Một số vấn đề pháp lý và kinh tế liên quan đến việc khiếu kiện đòi bồi thường ô nhiễm Formosa ở Kỳ Anh, Hà Tĩnh
Phạm Hải Vũ
Ngày 26 tháng 9 vừa rồi, nhiều nguồn tin trong đó có các nguồn tin cậy đã đưa tin 600 ngư dân ở huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh đưa đơn kiện Formosa về thảm họa ô nhiễm môi trường tại 4 tỉnh miền Trung của Việt Nam. Ý tưởng kiện đòi bồi thường đã sớm manh nha một thời gian sau khi Formosa nhận lỗi, và chấp nhận trả 500 triệu USD cho Chính phủ. Những ngư dân ở Kỳ Anh Hà Tĩnh là những người đầu tiên dũng cảm khởi kiện để đòi công bằng cho mình. Theo nhiều nguồn thông tin rời rạc trên mạng, thì lập luận chính của việc khởi kiện này là đòi bồi thường thu nhập, vì ô nhiễm của Formosa làm chết cá biển và làm biển ô nhiễm, nên ngư dân và những người làm du lịch không còn thu nhập. Formosa phải chịu trách nhiệm, và phải đền bù thu nhập. Ngoài lập luận này, có thể các luật sư bảo vệ ngư dân còn các lập luận khác mà tôi không được biết. Rất ngưỡng mộ sự dũng cảm của các anh, tôi viết bài này nhằm làm rõ một số vấn đề pháp lý và kinh tế khi khiếu kiện trong lĩnh vực môi trường, giúp có một cái nhìn đầy đủ hơn. Hy vọng nó sẽ có ích trong trường hợp có một tòa án chấp nhận thụ lý và xét xử vụ việc.
Trước hết cần nói rằng luật môi trường là một lĩnh vực pháp lý mới, lạ lẫm tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Vấn đề môi trường trên thế giới mới chỉ được thật sự quan tâm từ những năm 1970. Khung pháp lý của luật môi trường phụ thuộc chủ yếu vào các quy định ở mức quốc gia. Lấy ví dụ Bộ luật Môi trường ra đời tại Pháp năm 2002, tức là trước Việt Nam có 3 năm. Luật Bảo vệ môi trường đầu tiên ở Việt Nam ra đời tháng 11 năm 2005. Vì mới, nên luật môi trường nhiều quốc gia vẫn chứa các lỗ hổng pháp lý thường xuyên gây tranh cãi. Ở bình diện quốc tế, các hiệp ước môi trường thường xuyên gây chia rẽ vì nhiều quốc gia công nghiệp không muốn ký. Lấy ví dụ như Trung Quốc không ký vào Hiệp ước Kyoto 1995 về hạn chế khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Mỹ đã ký hiệp ước này nhưng Quốc hội không phê chuẩn. Gần đây nhất Hiệp ước Paris COP21 về chống biến đổi khí hậu đã đạt được đồng thuận của một số lớn quốc gia, nhưng cũng chỉ giới hạn những mục tiêu rất khiêm tốn. Các hiệp ước bảo vệ môi trường liên quốc gia chủ yếu được ký giữa các quốc gia phát triển. Các quốc gia đang phát triển như Việt Nam thường không mặn mà với môi trường, vì nó kìm hãm mục tiêu phát triển kinh tế.
Phần mở đầu có phần “lạc đề” này mong muốn bao quát tình hình chung, để độc giả hiểu rằng cơ sở pháp lý của Luật Bảo vệ môi trường thực ra còn khá mong manh, và thường xuyên phải dựa vào các án lệ. Đây là trường hợp của nhiều nước, chứ không phải của riêng Việt Nam. Chúng ta cần phải biết cơ sở của mình chắc chắn như thế nào nếu muốn tiến hành ở cấp độ lớn. Việc Việt Nam chưa có cơ sở chặt chẽ không nhất thiết bị coi là rào cản để chúng ta khởi kiện. Ngược lại, nó có ý nghĩa động viên, bởi những gì chúng ta làm ngày hôm nay hoàn toàn có thể trở thành cơ sở để bảo vệ môi trường của Việt Nam ngày mai. Ngoài ra, ở một khía cạnh nào đó, các thông tin chung trên còn có thể có ích nếu chúng ta khiếu kiện Formosa tại một tòa án khác. Ví dụ tại Đài Loan, hay tại một tòa án quốc tế có khả năng thụ lý vụ việc.
Bây giờ xin đi vào chính đề là vấn đề đòi bồi thường khi gặp phải ô nhiễm môi trường. Bồi thường khi gây thiệt hại môi trường là một chủ đề khác biệt ít nhiều so với bồi thường tổn thất dân sự. Nếu không nắm rõ các khác biệt này, rất nhiều luật sư sẽ có thể rơi vào thế “biệt vị”, không thể “ghi bàn” dù việc “đá bóng vào lưới” là một điều quá hiển nhiên.
Trước hết, cần loại các vấn đề bồi thường ô nhiểm biển do khai thác dầu khí hoặc do các tầu chở dầu gây ra. Các tổn thất loại này được quy định bởi các công ước quốc tế đặc biệt, chỉ liên quan đến trách nhiệm của các tàu chở dầu hoặc ô nhiễm tràn dầu. Ô nhiễm Formosa không nằm trong mục ô nhiễm dầu, nhưng vẫn cần nói rõ vì nhiều người trong chúng ta vẫn hy vọng sử dụng các vụ phạt các công ty dầu khí lớn đề đòi phạt Formosa. Ở đây cần khách quan thấy rằng chúng ta không thể áp dụng ô nhiễm dầu làm án lệ cho ô nhiễm chất thải Formosa được.
Bồi thường liên quan đến ô nhiễm môi trường, trong đó có chất thải công nghiệp, nhìn chung liên quan đến 3 hạng mục chính :
1. Bồi thường sức khỏe, tính mạng, tổn thất tinh thần cá nhân.
2. Bồi thường thiệt hại trực tiếp lên các tài sản cá nhân, tổ chức.
3. Bồi thường thiệt hại môi trường, hiểu theo nghĩa chung là các tài sản chung thuộc về quốc gia, hay cộng đồng do cơ quan thẩm quyền của Nhà nước đại diện.
***
1. Trong trường hợp thứ nhất, việc bồi thường diễn ra như trong một vụ án dân sự thông thường. Tổn thất sức khỏe, tính mạng, tinh thần được chuyển thành tiền, và yêu cầu bên gây ô nhiễm bồi thường cho người hưởng lợi hợp pháp.
2. Trong trường hợp thứ hai, việc bồi thường cũng diễn ra một cách thông thường. Thủ phạm gây tổn thất phải đền bù thiệt hại cho chủ tài sản hoặc người có quyền hợp pháp trên tài sản. Ở đây căn cứ bồi thường là phải có quyền sở hữu, hoặc quyền lợi hợp pháp khác trên tài sản được pháp luật thừa nhận. Trong luật pháp Việt Nam, hai hình thức trên (1 và 2) nằm trong hình thức bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Tuy nhiên, cần phân biệt rõ bồi thường tài sản và bồi thường mất thu nhập là hai khái niệm khác nhau. Chúng ta sẽ quay lại điểm này dưới đây.
3. Trong trường hợp thứ ba, bồi thường môi trường một cách đúng nghĩa được tiến hành giữa thủ phạm gây ô nhiễm và người đại diện cho môi trường. Đây là một yếu tố gây tranh cãi rất lớn vì cần phải xác định ai là người đại diện cho môi trường để nhận bồi thường. Trong rất nhiều năm tại Pháp (từ 1976 đến 2000 theo hiểu biết của tôi), các vụ khiếu kiện đòi bồi thường môi trường tại Pháp thường bị tòa bác bỏ vì nghịch lý không ai có đủ tư cách để nhận khoản tiền bồi thường này. Lập luận rất đơn giản, môi trường thuộc về tất cả mọi người. Nếu tôi bồi thường cho ông A, thì logic buộc tôi cũng phải bồi thường cho ông B cho dù ông ấy không khiếu kiện. Vấn đề là cả ông A và ông B, và ngay cả tôi (thủ phạm) cũng đều có quyền hưởng những lợi ích từ môi trường như nhau. Không ai trong số chúng tôi có nhiều tư cách hơn người khác để làm đại diện duy nhất cho những người bị thiệt hại cả. Ví dụ, không tổ chức nào có quyền nói tôi đại diện cho sự trong sạch của không khí, để nhận tiền bồi thường từ một công ty gây ô nhiễm không khí. Tương tự không tổ chức nào đại diện được cho đa dạng sinh học trong rừng rậm Amazon, hay sự sinh tồn của một loài động vật quý hiếm trên đỉnh núi Alpes. Để khắc phục chuyện này, nước Pháp đã tạo ra một Quỹ phục hồi môi trường quốc gia, theo đó các khoản tiền bồi thường sẽ được rót thẳng vào Quỹ (mà không phải rót vào tài khoản cá nhân những người khiếu kiện) nhằm mục đích tái tạo phục hồi. Đương nhiên nếu ô nhiễm vượt ra ngoài biên giới một quốc gia thì quỹ nói trên cũng trở thành vô tác dụng. Theo luật Việt Nam, Việt Nam cũng có Quỹ bảo vệ môi trường được lập theo quyết định Nhà nước. Nhưng số tiền 500 triệu USD của Fomosa lại không được rót vào quỹ này mà lại được Nhà nước dùng ngay để thực hiện các chính sách của mình là hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, etc…là các nghĩa vụ mà lẽ ra Nhà nước phải thực hiện một cách độc lập.
Một điểm nữa cần lưu ý là phải phân biệt giữa bồi thường và phạt. Các công ty, cá nhân gây ô nhiễm vẫn sẽ bị phạt, nếu khung pháp lý có quy định các mức phạt. Ví dụ, nếu xả thải vào nước hay không khí một lượng chất độc hại quá mức cơ quan thẩm quyền cho phép thì sẽ nộp phạt theo khung Nhà nước quy định. Nhưng ở đây bồi thường thiệt hại không phải là phạt. Để bồi thường, trước hết phải xác định mức thiệt hại, và sau đó xác định người bị thiệt hại và cuối cùng là người được hưởng bồi thường. Nghịch lý trình bày trong điểm 3 nói trên liên quan đến việc không xác định được người được hưởng bồi thường; Nó còn gián tiếp liên quan đến vấn đề tư cách khởi kiện. Để đòi bồi thường môi trường, người khởi kiện phải là đại diện của Nhà nước, hoặc Hiệp hội Bảo vệ môi trường được Nhà nước công nhận. Một người dân thường, hoặc một tổ chức quốc tế không thể khởi kiện được, cho dù thảm họa môi trường là rõ ràng. Lý do như đã nói là vì một người, hoặc một tập thể người không đủ tư cách đại diện cho vấn đề môi trường. Khi môi trường bị ô nhiễm, tất cả xã hội đều là người bị thiệt hại, hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp. Không ai hoặc tập thể nào ngoài Nhà nước có tư cách đại diện cho chuyện đó.
