Bauxite Việt Nam

 Đinh Hoàng Thắng

Tiến trình chính trị của Việt Nam bước vào giai đoạn quyết định với Hội nghị Trung ương 13 (đầu tháng 10/2025), tiếp đó là chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Bắc Triều Tiên – những động thái thể hiện song song hai mục tiêu: củng cố quyền lực và tìm kiếm ổn định trong bối cảnh trật tự Đông Á đang biến chuyển nhanh chóng.

Trong khi Hà Nội tiếp tục duy trì thế cân bằng giữa các cường quốc, phép thử thực sự đối với năng lực lãnh đạo nằm ở chỗ biến những biểu tượng chính trị thành hiệu quả quản trị và thành tựu kinh tế cụ thể. Đại hội XIV sắp tới sẽ trả lời hai câu hỏi then chốt: (i) Liệu Việt Nam có thể cải cách cấu trúc chính trị - kinh tế mà vẫn duy trì ổn định?; (ii) Liệu Việt Nam có thể hội nhập sâu hơn với thế giới mà vẫn giữ được bản sắc tự chủ, tự cường của mình?

1. Dịch chuyển quyền lực và nhu cầu ổn định

 Đông Á đang tái định hình cán cân quyền lực — từ những thách thức nội tại của Trung Quốc đến sự thay đổi trong chiến lược và năng lực quốc phòng của Nhật Bản. Giữa bối cảnh đó, Việt Nam thực hiện ba bước ngoặt trong chu kỳ chính trị 5 năm hiện nay: Hội nghị Trung ương 13, chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Bình Nhưỡng, và sẽ chuẩn bị cho Hội nghị Trung ương 14 dự kiến vào giữa tháng 11.

Mỗi bước đi này đều phục vụ hai mục tiêu: lựa chọn nhân sự lãnh đạo và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Trước Hội nghị Trung ương 13, TBT Tô Lâm đã ban hành Quy định số 365 (30/8/2025), nâng vị thế của Thường trực Ban Bí thư lên hàng “lãnh đạo nòng cốt” — trên thực tế, bổ sung một “trụ thứ năm” vào cấu trúc “tứ trụ” truyền thống, hình thành cái mà giới quan sát gọi là “Bộ Ngũ” (Pentarchy) [1]. Và sau khi cảnh báo nạn chạy chức, chạy quyền, TBT khẳng định, sẽ tiếp tục tăng cường 4 thanh gươm báu [2]!

Mặc dù bộ máy hành chính ở nhiều nơi đang được tinh giản, Ban Chấp hành Trung ương vẫn duy trì khoảng 200 ủy viên, còn Bộ Chính trị giữ ở mức 17-19 thành viên. Cách bố trí này nhằm bảo đảm lãnh đạo tập thể và cân bằng quyền lực giữa các nhóm, tránh sự thao túng bởi một cá nhân hay phe nhóm [3].

2. Hai cột mốc, một thông điệp

Chiến lược “cân bằng mềm” trong quan hệ với các cường quốc — Mỹ, Trung Quốc, Nga, Hàn Quốc và nay thêm Bắc Triều Tiên — phản ánh nỗ lực duy trì thế đa phương linh hoạt của Hà Nội. Đồng thời, trước thềm Đại hội XIV, cách tiếp cận này còn phục vụ mục tiêu trong nước: củng cố tính chính danh và ảnh hưởng chính trị của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Một chuyên gia Việt Nam nói với BBC News rằng nếu chuyến thăm Bình Nhưỡng (9-11/10) chỉ để “ghi điểm trong câu lạc bộ cộng sản” thì có thể phản tác dụng. Nhưng nếu được thể hiện như “một thông điệp cân bằng, rằng Việt Nam có thể đối thoại với mọi phía”, thì đó sẽ là một bước đi táo bạo — dù đầy rủi ro [4].

Chuyến thăm, được mô tả là diễn ra trong “bầu không khí hữu nghị đặc biệt”, đã nhấn mạnh tinh thần đoàn kết giữa các quốc gia xã hội chủ nghĩa còn sót lại. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra câu hỏi sâu hơn: liệu đây là biểu hiện của sự độc lập ngoại giao, hay chỉ là một động thái tự khẳng định nhằm bù đắp cho tiến độ khiêm tốn trong quan hệ với Washington?

