Cái thiếu lớn ở nước ta

Ngô Huy Cương 

“Kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam” mà Tổng bí thư Tô Lâm đã khẳng định thêm sâu sắc nhân kết thúc kỳ họp Trung ương vừa qua đã cho thấy một đất nước không thể phát triển và bình ổn nếu không tiếp cận được tri thức mới của thời đại và không có nghiên cứu, tìm tòi, trao đổi và truyền bá những tri thức cho sự phát triển đúng và phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của đất nước.

Vậy có những câu hỏi được đặt ra chỉ riêng trong lĩnh vực pháp luật như sau mà khó có thể có câu trả lời hiện nay:

(1) Khái niệm “Pháp nhân” trong luật hiện nay

Chúng ta đã đào tạo và tiếp nhận được một số lượng khổng lồ luật gia ở mọi trình độ khác nhau từ cử nhân, thạc sỹ đến tiến sỹ, thậm chí tiến sỹ khoa học, rồi phong chức danh giáo sư, phó giáo sư luật học cho khá nhiều người, nhưng tại sao pháp luật của chúng ta hiện còn có quá nhiều quy định sai tri thức pháp lý nền tảng của nhân loại?

Ví dụ cụ thể: Các Điều 74, Điều 75, Điều 76 của Bộ luật Dân sự năm 2015 đều chứa đựng những cái sai cơ bản trong nhận thức về pháp nhân, do đó kéo theo nhiều giáo trình và nhiều bài viết nghiên cứu (cả về lý luận lẫn thực tiễn pháp lý) đăng tải trên các tạp chí chuyên môn cũng sai như vậy. 

Rất đơn giản, pháp nhân có thể có nhiều thành viên, có thể có một thành viên hoặc có thể không có thành viên. Vậy mà họ (về mặt giải thích luật) lại coi Điều 74, Bộ luật Dân sự năm 2015 là điều luật định nghĩa chung về pháp nhân để truyền bá trong đa số các giáo trình và rất nhiều bài nghiên cứu đăng tải trên các tạp chí chuyên môn (kể cả những tạp chí phục vụ cho thực tiễn xét xử như Tạp chí Tòa án Nhân dânTạp chí Luật sư Việt Nam...) 

Đúng là Nghị định số 17-HĐBT ngày 16/01/1990 của Hội đồng Bộ trưởng quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh hợp đồng kinh tế tại khoản 2, Điều 1 có đưa ra định nghĩa về pháp nhân với đoạn văn khẳng định (mào đầu) là “PHÁP NHÂN LÀ MỘT TỔ CHỨC có đủ các điều kiện sau đây:…”. Các văn bản quy phạm pháp luật về sau cóp lại định nghĩa này với chút ít chỉnh sửa.

Hết sức lưu ý rằng: Từ Bộ luật Dân sự năm 1995 (tại Điều 94) cho đến Bộ luật Dân sự năm 2015 (tại Điều 74) đều có khẳng định (mào đầu) khác hẳn là “MỘT TỔ CHỨC ĐƯỢC CÔNG NHẬN LÀ PHÁP NHÂN khi có đủ các điều kiện sau đây:…”, tức là giải nghĩa tại các điều luật này chỉ áp dụng cho pháp nhân là một tổ chức (mà tổ chức được nhiều giáo trình và nhiều bài nghiên cứu hiện nay xem là một nhóm hay một tập hợp người). Đặc biệt các điều luật này chỉ đặt ra các đòi hỏi của pháp luật đối với loại pháp nhân là tổ chức (nhiều thành viên) chứ không phải là một định nghĩa chung về pháp nhân.

Cần đặc biệt lưu ý rằng: thuật ngữ “tổ chức” được sử dụng trong Nghị định số 17 nêu trên dùng để chỉ một cấu trúc pháp lý chứ không phải dùng để chỉ một “tập hợp người” vì lúc đó các xí nghiệp công nghiệp quốc doanh (doanh nghiệp nhà nước) hầu hết là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên mà thành viên này là Nhà nước (nếu xét về bản chất pháp lý).

Ví dụ dễ tiếp cận này cho thấy ngay “bức tranh” của hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay và những khiếm khuyết cực lớn ở đó, chưa kể đến phân loại pháp nhân quy định tại Điều 75 và Điều 76 của Bộ luật Dân sự năm 2015 sai thậm tệ mà khó có thể nói trong một bài viết trên facebook.

Không có tri thức đúng về pháp nhân và sai cơ bản ngay trong các quy định của Bộ luật Dân sự giữ vai trò nền tảng của hệ thống pháp luật thì liệu chúng ta có đạt được mục tiêu xây dựng môi trường pháp lý kinh doanh, quản trị quốc gia nói chung và truy cứu trách nhiệm hình sự pháp nhân thương mại được không?

(2) Việc huy động sự đóng góp của toàn dân nghiên cứu xây dựng đất nước được thể hiện kết quả nghiên cứu ở đâu và ai tiếp thu?

Hiện trạng chúng ta đang thiếu quá nhiều tạp chí chuyên môn có uy tín và có khả năng đóng góp thực cho luật học.

Cái đau nhất là những cơ quan, đơn vị chủ quản của các tạp chí chuyên môn chưa đánh giá đúng vai trò của tạp chí chuyên môn để duy trì và phát triển nó. 

Dường như báo được chú ý nhiều hơn tạp chí bởi có sự coi trọng tuyên truyền hơn là phát triển tri thức?

Ngay bản thân những tạp chí cần phải có sự sửa sai và nỗ lực hơn.

N.H.C.

Nguồn: FB Cuong Huy Ngo

 

 

Sáng lập:

Nguyễn Huệ Chi - Phạm Toàn - Nguyễn Thế Hùng

Điều hành:

Nguyễn Huệ Chi [trước] - Phạm Xuân Yêm [nay]

Liên lạc: bauxitevn@gmail.com

boxitvn.online

boxitvn.blogspot.com

FB Bauxite Việt Nam


Bài đã đăng

Được tạo bởi Blogger.

Nhãn