Sau khi trình bày những điểm trên thì có thể thấy việc khởi kiện bảo vệ quyền lợi các ngư dân không thể rơi vào trường hợp 3. Ở Việt Nam, vùng trời, vùng biển là các tài sản chung thuộc về toàn dân mà Nhà nước là người đại diện hợp pháp duy nhất. Chỉ có Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, hoặc chủ tịch UBND của 1 trong 4 tỉnh bị thiệt hại mới có đủ tư cách để khởi kiện Formosa. Việc khởi kiện có thể diễn ra tại một tòa án Việt Nam hoặc quốc tế. Nếu không làm như thế, Formosa có thể trả lời đơn giản rằng đây là một vấn đề giữa chúng tôi và người đại diện của các bạn. Tôi không có nghĩa vụ trả lời vì các bạn không phải đại diện hợp pháp của biển Việt Nam. Sau khi chấp nhận xin lỗi và đưa 500 triệu USD cho Chính phủ, Formosa đã có thể yên tâm ngồi chơi, vì họ đã rũ được trách nhiệm lớn nhất của mình. Nếu là một chính phủ khác, một quốc gia khác, giờ này có lẽ luật sư của Formosa vẫn đang còn đang phải dùng máy tính để ước tính tổng số tiền phải bồi thường, ngõ hầu thương lượng.
Một bài viết của Phạm Lê Vương Các gần đây nói rằng Nhà nước không được phép thương lượng đi đêm với Formosa vì như thế là trái luật. Tôi cho rằng đúng là Nhà nước không được phép thương lượng đi đêm với Formosa nhưng là vì lý do đạo đức, liêm chính chứ không phải vì lý do pháp luật. Tác giả đã nhầm lẫn giữa hai khái niệm sở hữu Nhà nước (State’s ownership) và sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý (common property right under State’s controls). Sự khác biệt giữa 2 khái niệm này là rất lớn. Lấy ví dụ đất đai là sở hữu toàn dân, do Nhà nước quản lý nhưng quyền sử dụng vẫn do người dân nắm, người dân có thể chuyển nhượng quyền sử dụng này. Còn đất đai thuộc sở hữu Nhà nước là đất do cơ quan công quyền sử dụng để xây cơ quan, trường học, trụ sở v.v. Về mặt pháp lý đây là hai đối tượng hoàn toàn khác nhau. Quyền sở hữu ở đây bao hàm quyền sử dụng tách biệt (exclusive right) tức là không cho phép một chủ thể khác sử dụng nếu không phải là chủ sở hữu. Biển không phải là tài sản thuộc sở hữu Nhà nước, mà chỉ là tài sản chung của toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý. Biển là một đối tượng của common right, nghĩa là ai cũng có quyền sử dụng (kể cả Formosa). Còn sử dụng như thế nào, là do các định chế hành chính, và hoặc/các tập quán quy định. Tất nhiên Nhà nước Việt Nam thường xuyên lạm quyền, nên chuyện nhầm lẫn giữa hai khái niệm là dễ hiểu. Lấy ví dụ biển là của chung, ai cũng có quyền tắm, nhưng Nhà nước vẫn thường xuyên cắt đất bờ biển cho xây các ressort. Kết quả là một góc bãi biển biến thành “tài sản riêng” của các chủ ressort, khiến người nước ngoài đến Việt Nam thường xuyên phải khóc mếu hỏi vì sao chúng mày tàn phá tài sản chung như thế? Việc hô biến tài sản chung thành tài sản riêng còn có ở nhiều lĩnh vực khác xin được miễn bàn đến.
Quay trở lại với việc khởi kiện, nó chỉ có thể rơi vào các trường hợp 1 và 2. Nếu đã như vậy, cần phải lưu ý rằng cơ sở đòi bồi thường phải là
a. Tổn thất sức khỏe
b. Tổn thất tài sản, lợi ích hợp pháp
Không thể đòi tổn thất thu nhập được vì nó không nằm trong hạng mục được bồi thường. Luật bảo vệ môi trường của Việt Nam được Quốc hội thông qua năm 2013, ghi rõ như sau :
Điều 163, Thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường
1. Suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường
2. Thiệt hại về tính mạng, sức khỏe con người, tài sản và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân do hậu quả của việc suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường gây ra
Có thể thấy mục 1 tương ứng với trường hợp 3 đã được trình bày ở trên. Còn mục 2 tương ứng với hai trường hợp 1 và 2. Điều 163 mục 2 của Luật bảo vệ môi trường Việt Nam đơn giản nói rằng không thể khởi kiện đòi bồi thường thu nhập được. Cơ sở để đòi bồi thường phải là tính mạng & sức khỏe, hoặc tài sản và lợi ích hợp pháp.
Nhìn từ góc độ tập quán sẽ có nhiều người không đồng tình với quan điểm của tôi. Có thể nói rằng thu nhập từ việc đánh cá là một lợi ích hợp pháp của ngư dân nên có thể đòi bồi thường. Nhưng trên góc độ pháp lý, điều này không hợp logic. Cần thấy rằng biển và cá biển không phải là tài sản riêng của ngư dân. Biển và tài nguyên biển khi chưa khai thác thuộc về tất cả mọi người. Không có bất cứ cơ sở luật pháp nào nói rằng mỗi ngư dân được phép đánh bắt bao nhiêu cá trên biển. Ngược lại, bất cứ ai cũng có quyền mua thuyền, mua lưới và trở thành ngư dân nếu có đủ dũng cảm để làm nghề này. Về lý thuyết, Việt Nam có thể có tới vài chục triệu ngư dân, vì thế đòi bồi thường thu nhập cho những ai là ngư dân là không hợp lý. Chỉ có thể hỗ trợ thu nhập chứ không thể bồi thường mất thu nhập.
Một ví dụ sau có thể giúp chấp nhận điều này dễ dàng hơn. Có một cây sấu mọc trên vỉa hè công cộng. Đến mùa hè, có người hái quả sấu đi bán lấy tiền. Một hôm chính quyền thành phố quyết định chặt cây sấu. Tất nhiên quyết định này có nhiều người phản đối, nhưng về mặt pháp lý, người hái sấu “chùa” không thể đòi đền bù thu nhập, bởi vì sấu này vốn cũng không phải tài sản riêng của anh/chị ta. Nếu có thì hưởng, nếu mất phải chịu, nên không thể đòi bồi thường được. Cứ cho rằng cây sấu là tài sản của công ty cây xanh đô thị, thì việc đòi bồi thường mất thu nhập của người hái sấu cũng không thể diễn ra được.
Cụm từ “lợi ích hợp pháp” trong mục 2, điều 163 nói trên là một cụm từ mà nội dung không rõ ràng. Theo tôi được biết, khái niệm này được dùng trong Luật Lao động với hàm nghĩa là các quyền lợi của người lao động ngoài quyền được nhận lương hàng tháng. Không nói đến hoạt động đánh cá biển là một hoạt động chưa được luật lao động bao phủ, mà chỉ việc dựa trên giảm thu nhập để ngay lập tức kết luận bị thiệt hại lợi ích hợp pháp là đã thiếu cơ sở. Vì việc giảm thu nhập này không nằm trong hợp đồng, nên tòa án sẽ sử dụng các hình thức bồi thường ngoài hợp đồng làm cơ sở. Và trong trường hợp này thì mất thu nhập trên một tài sản mình không sở hữu là một điểm khó được chấp nhận, nếu tòa án đồng ý thụ lý.
Tất nhiên, tôi không loại trừ việc tòa án Việt Nam đột nhiên chấp nhận đơn kiện, coi thiệt hại thu nhập của ngư dân là một thiệt hại lợi ích hợp pháp. Một thẩm phán Mỹ nổi tiếng Oliver Holmes đã nói “The life of law has not been logic; it has been experience”. Không ai có thể biết trước liệu điều này có xảy ra không, nhưng nếu nó xảy ra thì cũng cần lưu ý những điều sau đây.
1. Formosa có thể kiện Nhà nước Việt Nam trước tòa quốc tế, vì bị xử ép. Tuy khả năng này rất thấp vì Formosa chẳng có lý do để gây hấn với Nhà nước. Nhưng kinh nghiệm đáng buồn là Việt nam hầu như toàn thua mỗi khi ra tòa quốc tế. Và lần này thì thật khó tin ta thắng.
2. Tất cả những người sống quanh vùng biển ô nhiễm đều bị ảnh hưởng bởi thảm họa. Đó là những người làm nghề nông, dạy học, chạy chợ, trẻ con, người già. Có phải vì họ không có thu nhập nên không coi họ là nạn nhân? Nếu coi họ là nạn nhân thì lấy cơ sở gì để bồi thường? Ngoài ngư dân, các nạn nhân khác của thảm họa môi trường có lợi ích hợp pháp cần được bảo vệ không? phải được bảo vệ như thế nào?
Tôi hy vọng các luật sư bảo vệ ngư dân sớm nhận ra điểm này để thay đổi logic bào chữa phù hợp, trước khi có một tòa án xét xử. Formosa đã bị kiện ở nhiều nơi trước khi đến Việt Nam nên họ rất hiểu logic này. Ngược lại với quan điểm đòi bồi thường thu nhập, tôi đề nghị các luật sư trong cuộc tham khảo một phương pháp khác, dựa trên việc tách vấn đề ô nhiễm thành ba hạng mục như sau: thiệt hại tài sản, thiệt hại sức khỏe & tính mạng, trách nhiệm của Nhà nước.
A. Đối với tài sản cá nhân, ví dụ thiệt hại các vựa cá nuôi, hay các cơ sở nuôi trồng thủy hải sản tư nhân. Tiến hành ước tính tổn thất trên cơ sở các số liệu kinh tế và báo cáo tài chính hợp pháp. Tiến hành đòi bồi thưởng thiệt hại tài sản cá nhân trong trường hợp này là hoàn toàn logic.
