều hoạt động hơn với chúng tôi. Tôi quan tâm tới các hoạt động cụ thể chứ không phải văn bản giấy tờ, và theo tôi, hai bên nay đã có quan hệ hợp tác chiến lược rồi mà không cần văn bản định nghĩa chính thức về điều đó.

BBC: Thưa ông, về việc Hoa Kỳ có thể bán vũ khí cho Việt Nam trong tương lai, hai bên đã thống nhất được tới đâu rồi ạ?

Đại sứ Michalak: Phía Việt Nam đã đề nghị chúng tôi việc này và hai bên đã thảo luận với nhau một thời gian. Nhưng quan điểm của chúng tôi là việc này có liên hệ với lĩnh vực nhân quyền và Mỹ muốn thấy có nhiều tiến bộ hơn về nhân quyền trước khi có thể mua bán vũ khí.

BBC: Hiện đang có một sự trông đợi nào đó rằng Hoa Kỳ sẽ đóng vai trò tích cực hơn trong việc giải quyết căng thẳng ở khu vực Biển Đông. Tuy nhiên, Mỹ từng nói sẽ không đứng về phía nào trong xung đột. Xin ông nói rõ hơn về lập trường của Mỹ trong vấn đề này?

Đại sứ Michalak: Biển Đông là nơi gây quan ngại gia tăng cho chúng tôi và chúng tôi mong muốn thảo luận với tất cả các bên liên quan để tìm cách bảo đảm sẽ không có việc giải quyết xung đột bằng vũ lực, mà trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Hoa Kỳ, với tư cách một cường quốc Thái Bình Dương, có quan tâm rất lớn đối với Biển Đông và chắc chắn là chúng tôi đang và sẽ theo dõi các diễn biến ở đây m̀ột cách hết sức chặt chẽ.

BBC: Ngoại trưởng Hillary Clinton sẽ tới Hà Nội vào tuần tới. Ông có thể cho biết một số chi tiết về chuyến đi của bà Clinton?

Đại sứ Michalak: Đội tiền trạm của Ngoại trưởng Clinton đã có mặt ở Hà Nội và cùng Đại sứ quán làm việc với đại diện Chính phủ Việt Nam để hoàn tất chương trình. Bà Clinton sẽ tham gia tất cả các hoạt động trong khuôn khổ Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN, Diễn đàn Khu vực ASEAN, các hoạt động song phương và đa phương...

Bà ngoại trưởng cũng sẽ hội kiến lãnh đạo Việt Nam và tham dự kỷ niệm 15 năm thiết lập quan hệ ngoại giao song phương. Chúng tôi hy vọng chuyến đi của bà Clinton sẽ thành công mỹ mãn.

Nguồn: BBC