Hai bên đã nhất trí hợp tác trong một số lĩnh vực, nhưng hiệu quả thực chất sẽ phụ thuộc vào việc vượt qua rào cản thể chế và các lệnh trừng phạt quốc tế. Theo Reuters, Hãng thông tấn KCNA của Triều Tiên coi chuyến thăm chỉ đơn thuần là sự tái khẳng định “tình đồng chí truyền thống” [5].

3. Quyền lực tập trung và nghệ thuật điều hành

Bốn hội nghị Trung ương dưới thời TBT Tô Lâm — từ Hội nghị 10 đến Hội nghị 13 — thể hiện mô hình quản trị “tập trung nhưng tinh chỉnh linh hoạt” [6]. Việc áp dụng bỏ phiếu tín nhiệm kín trong Bộ Chính trị — một bước đi thường thấy — cho thấy nỗ lực kết hợp kiểm soát chặt chẽ với đồng thuận tập thể [7].

Tuy vậy, hiệu năng hệ thống vẫn chưa đồng đều. Dù tiến hành cải cách hành chính, phản ứng chậm chạp trước các trận bão gần đây đã phơi bày sự yếu kém trong phối hợp giữa các cơ quan và quan chức. Việc Thủ tướng Phạm Minh Chính công khai khiển trách lãnh đạo địa phương vắng mặt giữa tâm bão trở thành biểu tượng của tình trạng thiếu trách nhiệm và kỷ luật công vụ [8].

Khoảng cách giữa quyền lực chính trị và hiệu quả điều hành đang trở thành “gót chân Achilles” của hệ thống chính trị Việt Nam.

4. Ngoại giao biểu tượng, kết quả hạn chế

Chuyến thăm Bình Nhưỡng của ông Tô Lâm thể hiện tính trung thành ý thức hệ và sự nhất quán chính trị [9]. Tuy nhiên, với việc Triều Tiên vẫn chịu các biện pháp trừng phạt quốc tế, không gian hợp tác có lợi cho cả hai phía là rất hẹp.

Trong khi truyền thông trong nước nhấn mạnh giá trị biểu tượng, thì hiệu quả thực tiễn của nó lại khiêm tốn trong bối cảnh Việt Nam đang cần thu hút đầu tư và hội nhập sâu hơn vào các khuôn khổ như CPTPP và RCEP. Trong thế giới ngày càng thực dụng, việc chỉ viện dẫn “tình hữu nghị xã hội chủ nghĩa” khó tạo ấn tượng với những đối tác ưu tiên hiệu quả thực tế hơn là các khẩu hiệu [10].

Phản ứng lạnh nhạt của cộng đồng quốc tế trước lời kêu gọi cứu trợ sau các trận bão ở Việt Nam là minh chứng rõ nét cho khoảng cách giữa khẩu hiệu đoàn kết và hành động thực tế.

5. Sáp nhập hành chính và phép thử hai tầng quản trị

Ở cấp độ đối nội, các cải cách như sáp nhập tỉnh, tinh giản bộ máy hành chính được kỳ vọng cắt giảm chi phí và tăng hiệu quả — nhưng kết quả đạt được còn xa mục tiêu. Những đơn vị hành chính lớn hơn không đồng nghĩa với quản trị tốt hơn. Chi phí tái cấu trúc cao và khác biệt văn hóa - địa lý đã dẫn đến sự phản ứng tiêu cực ở nhiều địa phương.

Các chuyên gia cho rằng nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ số trong quản lý, và trao quyền tự chủ hợp lý cho địa phương mới là điều kiện tiên quyết cho hiệu quả, chứ không chỉ là sáp nhập cơ học [11].

Trớ trêu thay, những cơ quan từng vận hành hiệu quả như lực lượng cứu hộ hay phòng chống thiên tai lại hoạt động chậm chạp hơn sau sáp nhập. Việc Hà Nội không công bố số người thiệt mạng do bão nhưng vẫn kêu gọi viện trợ quốc tế cho thấy một nghịch lý: quyền lực tập trung không đồng nghĩa với năng lực chịu trách nhiệm [12].