B. Đối với sức khỏe, tính mạng. Cần sử dụng các báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ về tình hình ô nhiễm, danh sách các loại hải sản được phép ăn, các loài hải sản bị cấm vì chứa độc tố của Bộ Y tế, v.v. Cần lấy thông tin chi phí của những gia đình đã bị ngộ độc, không may tử vọng hoặc cần phải điều trị để yêu cầu Formosa chính thức bồi thường. Trong mức bồi thường phải tính đến cả tổn thất tinh thần.
Đối với những trường hợp chưa có thiệt hại sức khỏe, tính mạng, tôi đề nghị yêu cầu bồi thường chi phí để tránh thiệt hại xảy ra. Đây là chi phí cần thiết để mua các thức ăn thay thế cho thực phẩm bị nhiễm độc mà lẽ ra trong một điều kiện bình thường các hộ gia đình ven biển đã có thể tránh. Ví dụ, trong một bữa cơm, nếu dùng cá biển tự đánh bắt, cá mua ngoài chợ thì chi phí hết A VND. Bây giờ phải thay thế, cá đồng và các thức ăn khác trở nên khan hiếm thì sẽ hết một chi phí B VND. Khoản chênh lệch giữa (B-A) trong một tháng sẽ là cơ sở để bồi thường. Nếu áp dụng phương pháp này, có thể tính toán cho tất cả các hộ ở miền Trung trên cơ sở phụ phí thực phẩm cho đến khi Bộ Y tế chính thức thông báo cá biển hết nguy hiểm. Thời gian đền bù là từng quãng thời gian 5 năm, có nghĩa là sau 5 năm nếu Bô Y Tế chưa thông báo an toàn thì lại gia hạn thêm 5 năm nữa. Phương pháp tính toán này yêu cầu một kiến thức kinh tế không quá cao, có thể dựa trên thu nhập trung bình của các hộ do Tổng cục Thống kê thông báo. Lấy ví dụ, thu nhập trung bình các hộ là 400 USD/ tháng, và mỗi tháng các hộ sử dụng 50% thu nhập để mua thực phẩm, thì có thể áp mức phụ phí ở 25%, tức là 100 USD / tháng. Trong 5 năm, mỗi hộ khiếu kiện sẽ đòi 12x 5 x 100 USD = 6 000 USD, tức là 120 triệu, và đòi trực tiếp từ Formosa mà không cần thông qua Chính phủ.
Phương pháp này không dựa trên thiệt hại sức khỏe thực tế, mà dựa trên thiệt hại do phải tránh để rơi vào một tình trạng nguy hiểm trực tiếp liên quan đến sức khỏe tính mạng do người khác gây ra. Về mặt pháp lý, nó có thể chưa được công nhận nhưng nó hoàn toàn có thể được công nhận. Tuy bồi thường chênh lệch này thấp hơn so với việc đòi thiệt hại từ thu nhập trực tiếp, nhưng tôi tin rằng làm như thế là công bằng và có cơ sở luật pháp hơn. Với 600 hộ ở Kỳ Anh, con số có thể lên đến mức 120 triệu x 600 = 72.000 triệu đồng, hay 72 tỷ. Nếu tính toàn tỉnh Quảng Trị, với dân số 612 ngàn người, thì con số sẽ vào khoảng 14 ngàn tỷ đồng. Tất nhiên, đây chỉ là ước tính và các con số cần phải được thống nhất trên một cơ sở thực tế hơn nếu sử dụng. Nhưng ít ra tất cả mọi người đều có quyền đòi Formosa bồi thường. Và việc này cũng buộc Formosa phải có động thái khắc phục thảm họa nếu không muốn tiếp tục trả tiền.
C. Cuối cùng với trách nhiệm Chính phủ. Cần thấy rằng trong việc Formosa gây ô nhiễm, người có lỗi lớn nhất là Formosa nhưng người có trách nhiệm lớn nhất là Chính phủ. Nếu Chính phủ làm tròn trách nhiệm của mình thì các hạng mục bồi thường A và B nói trên đã có thể được bỏ qua. Nhưng Chính phủ đã vội vàng dễ dãi chấp nhận khoản tiền 500 triệu USD, và do đó cũng vô hình chung đóng lại khả năng đòi bồi thường thiệt hại quy định tại mục 1 điều 163, Luật Bảo vệ môi trường. Vì thế nếu thật sự cần phải kiện thì người có trách nhiệm với dân không phải là Formosa mà là Chính phủ. Điều 141, mục 10 quy định trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường trong việc bảo vệ môi trường như sau:
“ Kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị liên quan đến bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật”
Tương tự, trách nhiệm các UBND cấp tỉnh được quy định tại điều 143 mục 1. khoản g) “Kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường; Giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị về môi trường theo quy định của pháp luật có liên quan”. Như vậy có thể nói việc người dân khiếu nại Chính phủ là hoàn toàn hợp pháp.
Còn Điều 146 : Quyền, nghĩa vụ của cộng đồng dân cư, nói rằng
“1. Đại diện cộng đồng dân cư trên địa bàn chịu tác động môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có quyền yêu cầu chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ cung cấp thông tin về bảo vệ môi trường thông qua đối thoại trực tiếp hoặc bằng văn bản; tổ chức tìm hiểu thực tế về công tác bảo vệ môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, thu thập, cung cấp thông tin cho cơ quan có thẩm quyền và chịu trách nhiệm về thông tin cung cấp.
2. Đại diện cộng đồng dân cư trên địa bàn chịu tác động môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có quyền yêu cầu cơ quan quản lý nhà nước có liên quan cung cấp kết quả thanh tra, kiểm tra, xử lý đối với cơ sở.
3. Đại diện cộng đồng dân cư có quyên tham gia đánh giá kết quả bảo vệ môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; thực hiện các biện pháp bảo vệ quyền và lợi ích của cộng đồng dân cư theo quy định của pháp luật”
Do đó tôi cho rằng cộng đồng dân cư có thể a. Yêu cầu Chính phủ, UBND cấp tỉnh và Formosa cung cấp tất cả thông tin liên quan đến kết quả thanh tra, kiểm tra, xử lý. b. Yêu cầu Chính phủ với tư cách là người đại diện quyền lợi cho người dân Việt Nam làm đúng trách nhiệm bảo vệ môi trường của mình, trong đó có các trách nhiệm đã được ghi rõ trong Luật Bảo vệ môi trường điều 165 từ mục 2 đến 4 như sau:
“Xác định thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường
2. Việc xác định phạm vi, giới hạn môi trường bị suy giảm chức năng, tích hữu ích gồm:
a) Xác định giới hạn, diện tích của khu vực, vùng lõi bị suy giảm nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng
b) Xác định giới hạn, diện tích các vùng đệm trực tiếp bị suy giảm
c) Xác định giới hạn, diện tích các vùng khác bị ảnh hưởng từ vùng lõi đến vùng đệm
3. Việc xác định các thành phần môi trường bị suy giảm gồm:
a) Xác định số lượng thành phần môi trường bị suy giảm, loại hình hệ sinh thái, giống loài bị thiệt hại
b) Mức độ thiệt hại của từng thành phần môi trường, hệ sinh thái, giống loài
4. Việc tính chi phí thiệt hại về môi trường được quy định như sau:
a) Chi phí thiệt hại trước mắt và lâu dài do sự suy giảm chức năng, tính hữu ích của các thành phần môi trường
b) Chi phí xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường
c) Chi phí giảm thiểu hoặc triệt tiêu nguồn gây thiệt hại
d) Thăm dò các đối tượng liên quan
đ) Tùy theo điều kiện cụ thể có thể áp dụng một trong những biện pháp quy định tại các điểm a, b, c và d, khoản này để tính chi phí thiệt hại môi trường, làm căn cứ để bồi thường và giải quyết bồi thường thiệt hại về môi trường”.
Tất nhiên, để làm các việc này cũng không đơn giản. Các khiếu nại liên quan đến Chính phủ lại đòi hỏi khởi kiện hành chính. Có thể đây không phải là ưu tiên các các luật sư bảo vệ ngư dân trong thời điểm này nên những gì tôi trình bày ở đây chỉ có giá trị tham khảo.
Nói tóm lại, bài viết này điểm lại những vấn đề pháp lý và kinh tế trong lĩnh vực bồi thường môi trường. Việc bồi thường môi trường chủ yếu diễn ra giữa đại diện hợp pháp của môi trường (là Nhà nước) và người gây thiệt hại. Các tranh chấp giữa hai bên dân sự dẫn chiếu đến các bồi thường thiệt hại liên quan đến thiệt hại sức khỏe, tính mạng và thiệt hại tài sản và lợi ích hợp pháp. Tôi hy vọng rằng trên cơ sở được trình bày, các luật sư sẽ có đối sách thích hợp để bảo về các ngư dân trong vụ kiện lịch sử này. Chúc các anh chân cứng đá mềm.
P.H.V.
Tác giả gửi BVN.
Sáng lập:
Nguyễn Huệ Chi - Phạm Toàn - Nguyễn Thế Hùng
Điều hành:
Nguyễn Huệ Chi [trước] - Phạm Xuân Yêm [nay]
Liên lạc: bauxitevn@gmail.com
boxitvn.net
boxitvn.blogspot.com
FB Bauxite Việt Nam

Bài đăng phổ biến
- Nhiệm vụ đích thực của quân Trung Quốc ở miền Bắc Việt Nam trong chiến tranh Việt Nam
- Nhân - Quả cay đắng (1)
- Bạn trẻ “bắt trend” giỏi quá
- Nhân loại vong ân
- Quốc hội ta... nó thế (đêk) nào ấy...
- Một nén nhang kính viếng Tổng thư ký Hội Trí thức Yêu nước Thành phố Hồ Chí Minh Huỳnh Kim Báu
- Soi Nguyễn Thúy Hạnh vào xã hội
- Liên quan việc ứng cử ĐBQH của GS Nguyễn Đình Cống – Các mức thắng lợi
- Bắc Kinh lúng túng sau phát ngôn của người đứng đầu WHO


Nhãn
- Giáo Dục
- Sử Liệu
- chính phủ
- Pháp Luật
- Nhân quyền
- "Cuồng Trump" tại Mỹ
- "Dịch hạch"
- "phản động"
- 10 năm Bauxite Việt Nam
- 1000 năm
- 14/3
- 2638349
- 30/04/1975
- 30/4
- 30/4/1975
- 30/4/1975. Bên thắng cuộc
- 39 người chết ở Anh
- 40 năm Chiến tranh biên giới
- 90 năm
- 99 năm
- ADIZ
- Ải Nam Quan
- Albert Camus
- Alexandre de Rhodes
- Algerie
- an ninh
- An ninh CS
- an ninh mạng
- an ninh quốc phòng
- An ninh tiền tệ
- án oan
- án tử hình
- Án văn tự
- An Viên
- André Menras
- Anh hùng
- Anh hùng Lê Mã Lương
- Ảo vọng trí thức
- ASEAN
- AVG
- Ăn cắp công nghệ
- Âm mưu Tàu Cộng
- Âm mưu phá hoại kinh tế của Trung Quốc
- Âm mưu Tàu Cộng
- Âm mưu Tàu Cộng
- Âm mưu Tàu cộng biến các nước đang phát triển thành con nợ
- Âm mưu Tàu Cộng. Đảng CSTQ
- Âm mưu Trung Cộng
- Âm mưu Trung Quốc
- Ấn độ
- Ấn Độ Dương
- Âu châu
- ấu dâm
- Ba Lan
- Bà Nà
- Bá quyền nước lớn
- Bá quyền Trung Cộng
- Ba Sàm
- Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh
- Bạch Long Vĩ
- bachkhoadanang.net
- Bãi Ba Đầu
- bài Trung
- Bãi Tư Chính
- Bản chất thâm hiểm của Đại Hán
- Bản chất thể chế
- Ban Công lý và Hoà Bình GP Vinh
- Bàn cờ thế giới
- bản đồ
- Bản đồ đường lưỡi bò
- bán nước
- Ban Tổ chức trung ương
- Ban tuyên giáo
- bành trướng
- báo cáo
- Bao cấp
- Bao cấp quyền lực
- Báo chí
- Báo chí đảng
- Báo chí độc tài
- Báo chi lề phải
- Báo chí quốc doanh
- Báo chí thời đổi mới
- Báo chí tự do
- Báo chí xuất bản tự do
- bạo động
- Bạo hành trong lứa tuổi họ trò
- Bảo hiểm xã hội
- bạo loạn
- bạo lực
- Bạo lực CS
- Bạo lực cướp đất
- Bạo lực và chuyên chính
- Báo Tuổi Trẻ
- Báo Tuổi trẻ bị đình bản
- Báo Văn nghệ thời Đổi mới
- Bảo vệ đảng
- Bảo vệ nhân quyền
- Bảo vệ rừng
- Barack Obama
- Bauxite
- Bauxite Tây Nguyên
- Bắc Hàn
- Bắc Mỹ
- bắc vân phong
- Bằng câp quan chức
- bằng giả
- Bắt bớ giam cầm
- Bắt cóc
- Bắt dân
- Bần cùng hóa
- Bần cùng hóa trong thể chế cộng sản
- bất công
- Bất đồng chính kiến
- Bất động sản
- Bầu cử
- bầu cử Mỹ
- Bầu cử Mỹ 2020
- Bầu cử Quốc hội
- bầu cử Tổng thống Mỹ
- Bẫy nợ
- Bẫy nợ Trung Quốc
- BBC
- bè phái
- Bên thua cuộc
- bệnh thành tích
- Bệnh viện Bạch Mai
- Bí mật thông tin
- Biden
- Biden và chiến lược mới với Tàu Cộng
- Biden và chiến lược toàn cầu
- Biến chủng virus
- Biến đổi khí hậu
- biển Đông
- Biên giới
- biểu tình
- Bình đẳng cộng sản
- bình ổn
- Blog
- bóng đá
- Bóng đá và lòng dân
- BOT
- BOT bẩn
- Boudarel
- bộ chính trị
- Bộ luật hình sự
- Bộ máy chính quyền
- Bộ máy chính quyền CS
- bộ máy công an
- Bộ máy CS
- Bộ máy quan chức
- Bộ máy thi hành luật
- Bộ mặt thạt quan chức cộng sản
- Bộ mặt thật của quan chức cộng sản
- Bộ Quốc phòng và nhiệm vụ quốc phòng
- Bộ Tứ
- Bô Xít
- bồi thường
- Brexit
- BRI
- BS Lý Văn Lượng
- BS Nguyễn Đan Quế
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Thị Nối
- Bùi Tín
- Bùi Viết Hiểu
- Buôn người
- buồn vui Chủ nhật
- Bức tranh thế giới
- Bước đường cùng của nông dân Việt
- CA bắt cóc
- Cà Mau
- Ca sĩ Thủy Tiên
- Cạc Ma
- Các tổ chức chân rết của đảng
- cách mạng
- Cách mạng 4.0
- Cách mạng dân chủ
- Cách mạng tháng Tám
- Cách mạng tháng Tám Con đường dân chủ hóa đất nước
- Cách mạng thàng Tám và bước lùi của lịch sử
- Cái ác
- cải cách
- Cải cách chính trị
- Cải cách tư pháp
- Cái chết cụ Kình
- Cái chết của quan chức Cộng sản
- cải tổ
- Cam kết nhân quyền
- Campuchia
- Canada
- Cảnh báo đỏ
- Cảnh giác Tàu Cộng
- cánh tay của đảng
- Cánh tay nối dài của đảng
- canh tân
- Cao Bằng
- cáo buộc chống nhà nước
- Cáo phó
- Cao tốc Bắc - Nam
- Cao tốc Bắc Nam
- Cắt điện
- Cầm nhầm thương hiệu
- cấm nhập cảnh
- cấm vận
- Cận huyết chính trị
- Cận huyết khoa học
- Cấn thị Thêu
- Câu đối Tết
- Cháy rừng
- Chân lý nước Tàu
- Chân Phương
- Chân vạc Mỹ - Nga - Trung
- Châu Á
- Cheonan
- chế độ
- chế độ công an trị
- Chế độ cộng sản
- Chế độ Cộng sản TQ
- Chế độ CSVN
- Chế độ dân chủ
- Chế độ Việt Nam Cộng hòa
- Chế độ VNCH
- Chết dưới tay Trung Quốc
- Chia buồn
- Chiếc ghế Hội đồng nhân quyền
- Chiến dịch "đốt lò" của Nguyễn Phú Trọng
- Chiến lang của Tàu Cộng
- Chiến lược bành trướng
- Chiến lược mềm thôn tính các nước của Tàu cộng
- Chiến lược ngoại giao
- Chiến lược toàn cầu
- Chiến lược Trung Quốc
- Chiến thuật vùng xám
- chiến tranh
- Chiến tranh biên giới
- Chiến tranh lai
- Chiến tranh lạnh mới
- chiến tranh nguyên tử
- Chiến tranh sinh học
- chiến tranh thương mại
- Chiến tranh thương mại Mỹ Trung
- Chiến tranh Việt Nam 1959-1975
- chiến tranh Việt Trung
- Chinalco
- Chinanazi
- Chinazi
- Chính khách Dân chủ & Độc tài
- chính phủ
- Chính phủ Tràn Trọng Kim
- Chính phủ Trần Trọng Kim
- Chính Quyền
- Chính quyền Cộng sản
- chính sách
- Chính sách 4 không
- Chính sách ba không
- Chính sách đối ngại của J. Biden
- Chính sách đối ngoại của chính quyền Biden
- Chính sách đối ngoại Joe Biden
- Chính sách Joe Biden
- Chính sách thuế
- Chính sách xoay trục 2.0 của Mỹ
- Chính trị
- Chính trị Mỹ
- Chính trị thế giới
- Chính trị thống soái
- Chính trị Xã hội VN
- Cho thuê rừng
- Chống diễn biến tư tưởng
- Chống tham nhũng
- Chống tham nhũng & Phe phái trong đảng
- chống Trung Quốc xâm lược
- Chống Trung Quốc xâm lược mềm
- Chu Ân Lai
- Chu Hảo
- Chu Hảo Tuyên bố
- Chủ nghĩa bành trướng Đại Hán
- Chủ nghĩa bầy đàn
- Chủ nghĩa cộng sản
- Chủ nghĩa Dân túy
- chủ nghĩa Đại Hán
- chủ nghĩa Mác
- Chủ nghĩa Mác và chủ nghĩa nhân văn
- Chủ nghĩa Mác-Lê
- Chủ nghĩa thân hữu
- Chủ nghĩa Trump
- Chủ nghĩa Trump và CNCS Trung Quốc
- Chủ nghĩa tư bản thám sát (surveillance capitalism)
- Chủ nghĩa Tư bản Thân hữu
- Chủ nghĩa vô sản quốc tế
- chủ nghĩa xã hội
- Chủ quyền
- Chủ quyền biển đảo
- Chủ quyền Biển Đông
- Chủ quyền lãnh thổ
- Chú Tễu
- Chùa chiền và Phật giáo Cộng sản
- Chúc mừng năm mới
- Chúc Tết
- Chuyên chính
- Chuyên chính trong thể chế Cộng sản
- Chữ quốc ngữ
- Chức năng của quân đội và công an dưới thể chế đảng trị
- Chức năng quân đội
- Chương trình "Thách đố & Cộng hưởng"
- Climate Central
- coi thường luật pháp
- Con cái quan chức
- Con đường dài hạn của kinh tế Mỹ
- Con đường dân chủ hóa
- Con đường đổi mới
- Con đường lây lan Covid-19
- Con đường ngầm của giới doanh nhân Việt
- Con đường phát triển
- Con đường quyền lực
- Con đường Việt Nam
- Con người mới hôm nay
- Con số người chết dịch Coronavirus ở Trung Quốc
- Corona
- Coronavirus
- COVID 19 ở VN
- COVID-19
- COVID-19 ở VN
- Cộng sản cướp đất
- Công an
- công an đánh dân
- Công an trị
- Công an và văn hóa nhân văn
- Công an Việt Nam trong chế độ độc tài
- công đoàn
- Công đoàn CS
- Công đoàn độc lập
- Cộng đồng người Việt ở nước ngoài
- Công đồng người Việt tị nạn
- Công giáo