6. Uy tín thể chế và khoảng cách thực thi

Một hệ thống chính trị không được đánh giá bằng phạm vi kiểm soát, mà bằng khả năng thực thi. Sức mạnh của nó không nằm ở quyền hạn pháp lý, mà ở kết quả cụ thể. Các khảo sát khu vực giai đoạn 2024 - 2025 cho thấy niềm tin của người dân vào chính quyền địa phương suy giảm, chủ yếu vì phản ứng yếu kém trước thiên tai và dịch vụ công kém chất lượng [13].

Khoảng cách ngày càng lớn giữa “ngôn từ chính trị” và “kết quả hành chính” đã trở thành thách thức căn bản của mô hình cải cách hiện nay — làm sao cải tổ hệ thống mà không gây mất xáo trộn.

7. Giữa cải cách và ổn định

Bức tranh sau Hội nghị Trung ương 13 phản ánh mô hình “ổn định có điều kiện”: quyền lực chính trị vẫn tập trung, nhưng phải thích ứng với yêu cầu quản trị hiện đại; ngoại giao vẫn thiên về biểu tượng, nhưng cần chuyển dần sang thực dụng. Liệu mô hình “lưu trí”, khái niệm then chốt để hiểu cách Bắc Kinh kết hợp kỷ luật đảng với quyền lực nhà nước trong hệ thống chính trị hiện nay sẽ được áp dụng với quy mô nào ở Hà Nội [14]? Hay như chuyên gia David Brown từng kết luận, chế độ mới ở Việt Nam vẫn đang tìm chỗ đứng của mình, giữa tự do và kỷ luật, giữa ổn định và sáng tạo, giữa kỳ vọng và cải cách [15].

Đất nước đang đứng trước quá trình điều chỉnh kép – vừa củng cố tính chính danh, vừa nâng cao năng lực thể chế. Thành công của chiến lược này phụ thuộc vào hệ thống có thể biến biểu tượng chính trị thành hiệu quả thực tế hay không: liệu cải cách hành chính có giúp tăng hiệu quả điều hành, và liệu ngoại giao biểu tượng có mở ra không gian kinh tế mới?

Trước thềm Đại hội XIV, những câu hỏi ấy vẫn bỏ ngỏ. Bởi lẽ, Đại hội sắp tới không chỉ là chiến dịch điều chỉnh nhân sự – mà còn là phép thử cho mô hình quản trị hiện nay: Việt Nam có thể vừa ổn định mà vẫn cải cách, vừa hội nhập mà vẫn giữ được bản sắc riêng hay không? Làm thế nào để vừa tăng cường cấu trúc trung ương, mà không bỏ qua các nỗ lực cân bằng với sức mạnh các địa phương [16]?

Tài liệu tham khảo:

[1 & 3] https://fulcrum.sg/to-lam-is-institutionalising-politics-again/
[2] https://www.youtube.com/watch?v=Z128gPCvTnY
[4] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cge2e1ywd4go
[5] https://www.reuters.com/world/asia-pacific/north-korea-vietnam-agree-cooperate-defence-other-fields-kcna-says-2025-10-11/
[6] https://fulcrum.sg/to-lam-is-institutionalising-politics-again/
[7] https://youtu.be/9dWd3-s1KB4?si=6LvXedt8YbOpL_Sg
[8] https://youtu.be/AioD65l4nyE?si=F3xl9pmrJLQGZs0-
[9] https://moderndiplomacy.eu/2025/10/10/the-message-of-the-visit-to-north-korea-that-vietnam-wants-to-send-to-major-countries/
[10] https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3328310/vietnams-leader-heads-north-korea-first-visit-18-years-rebalance-relations
[11] https://asiatimes.com/2025/08/to-lam-consolidating-hard-fast-and-forceful-rule-in-vietnam/
[12] https://www.preventionweb.net/publication/enablers-and-barriers-implementing-effective-disaster-risk-management-according-good
[13] https://openknowledge.worldbank.org/entities/publication/0c2ba150-f410-4cb0-994e-ad1ea812642

[14] Đằng sau các tuyên bố ‘lạc quan’ của TBT trước ĐH14 sẽ là gì?| Bình luận TS tối 15/10 

[15] https://www.eurasiareview.com/16012025-vietnams-new-regime-finds-its-footing-analysis/?utm_source=chatgpt.com

[16] Vietnam redraws its administrative map

Đ.H.T.

Tác giả gửi BVN