- Công giáo hôm nay
- Công giáo và CS
- Công hàm Phạm Văn Đồng
- Công lý
- Công lý cộng sản
- Công nghệ giáo dục
- Công nghệ hóa và vấn đề quyền con người
- Công nghệ xe ô tô
- Công nghiệp hóa
- công nhân
- Công pháp quốc tế
- Cộng sản
- Cộng sản & mê tín
- Cộng sản đối thoại với dân
- Cộng sản phản tỉnh
- Cộng sản sụp đổ
- Cộng sản tha hóa
- Cộng sản Trung Quốc
- Cộng sản Trung Quốc và sự áp chế dân chúng
- Cộng sản và chủ quyền đất nước
- Cộng sản và đảng viên phản tỉnh
- Cộng sản và Luật sư
- Cộng sản và trí thức
- Cộng sản và tự do ngôn luận
- Cộng sản và vấn đề bán nước
- Cộng sản và Xã hội dân sự
- Cộng sản vàvấn nạn cải thiện đời sống nhân dân
- Cộng sản Việt Nam và luật pháp quốc tế
- Công ty làm giả cho ngành giáo dục
- Công ước Liên hợp quốc 1982
- Công ước quốc tế
- Cơ chế và tham nhũng
- Cờ tổ quốc
- Cờ vàng ba sọc
- cởi truồng
- CPJ
- CPTPP
- Crimea
- Crưm
- CS ám sát
- CS suy vong
- Cù Huy Hà Vũ
- Cuba
- Cuba tỉnh giấc
- Cùng chung ý thức hệ
- cung đình
- Cùng ý thức hệ
- Cuộc chiến giữ đất
- Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung
- Cuộc chiến thương mại Mỹ Trung
- Cuốc chiến trang thương mại Mỹ Trung
- Cuộc xâm lược mềm của Đại Hán
- Cuồng chống Trump
- Cuồng Trump
- Cưỡng chế
- Cưỡng chế đất đai
- cướp bóc
- Cướp đất
- cướp đất của dân
- Cướp đất của dân
- cựu binh
- Cứu đói
- Cứu trợ
- Cứu trợ bão lũ
- Danh dự nhà khoa học
- Danh nhân văn hóa
- Davos
- Dân chủ
- Dân chủ & Độc tài
- Dân chủ Cộng hòa
- Dân chủ của đảng
- dân chủ giả hiệu
- Dân chủ hóa
- Dân chủ Hoa Kỳ
- Dân chủ kiểu cộng sản
- Dân chủ Mỹ
- Dân chủ ở Việt Nam
- Dân khí
- dân nghèo
- Dân oan
- dân quyền
- Dân sinh
- dấn thân
- dân tộc
- Dân tộc dân chủ
- Dân tộc Uighur
- Dân tộc Việt
- Dân trí
- dân túy
- Dân vận
- Dân Việt ở Campuchia
- Dấu ấn một năm
- Dầu mỏ
- Di chúc Hồ Chí Minh
- Di dân
- di sản cuộc chiến
- di tích
- dịch thuật
- Diệt chủng
- Diệt chủng Tân Cương
- Dìm giá
- doanh nghiệp nhà nước
- Doanh nghiệp TQ và đút lót
- Donald Trump
- Dộc tài Trung Cộng với bầu cử tự do
- du lịch 0 đồng
- dùng tiền TQ trên đất VN
- Duy Ngô Nhĩ
- dự án
- Dự án đường cao tốc Bắc Nam
- Dự án kinh tế
- dự án từ Trung quốc
- Dư luận viên
- Dư luận viên của Đảng
- Dự luật đặc khu kinh tế
- Dự ngôn
- Dư Thị Thành
- Dương Danh Dy
- Dương Thu Hương
- Dương Trung Quốc
- Dương Tường
- Đa dạng sinh học
- Đa đảng
- Đà Lạt
- Đà Nẵng
- Đa nguyên
- đại án
- Đại án Đồng Tâm
- Đại án Thủ Thiêm
- đại biểu hội đồng nhân dân
- Đại biểu quốc hội
- Đại dịch Corona
- Đại dịch Coronavirus
- Đại dịch Covid-19
- Đại dịch Covid-19 và Việt Nam
- Đại dịch Trung Quốc
- Đại dịch virus Trung Quốc
- Đại dịch virus Trung Quốc và người nghèo
- Đại dịch Vũ Hán
- Đại dịch Vũ Hán và Việt Nam
- Đại Hán
- Đại học
- Đại hội 13
- Đại hội Đảng
- Đại hội Đảng XIII
- Đại hội ĐCSVN XIII
- Đại hội XIII
- Đại hội XIII & các mục tiêu
- Đài Loan
- đại lộ Đông-Tây
- Đàm phán biên giới
- đàn áp
- Đàn áp báo chí
- Đàn áp biểu tình
- Đàn áp dân chống BOT bẩn
- Đàn áp dân chủ
- Đàn áp dân quyền
- Đàn áp người biểu tình
- đàn áp người hoạt động nhân quyền
- Đàn áp nhà báo tự do
- Đàn áp nhân quyền
- Đàn áp tôn giáo
- Đàn áp xã hội dân sự
- Đàn áp XHDS
- đàn bầu
- đảng cầm quyền
- Đảng Cộng sản
- Đảng Cộng sản Trung Quốc
- Đảng Cộng sản và vấn đề cán bộ
- Đảng Cộng sản Việt Nam
- Đảng CS Việt Nam
- Đảng CSTQ
- Đảng CSVN
- Đảng CSVN và mục tiêu giành độc lập
- Đảng hóa
- Đảng lãnh đạo
- Đảng phái
- Đảng sợ dân
- Đảng và Dân
- Đảng với dân
- Đảo chính
- Đảo chính Myanmar
- Đảo chính quân sự
- Đạo đức
- Đạo đức cộng sản
- Đạo đức ngành y
- Đạo đức nghề giáo
- Đạo đức suy đồi
- Đạo đức xã hội
- Đạo luật Magnitsky
- Đào tạo cán bộ cộng sản
- Đạo văn
- đặc khu
- Đặc khu kinh tế
- đặc xá
- Đặng Quốc Bảo
- Đặng Tiểu Bình
- Đặng Văn Hiến
- Đặt tên đường
- đâm chìm tàu cá
- Đập thủy điện Mekong. Đập thủy điện Lan Thương
- Đất đai
- đất hiếm
- Đấu đá nội bộ
- Đấu tranh dân chủ
- đầu tư
- Đầu tư Dự án Hải cảng Khu kinh tế
- Đầu tư Trung Quốc & Nguy cơ xâm lược mềm
- ĐCS & Dân chủ hóa
- ĐCSTQ
- ĐCSVN
- ĐCSVN và việc làm trong sạch đảng viên
- ĐCSVN với Trung Cộng
- Đê điều và sông ngòi Hà Nội
- Địa-chính trị Việt Nam
- Điềm gở
- Điện
- Điện ảnh Việt Nam
- Điện ảnh Việt Nam tại Pháp
- Điện hạt nhân
- điện lực Việt Nam
- Điện mặt trời
- Điện Việt Nam
- Điều lệ Đảng
- Đình bản báo
- Định chế quốc gia
- Đình chỉ báo Tuổi trẻ
- đình công
- Định hướng xã hội chủ nghĩa
- Đinh Quang Anh Thái
- Đoàn kết
- Đoan Trang
- Đoàn Văn Vươn
- Đoàn viên
- Đọc sách thời đại loạn thông tin
- Đón thời cơ
- Đóng cửa
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Mười
- Đỗ Ngọc Bích
- Đỗ Nguyễn Mai Khôi
- độc tài
- độc đảng
- Độc lập dân tộc
- độc quyền
- độc tài
- Độc tài cộng sản
- Độc tài Cộng sản Trung Quốc
- Độc tài cộng sản và khoa học kỹ thuật
- Độc tài Trung Cộng
- Độc tài tư bản và độc tài cộng sản
- Độc tài và kỳ thị
- Đổi mới
- Đổi mới tư duy
- đội ngũ
- Đội quân chân rết
- đối thoại
- đối thoại giữa nhà cầm quyền và người hoạt động nhân quyền
- Đồng bằng sông Cửu Long
- đồng hoa
- đồng hóa
- Đồng hóa sắc tộc
- Đông Nam Á
- Đông Ngàn
- Đồng Sĩ Nguyên
- Đồng Tâm
- Đốt lò
- Đốt rừng
- Đời sống
- đơn từ
- Đường cao tốc Bắc Nam
- Đường lối đảng
- Đường lối thoát hiểm
- Đường lưỡi bò
- Đường sắt cao tốc
- Đường sắt Cát Linh
- Đường sắt Cát Linh - Hà Đông
- Đường sắt liên vận VN - Trung Quốc
- Đường về nô lệ
- EVFTA
- EVFTA và thể chế
- EVIPA
- EVN
- ExsonMobil
- ExxonMobil
- Facebook điều trần
- Facebook và Luật AN mạng
- Facebook và luật an ninh mạng
- Fake news
- FDI
- FOIP
- Formosa
- Francisco de Pina
- Frank Fenner
- G20
- Gạc Ma
- gạo
- Gắn bó ý thức hệ
- GDP
- Ghét Tàu yêu Mỹ
- giả dạng thương binh
- Giá xăng phi mã
- Giải ảo siêu cường Trung Quốc
- Giai cấp lãnh đạo
- Giải giới hạt nhân Triều Tiên
- Giải Nobel
- giải pháp
- Giải phóng
- Giải thưởng Phan Chu Trinh
- Giải trừ hạt nhân
- Giải trừ vũ khí hạt nhân Bắc Hàn
- Giam cầm kiểu CS
- Giám đốc thẩm
- Giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải
- Giám mục Nguyễn Thái Hợp
- gián điệp
- giàn khoan TQ
- gian lận
- Gian lận thi cử
- Gian lận thương mại
- Giáng Sinh
- Giáo
- Giáo Dục
- Giáo dục CS
- Giáo dục và chính trị
- Giáo dục Việt Nam
- Giáo dục Việt Nam trong tương quan Hàn quốc
- Giao Thông
- Giàu nghèo
- giấc mộng siêu cường
- Giấc mộng Trung Quốc
- Giấc mơ cộng sản
- Giấy tờ công văn
- giết chóc
- giết người
- Giống và khác giữa Triều Tiên và Việt Nam
- Góp ý
- Gốc rễ hư hỏng của quan chức Cộng sản
- Gương mặt trí thức Việt
- H. Kissinger
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Đình Sơn
- Hà Giang
- Hà Nội
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thị Nhung
- Hà Văn Thịnh
- Hải chiến Hoàng Sa
- Hải Phòng
- Hải quân
- Hạn hán
- hạn mặn
- Hàn quốc
- Hàng giả
- Hàng không Việt Nam
- Hàng không VN
- Hàng rong
- hành chính
- Hành hung
- Hạt giống đỏ
- hấm điểm công dân Nguyễn Anh Tuấn
- Hậu bầu cử Mỹ 2020
- Hệ lụy Đồng Tâm
- hiểm hoạ
- Hiến pháp
- Hiện tại và quá khứ
- Hiện tượng của năm
- Hiệp định thương mại
- Hiệp định TPP
- Hiệp địnnh CPTPP
- Hiệp ước EVFTA
- hòa giải
- Hòa hợp dân tộc
- Hoà hợp hoà giải
- Hòa hợp hòa giải
- Hoa Kỳ
- Hoạ mất nước
- Hoàng Cầm
- Hoàng Công Lương
- Hoàng Hưng
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Sa
- Hoàng Tụy
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoạt động của Việt kiều Úc
- học tập cải tạo
- Hong Kong
- HongKong
- Hồ Cẩm Đào
- Hồ Chí Minh
- Hồ Duy Hải
- Hộ khẩu
- Hồ Ngọc Đại
- Hỗ trợ xã hội
- Hội chứng Việt Nam
- Hội đoàn Cộng sản
- Hội đồng Bảo an LHQ
- Hội đồng Lý luận
- hồi ký
- Hối lộ
- Hội nghị TU đảng
- Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam
- Hội Nhà văn Việt Nam
- Hồng Kông
- Hồng và chuyên
- Hợp nhất Tổng bí thư và Chủ tịch nước
- Hợp tác
- Hợp tác năng lượng
- Huawei
- hủy bỏ
- Huy Cận
- Huy động tiền dân
- Huy Đức
- Huỳnh Thục Vy
- Hữu nghị Cộng sản
- Hữu nghị Việt - Trung
- ICOR
- IDS
- IJVN
- Internet
- IPA
- Italia và Tàu Cộng
- J. Biden
- Jeo Biden
- Joe Biden
- John McCain
- John Steinbeck
- Junin 2
- Kẻ thù truyền kiếp
- Kênh đào Suez
- Kêu gọi
- khai dân trí
- Khai thác
- Khát vọng thoát Trung của người Việt
- Khắc phục án tử
- khiếu kiện
- Khoa học
- Khủng bố
- Khủng hoảng
- Khủng hoảng giáo dục
- khủng hoảng kinh tế
- khủng hoảng thể chế
- Khủng hoảng xã hội
- Kịch bản thú tội
- Kiểm duyệt
- Kiểm soát quyền lực
- Kiến nghị
- Kiện Trung Quốc
- Kiều hối
- Kim Dung
- Kim Jong Un
- Kình chống
- Kinh Tế
- Kinh tế cạn kiệt
- Kinh tế Mỹ
- Kinh tế ngầm
- Kinh tế thế giới
- Kinh tế Trung Quốc
- Kinh tế trung ương và kinh tế địa phương
- Kinh tế tư nhân
- Kỷ luật Đảng
- Kỳ thị
- kỳ thị chủng tộc
- Kỳ thị Mỹ
- Kỳ thị trí thức
- Kyal Sin
- lạc hậu
- Lách luật
- Làm chủ
- lạm phát
- Lãng phí
- Lạng Sơn
- Làng ung thư
- lãnh đạo
- Lãnh đạo cộng sản
- Lào
- Lao động
- Lao động nhập cư
- Lao động Việt
- Lao động xuất khẩu
- Lâm tặc
- lập hội
- Lấy dân làm gốc
- Lê Anh Hùng
- Lê Công Phụng
- Lê Duẩn
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Kình
- Lê Đình Lượng
- Lê Đức Anh
- Lê Hiếu Đằng
- Lê Mã Lương
- Lê Quốc Trinh
- Lễ tang Nguyễn Trọng Vĩnh
- Lê Thanh Hải
- Lê Thị Thu Hà
- Lê Xuân Khoa
- Lên tiếng
- Lệnh không nổ súng trước quân xâm lược Trung Quốc
- Lịch sử
- Liêm khiết
- Liêm sỉ
- Liên Hiệp Quốc
- Liên Hợp Quốc
- Liên minh
- Liên minh chống Chinazi
- Liên minh quân sự Nga - Trung
- Liên Xô
- Linh mục Đặng Hữu Nam
- Lính thợ Việt Nam tại Pháp trong các cuộc Thế chiến
- LivenGuide
- lòng dân
- Lỗ hổng pháp luật Việt Nam
- Lỗ hổng trong Pháp Luật Việt Nam
- Lộc Hưng
- Lời hứa
- lợi ích
- Lợi ích nhóm
- Lời kêu gọi
- Lời Vĩnh biệt
- Lũ lujt miền Trung
- lũ lụt
- Lũ lụt miền Trung
- Luận tội tổng thống
- Luật An ninh mạng
- Luật biển
- luật biểu tình
- Luật dẫn độ
- Luật dẫn độ Hồng Kông
- Luật Đặc khu
- luật đất đai
- Luật điều ước quốc tế
- Luật Hải cảnh
- Luật Hộ tịch
- Luật lao động
- Luật lập hội
- Luật Magnisky
- Luật pháp
- Luật pháp cộng sản
- Luật pháp Việt Nam
- Luật quốc phòng Mỹ
- Luật sư
- Luật sư và Tòa án CS
- Lực cơ bản
- Lực lượng 47
- lương hưu
- Lưu hành đồng Nguyên Trung Quốc
- Lưu Quang Vũ
- Lý Đông A
- Lý Sơn
- Lý tưởng tự do bình đẳng
- Mã Lai
- Mahathir Mohamad
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Triệu Quang
- mạng xã hội
- Mao Trạch Đông và ĐCSTQ
- Marx hết vai trò trong các nước tư bản đỏ
- máy bay rớt
- mặt thật Cộng sản
- Mặt thật cộng sản
- Mặt thật CS
- Mặt thật của CSVN
- Mặt thật của những kẻ thèm khát EVFTA
- Mặt thật quan chức
- Mặt thật Tàu Cộng
- Mắt thật Tập Cận Bình
- Mặt thật Trung Cộng
- Mặt thật Trung Cộng
- Mặt thật Trung Quốc
- Mặt thật xã hội
- Mặt thật XHCN
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
- Mặt Trận TQVN
- Mầm non
- Mẹ Nấm
- Mekong
- Mẹo Cộng sản
- Miến Điện
- miền Tây Nam Bộ
- miễn thị thực
- Mike Pompeo
- Mikhail Gorbachev
- Mỏ Cá Voi Xanh
- Mobifone
- Món nợ khổng lồ từ ODA
- Mồ mả lăng tẩm
- Môi sinh
- Môi trường
- Môi trường đồng bằng sông Cửu Long
- Môi trường sinh thái
- Môi trường Thủ đô
- Mộng bá chủ của Trung Cộng
- Một vành đai một con đường
- Một vành đai một con đường đang dần lộ tẩy
- mua dâm
- Mua quan bán chức
- Mua quan bán tước
- Mưu đồ bành trướng của Trung Cộng
- Mưu Tàu Cộng
- Mỹ
- Mỹ - Đài - Trung
- Mỹ - Trung
- Mỹ cấm vận Iran
- Mỹ và thế giới hậu Trump
- Mỹ và Việt Nam hậu Trump
- Mỹ-Trung
- Mỹ-Việt
- Myanmar
- Nam Trân
- nạn buôn người
- Nạn ô nhiễm môi trường
- National Geographic Society
- Năng lượng
- năng lượng điện
- nâng cao dân trí
- nâng điểm
- Nền dân chủ Mỹ
- Nền kinh tế XHCN
- Nga
- Ngày nhân quyền
- ngày nói dối
- Ngày phụ nữ
- Ngày Phụ nữ quốc tế
- Ngày Quốc khánh và lòng dân
- Ngăn sông cấm chợ
- ngân hàng VN
- ngân sách
- Ngân sách nhà nước CS
- Ngân sách quốc gia
- ngập úng
- Nghệ sĩ thứ thiệt
- Nghệ sĩ và thể chế
- Nghệ sĩ và tự do
- Nghị định 15/2020/NĐ-CP
- Nghị định và lòng dân
- Nghị quyết Đảng
- Nghiệp đoàn
- nghiệp đoàn độc lập
- Ngoại Giao
- Ngoại giao chiến lang
- ngoại lai
- Ngoại ngữ
- Ngón nghề mật vụ
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Diệm
- Ngô Vĩnh Long
- ngu dân
- Ngủ gật tronng phiên họp Liên hợp quốc
- Nguồn gốc dân tộc Việt
- ngụy biện
- Ngụy biện cộng sản
- Nguy cơ Trung Quốc
- Ngụy Hữu Tâm
- Ngụy Kinh Sinh
- nguỵ quân nguỵ quyền
- Nguyễn Đức Kiên
- Nguyễn Trường Tô
- Nguyễn Bắc Son
- Nguyễn Biên Cương
- Nguyễn Du
- Nguyễn Duy Trinh
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đức Chung
- Nguyễn Hải Long
- Nguyễn Hòa Bình
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Huy Hoàn
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Hữu Đang
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Ân
- Nguyễn Ngọc Như Quỳnh
- nguyễn phú trọng
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang A & Viện IDS
- Nguyễn Tấn Dũng
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thị Kim Ngân
- Nguyễn Thiện Nhân
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thượng Long
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trọng Vĩnh
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Trực
- Nguyễn Trường Tô
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Văn Bình
- Nguyễn Văn Bông
- Nguyễn Văn Thanh
- Nguyễn Văn Thể
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyện vọng hòa bình của họ nhà Kim
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Phúc
- ngư dân
- Ngừng cáp visa cho Việt Nam
- Người Bảo vệ Nhân quyền
- Người Cộng sản
- Người Đông Nam Á tị nạn tại Hoa Kỳ
- Người lính VNCH
- Người Trung Quốc
- Người Việt
- Người Việt "cuồng Trump" và "chống Trump"
- Người Việt anh hùng
- Người Việt bỏ nước
- Người Việt bốn phương
- người Việt hải ngoại
- Người Việt ở nước ngoài
- Người Việt tị nạn tại Hoa Kỳ
- Người Việt và bầu cử Mỹ
- Người Việt và khuynh hướng chống Trung Cộng
- Ngyên Ngọc
- Nhà báo
- nhà máy alumin nhân cơ
- nhà máy nhiệt điện
- nhà nước
- Nhà nước kiến tạo
- Nhà nước Liên bang Trung Quốc Mới
- nhà nước Việt Nam
- Nhà nước Việt Nam và hội nhập quốc tế
- Nhà nước Việt Nam và việc chi tiêu ODA
- Nhà nước XHCN
- Nhà thầu Trung Cộng
- Nhà thờ Bùi Chu
- Nhà tù CS
- Nhà văn Liên Xô phản kháng
- Nhà xuất bản Tự do
- nhạc vàng
- Nhân cách quan chức cộng sản
- Nhân cơ
- nhân dân
- Nhân dân thức tỉnh
- Nhân quyền
- Nhân quyền Việt Nam
- Nhân sự Cộng sản
- Nhân sự của Đảng
- Nhân sự Đại hội Đảng
- Nhân sự đảng
- Nhân sự thể chế
- Nhân sự trong guồng máy đảng hiện nay
- Nhân tài
- Nhân tài Việt Nam
- Nhận tội
- Nhật - Việt
- Nhật Bản
- Nhật ký trong tù
- Nhất thể hóa
- Nhậtt Bản trong khu vực
- Nhiệm kỳ Donald Trump
- Nhiệt điện
- nhiệt điện ô nhiễm
- Nhiệt điện than
- Nhiệt điện Vĩnh Tân
- Nho giáo
- Nhóm lợi ích
- Nhu cầu tự do dân chủ
- Những bức ảnh biết nói
- Những cái chết bí ẩn của lãnh đạo Việt Nam
- Những gương mặt thân Tàu
- niềm tin
- Nịnh hót và thể chế
- Nọc Nạn
- Notre Dame de Paris
- NoUFC
- Novaland
- Nỗi buồn chiến tranh
- Nội tình đảng CSVN
- nội xâm
- nông dân
- Nông dân và bần cùng hóa
- Nông dân Việt Nam và sự bần cùng hóa
- Nông dân VN và sự bần cùng hóa
- Nông Đức Mạnh
- nông nghiệp
- Nông thôn
- nợ
- Nợ nần
- Nợ nước ngoài
- Nợ Trung Quốc
- nợ xấu
- Nước biển dâng
- nước lạ
- nước mắm truyền thống
- Nước Mỹ
- Nước Mỹ hậu Trump
- Nước Mỹ thời Biden
- Nước Mỹ trong đại dịch
- Nước Nga hậu Xô Viết
- Nước Pháp
- nước sạch
- Obama
- ODA
- Ô nhiễm
- Ô nhiễm không khí
- ổn định
- ổn định xã hội
- Paris
- PCI
- phá hoại môi trường
- phá rừng
- Phạm Bình Minh
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Nhật Vũ
- Phạm Nhật Vượng
- Phạm Quyết Thắng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Toàn
- Phạm Văn Nhận
- Phạm Viết Đào
- Phạm Xuân Nguyên
- Phản biện
- Phản biện của báo chí
- Phan Châu Trinh
- Phan Châu Trinh
- Phan Chu Trinh
- Phan Đình Diệu
- Phản đối
- Phan Ngọc
- phản quốc
- Phản ứng của Việt Nam
- Pháp chế Cộng sản
- Pháp lệnh
- Pháp Luân Công
- Pháp Luật
- Pháp luật Việt Nam
- Pháp lý
- Pháp quyền XHCN
- Phạt giao thông
- Phát ngôn
- Phát ngôn người cầm cân nẩy mực
- phát ngôn quan chức
- phát triển
- Phát triển đất nước
- Phát triển kinh tế
- Phát xít
- phẩm chất cộng sản
- phẩm chất dân tộc
- Phẩm chất người cầm quyền
- Phân hóa đối với Myanmar
- Phân ưu
- Phật giáo dưới chế độ cộng sản
- Phật giáo và Nhóm lợi ích
- Phật giáo và tư bản đỏ
- Phe nhóm
- Phe phái & công cuột "đốt lò"
- Phe thân Tàu
- Philippines
- Phim ảnh
- Phòng ngự Biển Đông
- Phòng thí nghiệm virus ở Vũ Hán
- phong thủy
- Phong thủy Thăng Long
- Phong trào Áo Vàng
- phong trào dân chủ
- Phong trào dân chủ châu Á
- Phong trào đấu tranh dân chủ
- Phổ biến kiến thức
- phố cổ
- Phú Mỹ Hưng
- Phụ nữ
- phú quốc
- Phùng Liên Đoàn
- Putin
- quan chức
- Quan chức cộng sản
- Quan chức cộng sản hưu trí trước nhu cầu thức tỉnh
- Quan chức cộng sản thời nay
- Quan chức Cộng sản vào lò
- Quan chức CS
- Quan chức đảng
- Quan chức nói
- Quan chứcCS
- Quan hệ Châu Âu - Trung Cộng
- Quan hệ chiến lược Hoa Kỳ-Trung Quốc
- Quan hệ chiến lược Mỹ - Trung
- Quan hệ Czech - Việt Nam
- Quan hệ EU - Hoa Kỳ
- Quan hệ EU - Hoa Kỳ - Trung Quốc
- Quan hệ EU - Trung Quốc
- Quan hệ hai đảng
- quan hệ môi răng
- Quan hệ Mỹ - Đài Loan - Trung
- Quan hệ Mỹ - EU - Trung Quốc
- Quan hệ Mỹ - Nhật - Trung
- Quan hê Mỹ - Trung
- Quan hệ Mỹ - Trung
- Quan hệ Mỹ - Úc
- Quan hệ Mỹ - Việt
- Quan hệ Mỹ & đồng minh - Trung Quốc
- Quan hệ Mỹ Trung
- Quan hệ Mỹ-Trung
- Quan hệ Nga - Trung
- Quan hệ ngoại thương Trung Quốc - thế giới
- Quan hệ quốc tế
- Quan hệ quốc tế về kinh tế
- Quan hệ Trung - Mỹ
- Quan hệ Trung - Việt
- Quan hệ Trung Quốc - EU
- Quan hệ Trung Quốc - Thế giới tự do
- Quan hệ Úc - Trung
- Quan hệ Việt - Mỹ
- Quan hệ Việt - Trung
- Quan hệ Việt - Trung - Mỹ
- quan hệ Việt Đức
- Quan hệ Việt Mỹ
- quản lý
- Quản lý công nghệ
- Quản lý hàng không
- Quản lý nhà nước
- Quản trị quốc gia
- Quân Đội
- Quân phiệt
- quân sự
- Quốc gia
- Quốc hoa
- Quốc Hội
- Quốc hội châu Âu
- Quốc khánh trong nỗi sợ
- Quốc khánh trong nỗi sợ lòng dân
- Quốc khánh Trung Cộng
- Quốc phòng Việt Nam
- Quốc tang
- Quốc Tế
- Quỹ 50K
- Quỹ đất Hà Nội
- quy định 214
- quy hoạch
- Quy hoạch cán bộ
- Quy hoạch nhân sự
- Quy luật thị trường
- Quyền con người
- Quyền công dân
- quyền hạn
- Quyền lợi
- Quyền lực
- Quyền lực đảng
- Quyền lực và tha hóa
- Quyền riêng tư
- Quyền tự do dân chủ
- Quyền tự do thông tin
- RFI
- Rọ mõm
- Rodrigo Duterte
- RSF
- Rửa tiền
- Rừng
- Sách giáo khoa
- Sách trắng Quốc phòng
- Sài Gòn
- sai lầm
- Samsung
- Sáp nhập tiền tệ
- Sarkozy
- Sáu Dân
- Sáu Tường
- Sầm Đức Xương
- Sân bay Long Thành
- Sân bay Tân Sơn Nhất
- SEARAC
- Shangri-la
- Siêu cử tri
- sòng bạc
- Song Chi
- Số hóa
- sổ hộ khẩu
- Số phận Chinazi
- Số phận người bất đồng chính kiến
- Số phận nông dân
- sông Hồng
- Sông Mekong
- Sông Mékong
- Sống nhân văn
- Sở hữu đất đai
- Sở hữu đất đai & Thu hồi đất đai
- Sở hữu đất đai và Thu hồi đất đai
- Sở hữu toàn dân
- Sở hữu toàn dân và tình trạng và cướp đất
- sri lanka
- Stalin
- Stasi
- Sun Group
- Sùng bái cá nhân
- Suy nghĩ
- Suy thoái kinh tế
- suy tư
- Sử Liệu
- Sức sống dân tộc
- Sức sống XHDS
- Tạ Phong Tần
- tái cấu trúc
- Tài nguyên
- Tam Đảo
- Tam quyền phân lập
- Tàn dư phe XHCN hiện nay
- tản mạn
- Tản mạn chính trị
- tàn phá
- Tang lễ Nguyễn Trọng Vĩnh
- Tàu cá Trung Quốc
- Tàu Cộng
- Tăng giá điện
- tăng thuế
- tăng trưởng
- Tâm linh
- Tâm lý thời đại
- Tầm nhìn của Đảng Cộng sản
- Tân Cương
- Tân Đại sứ Mỹ
- Tân Rai
- Tập Cận Bình
- Tập Cận Bình Chiến lược Vành đai và con đường
- Tập đoàn xe Grab biểu tình
- Tập quyền
- Tập quyền tham nhũng
- tập thể
- Tập trận RIMPAC
- Tẩy chay Trung Quốc
- Tây Nguyên
- Tây sơn
- Tây tạng
- Tedros Adhanom Ghebreyesus
- Tệ nạn
- tên lạ
- Tết
- Tết Trồng cây
- Tha hóa xã hội
- Thả thơ Rằm tháng Giêng
- Thái Anh Văn
- Thái Lan
- Tham
- Thảm họa Cộng sản
- Thảm họa môi trường
- Tham nhũng
- Tham nhũng chính sách
- Tham nhũng nhiệm kỳ
- Tham nhũng quyền lực
- Thảm sát Gạc Ma
- Tham vọng quyền lực
- thanh lọc
- Thành thật
- thành tích dổm
- Thanh toán Nhân dân tệ
- thanh trừng
- Thành ủy Hà Nội
- Thành viên Liên hợp quốc
- thao túng chính trị
- Thao túng tiền tệ
- Thặng dư thương mại
- Thăng Long
- Thân phận dân tộc Việt Nam dưới thời Cộng sản
- Thân phận dân Việt
- Thân phận người Việt
- Thất nghiệp
- thầy giáo
- Thẻ đảng
- thể chế
- Thể chế cận huyết
- Thể chế chính trị
- Thể chế chính trị Việt Nam
- Thể chế Cộng sản
- Thể chế cộng sản bế tắc
- Thể chế dân chủ
- Thể chế độc tài
- Thế chế trong buổi mạt vận
- Thể chế và đồng tiền
- Thể chế và lòng dân
- Thể chế và lối thoát
- Thể chế và pháp luật
- Thể chế và phát triển
- Thế chiến thứ Ba
- Thế giới cảnh giác Trung Cộng
- Thế giới chống Trung Quốc
- Thế giới tẩy chay Trung Quốc
- Thế gới quan tâm tù nhân lương tâm ở Việt Nam
- thế hệ trẻ
- Thế lực thù địch
- Thềm lục địa
- thi đua
- thị trường chứng khoán
- Thị Vải
- Thích Quảng Độ
- Thích Trí Quang
- Thiên An Môn
- thiên nhiên
- Thiên tai
- thiết chế xã hội
- Thiểu số thức tỉnh
- thiếu văn hóa
- thoả ước Thành Đô
- thòa ước Thành Đô
- Thoái Đảng
- Thoái hóa đoàn thể cánh tay của CS
- Thoát Cộng
- Thoát Trung
- Thống nhất đất nước
- Thông tin giả
- Thông tư 19
- thơ ca
- Thơ văn Lý - Trần
- Thời cơ
- Thời đại
- Thủ đoạn Tàu Cộng
- thu hồi đất
- Thủ Thiêm
- Thủ tướng
- thuế
- thùng nhân
- Thuốc giả
- thủy điện
- Thủy điện Lan Thương
- Thủy điện Lancang (TQ)
- Thủy điện Luang Prabang
- Thủy điện Mekong
- Thủy điện Mékong
- Thủy điện thượng nguồn Mékong
- Thủy điện và môi trường
- Thủy hải sản
- Thủy lợi
- Thủy Tiên
- thuyền nhân
- Thuyết âm mưu
- thư bạn đọc
- Thư giãn
- Thư giãn Chủ nhật
- Thư giãn CN
- thư giãn cuối tuần
- thư gửi bạn đọc
- Thư ngỏ
- Thực chất quan hệ Trung - Việt
- Thực hành dân chủ
- Thức tỉnh ý thức dân chủ trong dân chúng
- thực trạng đất nước
- Thương chiến Mỹ - Trung
- Thương chiến Nỹ - Trung
- Thượng đỉnh Trump - Kim
- Thương hiệu
- thương mại quốc tế
- Thương mại Việt - Mỹ
- Thương mại Việt - Trung
- Thương mại Việt Mỹ
- tiềm lực
- tiến sĩ
- Tiền TQ
- Tiếng dân
- Tiếng nói của Tuổi trẻ
- Tiếng nói của xã hội dân sự
- Tiếng nói trí thức Việt Kiều góp phần xây dựng đất nước
- Tiết kiệm
- tiêu tiền TQ trên đất VN
- tin giả
- Tin tặc
- tin tặc tấn công
- Tin tức
- Tính chính danh của nhà nước cộng sản
- tính đảng
- Tình hữu nghị vô sản
- Tình người Cộng sản
- Tinh thần công dân
- Titan
- TKV
- tòa án
- Tòa trọng tài Quốc tế
- toàn cầu hóa
- tố
- Tố Cáo
- Tổ chức nhà nước
- Tổ chức quần chúng của đảng
- Tô Hải
- Tô Huy Rứa
- Tội ác Đồng Tâm
- Tội ác Đồng Tâm
- Tội phạm tham nhũng
- Tôi phạm VN tại Czech
- tôn giáo
- Tôn Quốc Tường
- Tổng liên đoàn lao động Việt Nam
- TP Hồ Chí Minh
- TQ bị tẩy chay
- TQ che dấu dịch bệnh
- Trả nợ nước ngoài
- tra tấn
- Tra tấn và nhục hình
- trách nhiệm Trung Quốc
- Trái đất
- Trang Bauxite Việt Nam
- tranh chấp ruộng đất
- Tranh cử Tổng thốn Mỹ
- tráo trở Tàu Cộng
- Trấn áp bất đồng
- Trấn áp công luận
- Trần Đại Quang
- Trần Độ
- Trần Đức Thạch
- Trần Hồng Hà
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Khải Thanh Thủy
- Trần Ngọc Ninh
- Trần Nhương
- Trần Thị Nga
- Trần Thị Trường
- Trần Trọng Kim
- Trần Vũ Hải
- Trật tự thế giới trong Toàn cầu hóa
- Trẻ em
- Trí thức
- Trí thức bỏ đảng
- Trí thức dấn thân
- Trí thức miền Nam
- Trí thức miền Nam sau 1975
- Trí thức theo đảng
- Trí thức tinh hoa
- Trí thức và hiện tình đất nước
- Trí thức Việt Nam
- Trí thức yêu nước
- Trí tuệ nhân tạo trong công nghệ truyền thông
- Triều Tiên
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Vĩnh Bình
- Trịnh Xuân Thanh
- trò hề bầu cử
- Trọng dụng người tài
- trốn chạy cộng sản
- Trồng cần sa xứ người
- Trumpism
- Trung - Mỹ
- Trung Cộng & mưu mô bành trướng
- Trung Cộng phát triển thần kỳ
- Trung Quốc
- Trung Quốc bành trướng
- Trung Quốc cướp đảo
- Trung quốc thao túng
- Trung Quốc và Đông Nam Á
- Trung Quốc xâm chiếm Gạc Ma
- Trung Quốc xâm nhập biên giới
- Trung Quốc xâm nhập trái phép
- trung với Đảng
- Truyện chưởng
- truyền hình
- truyền thông
- Truyền thông cộng sản
- truyền thông mạng
- Truyền thông ở Việt Nam
- Truyền thông quốc gia và sự trục lợi
- Truyền thông về cứu trợ bão lụt
- Truyên truyền CS
- Trương Duy Nhất
- Trường Sa
- Trương Tấn Sang
- Trương Tuần
- Trường viết văn Nguyễn Du
- Trương Vĩnh Ký
- TS Nguyễn Văn Tuấn
- Tù ngục và tự do
- tù nhân chính trị
- tù nhân lương tâm
- Tù nhân lương tâm dưới chế độ Cộng sản
- Tù nhân tâm thần
- Tù nhân trong đại dịch
- Tuổi trẻ
- Tuổi trẻ thức tỉnh
- Tuổi trẻ Việt Nam
- Tuyên bố
- Tuyên bố chung Hoa Kỳ - Phillippines
- Tuyên truyền
- Tuyên truyền Cộng sản
- Tuyên truyền xã hội chủ nghĩa
- Tuyệt thực
- Tự tử
- tư bản đỏ
- Tư bản thân hữu
- Tự bào chữa
- từ chức
- Tự do
- Tự do báo chí
- Tự do dân chủ
- Tự do lập hội
- tự do ngôn luận
- tự do thông tin
- tự do tôn giáo
- Tự do tư tưởng
- Tự do và giới hạn
- Tự do và nô lệ
- Tư duy quan chức
- Tư liệu
- Tư pháp
- Tư pháp CS
- Tự sát ở đồn công an
- tự tôn dân tộc
- Tứ trụ phát ngôn
- Tử tù Đặng Văn Hién
- Tử tù Hồ Duy Hải
- Tự tử
- Tự ứng cử
- Tường biên giới
- Tượng đài
- Tương lai dân tộc
- Tướng lĩnh CS
- Tưởng niệm
- Úc
- Úc Châu
- Úc-Trung Quốc
- Ukraine
- Ủy ban Âu châu
- Ứng cử vào Hội đồng Bao an LHQ
- Vaccine Trung Quốc
- Vai trò cá nhân trong lịch sử
- Vai trò của Mỹ hậu Trump
- Vai trò trí thức trong thể chế
- Vãn hóa
- Vành đai và Con đường
- VASFCESR
- văn chương "cách mạng"
- Văn Giang
- văn hoá
- Văn hóa
- Văn hóa bạo lực
- Văn hóa công chức
- Văn hóa tên đường
- Văn học nghệ thuật bao cấp
- Văn học nghệ thuật Chủ nhật
- Văn học nghệ thuật XHCN
- Văn học thời đổi mới
- văn học Việt Nam
- Văn kiện Đảng
- văn minh sông Hồng
- Văn nghệ XHCN
- Văn Việt
- vân đồn
- Vận mệnh Đảng Cộng sản Việt Nam
- Vấn nạn giáo dục khó gỡ
- Vấn nạn TPHCM
- Vật lý học
- Vedan
- Venezuela
- vì dân
- Vị Xuyên
- viettel
- Viện Khổng Tử
- Viện NA
- Viếng tang
- Việt - Mỹ
- Việt - Mỹ dưới thời Biden
- Việt - Trung
- Việt Kiều về xây dựng đất nước
- Việt Nam
- Việt Nam - Hoa Kỳ
- Việt Nam 2018
- Việt Nam 2019
- Việt Nam bắt cóc người tại Đức
- Việt Nam Cộng hòa
- Việt Nam là bãi rác của thế giới
- Việt Nam trên bàn cờ thế giới hiện tại
- Việt Nam trong ASEAN
- Việt Nam trong Liên Hợp Quốc
- Vinashin
- Vingroup
- virus nhân tạo
- Virus Trung Quốc
- Virus Trung Quốc và CS Việt Nam
- Virus Trung Quốc và người nghèo
- Virus Trung Quốc và Việt Nam
- Virus Vũ Hán
- Virus Vũ Hán và ĐCSTQ
- Virus Vũ Hán và Việt Nam
- VN cấm lãnh đạo tổ chức nhân quyền nhập cảnh
- Võ An Đôn
- Võ Nguyên Giáp
- Võ Tòng Xuân
- Võ Văn Kiệt
- vỡ nợ
- Vụ án Chất độc Da cam
- Vụ án Đồng Tâm
- Vụ án Hồ Duy Hải
- Vụ AVG
- Vũ Cao Đàm
- Vu cáo học thuật
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Huy Hoàng
- vũ khí
- vũ khí hạt nhân
- Vu khống chữ nghĩa
- Vụ kiện Trung Quốc về Biển Đông của Philippines lên Tòa án quốc tế
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Thư Hiên
- Vụ Trịnh Xuân Thanh
- Vũng Áng
- Vùng EEZ
- Vườn rau Lộc Hưng
- Vượt biên
- Vượt biên trái phép
- WHO
- Will Nguyễn
- World Bank
- World cup
- Xã Hội
- Xã hội công dân
- Xã hội cộng sản
- Xã hội dân chủ
- xã hội dân sự
- Xã hội dân sự đang lớn mạnh
- Xã hội Mỹ
- Xã hội tha hóa
- Xã hội Trung Quốc
- Xâm lược kinh tế
- Xâm lược mềm
- Xâm lược mềm của Tàu Cộng
- Xâm phạm quyền riêng tư
- xây dựng
- XHDS
- Xô viết
- Xu hướng thoát Trung
- Xuất khẩu
- Xuất khẩu chính ngạch sang TQ
- Xuất khẩu gạo
- Xuất khẩu lao động
- xung đột
- Ý dân
- Y đức
- Ý kiến
- Y tế
- Y tế Việt Nam
- Yêu cầu Tập Cận Bình từ chức
- yêu nước
- Yêu sách
- Yêu sách 8 điểm năm 2019
- Yêu Trump và ghét Trump
- ���Giáo Dục�
- ���Pháp Luật�
- ���Sử Liệu�
