Bauxite Việt Nam

Nguyễn Tiến Trung dịch

4-3-2025

Lời người dịch: Cựu tổng thống Ba Lan và người đoạt giải Nobel Hòa bình Lech Wałęsa có thẩm quyền đạo đức đáng kể để lên tiếng về cuộc gặp gỡ giữa Tổng thống Mỹ Trump và Tổng thống Ukraine Zelenskyi.

Là một người đã đích thân đấu tranh chống lại sự áp bức của cộng sản và lãnh đạo quá trình chuyển đổi của Ba Lan sang nền dân chủ thông qua phong trào Công Đoàn Đoàn Kết, Wałęsa hiểu rõ động lực của sự phản kháng chống lại các thế lực độc tài.

Kinh nghiệm của ông, với tư cách là một tù nhân chính trị, giúp ông có cái nhìn sâu sắc, độc đáo về các khía cạnh tâm lý của sự đe dọa chính trị mà giờ đây ông đang so sánh với cách Trump đối xử với Zelenskyi.

Khi một người có địa vị lịch sử và sự công nhận quốc tế như Wałęsa lên tiếng, điều đó mang một sức nặng đặc biệt – đặc biệt là khi lá thư của ông được đồng ký bởi 38 cựu tù nhân chính trị khác, những người cũng phải chịu đựng các chiến thuật của chế độ cộng sản.

Những điểm tương đồng mà ông đưa ra xứng đáng được xem xét nghiêm túc khi xét đến kinh nghiệm sống của ông với cả sự áp bức và những thách thức trong việc xây dựng các thể chế dân chủ.

Bản thân tôi khi đọc lá thư này của Lech Walesa, cũng đồng ý với nhận định của ông. An ninh cộng sản luôn nhắc tôi phải biết ơn đảng Cộng sản Việt Nam, rằng nhờ đảng này nên tôi mới được ăn học thành người, đất nước được sống trong thanh bình. Họ cho rằng, những người đấu tranh dân chủ như tôi thực tế là đang “phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc”, đất nước lại lâm vào cảnh nồi da xáo thịt khi có dân chủ đa đảng. Các thủ đoạn gây sức ép tâm lý đó chắc chắn các anh em đấu tranh dân chủ không ai lạ gì.

Vừa rồi ở Forum 2000, Cộng hòa Séc, tôi suýt có dịp gặp ông Lech Walesa nhưng kẹt lịch hội thảo nên không gặp ông được. Thật đáng tiếc! Mong có dịp đến Ba Lan sớm để thăm ông.

Tôi rất biết ơn các anh chị trong Bộ Ngoại giao Đức đã cứu cả gia đình tôi khỏi vòng vây của an ninh cộng sản và đến Đức tị nạn rất nhanh. Không chỉ tôi mà cả đồng đội của tôi cũng được cứu. Mỗi khi các anh chị ấy về lại Đức là tôi lại đến gặp các anh chị ấy để tỏ lòng biết ơn.

Tuy nhiên, các anh chị ấy luôn bác bỏ chuyện ơn nghĩa của tôi và nói rằng “Nước Đức rất tự hào vì các bạn đã đến được nước Đức”. Tôi rất cảm động vì tôi biết rằng, tôi chẳng là cái gì cả, vì tôi không phải là nhân tài như anh Ngô Bảo Châu để có thể nói nước Đức cần tôi.

Những nhân viên Bộ Ngoại giao Mỹ cũng thế. Họ luôn giúp những người đấu tranh cho tự do, dân chủ, nhân quyền hết sức trong phạm vi quyền hạn của họ. Tôi luôn cảm ơn họ nhưng họ luôn bác đi và nói rằng họ rất tự hào được giúp đỡ những con người Việt Nam dũng cảm. Đó là cách hành xử của những con người văn minh và cao thượng.

Dưới đây là nguyên văn thư của ông Lech Walesa gửi Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Kính thưa ngài Tổng thống,

Chúng tôi đã theo dõi cuộc trò chuyện của ông với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyi với sự kinh hoàng và ghê tởm. Đó là sự xúc phạm khi ông đòi hỏi Ukraine phải thể hiện sự tôn trọng và biết ơn đối với sự hỗ trợ vật chất của Hoa Kỳ cho Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga.

Lòng biết ơn là dành cho những người lính Ukraine anh hùng đã đổ máu để bảo vệ các giá trị của thế giới tự do. Chính họ đã chết trên mặt trận hơn 11 năm nhân danh những giá trị này và sự độc lập của Tổ quốc của họ bị tấn công bởi nước Nga của Putin.

Chúng tôi không hiểu làm thế nào mà lãnh đạo của một quốc gia biểu tượng cho thế giới tự do lại không nhìn thấy điều này.

Chúng tôi cũng kinh hoàng bởi thực tế là bầu không khí ở phòng Bầu Dục trong cuộc trò chuyện này khiến chúng tôi nhớ về bầu không khí mà chúng tôi nhớ rõ từ các cuộc thẩm vấn của Cơ quan An ninh và từ các phòng xử án trong các tòa án cộng sản. Các công tố viên và thẩm phán, được ủy quyền bởi an ninh chính trị cộng sản toàn quyền, cũng giải thích với chúng tôi rằng, họ có tất cả các quân bài trong tay, và chúng tôi không có [quân bài nào cả].

Họ yêu cầu chúng tôi ngừng các hoạt động của mình, lập luận rằng, hàng ngàn người vô tội đang đau khổ vì chúng tôi. Họ tước đoạt quyền tự do và quyền công dân của chúng tôi vì chúng tôi không đồng ý hợp tác với chính quyền và không thể hiện lòng biết ơn với họ. Chúng tôi bị sốc khi ông đối xử với Tổng thống Volodymyr Zelenskyi theo cách tương tự.

Lịch sử của thế kỷ 20 cho thấy rằng, mỗi khi Hoa Kỳ muốn giữ khoảng cách với các giá trị dân chủ và các đồng minh châu Âu, cuối cùng họ lại gây nguy hiểm cho chính mình. Tổng thống Woodrow Wilson hiểu điều này khi ông quyết định tham gia Thế Chiến I vào năm 1917. Tổng thống Franklin Delano Roosevelt hiểu điều này khi ông quyết định sau cuộc tấn công vào Trân Châu Cảng vào tháng 12 năm 1941 rằng cuộc chiến để bảo vệ nước Mỹ sẽ diễn ra không chỉ ở Thái Bình Dương, mà còn ở châu Âu, trong liên minh với các quốc gia bị tấn công bởi Đệ tam Đế chế (Đức Quốc Xã).

Chúng ta nhớ rằng, nếu không có Tổng thống Ronald Reagan và cam kết tài chính của Mỹ, sẽ không thể dẫn đến sự sụp đổ của đế chế Liên Xô. Tổng thống Reagan nhận thức được rằng, ở nước Nga Xô viết và các quốc gia bị nó chinh phục, hàng triệu người nô lệ đang phải chịu đựng, bao gồm hàng ngàn tù nhân chính trị, những người đã trả giá cho sự hy sinh của họ để bảo vệ các giá trị dân chủ bằng tự do.

Sự vĩ đại của ông [Reagan] đó là ông đã không ngần ngại gọi Liên Xô là “Đế chế của Ác quỷ” và đương đầu với nó một cách dứt khoát. Chúng ta đã thắng, và đài tưởng niệm Tổng thống Ronald Reagan đứng hôm nay ở Warsaw đối diện Đại sứ quán Mỹ.

Thưa Tổng thống, viện trợ vật chất – quân sự và tài chính – không thể tương đương với máu đổ ra nhân danh độc lập và tự do của Ukraine, châu Âu và toàn bộ thế giới tự do. Cuộc sống con người là vô giá, giá trị của nó không thể đo lường bằng tiền. Lòng biết ơn là hướng đến những người hy sinh máu và tự do. Đối với chúng tôi, những người của “Công Đoàn Đoàn Kết”, những cựu tù nhân chính trị của chế độ cộng sản phục vụ nước Nga Xô-viết, điều đó là hiển nhiên.

Chúng tôi kêu gọi Hoa Kỳ thực hiện các bảo đảm mà họ đã đưa ra cùng với Vương quốc Anh trong Bản ghi nhớ Budapest năm 1994, trong đó nêu rõ cam kết bảo vệ tính bất khả xâm phạm của biên giới Ukraine để đổi lấy việc từ bỏ vũ khí hạt nhân của họ. Những bảo đảm này là vô điều kiện: Không có một từ nào về việc coi viện trợ như vậy là đổi chác kinh tế.

Chúng tôi đã ký văn bản này:

Lech Walesa, cựu tù nhân chính trị, lãnh đạo Đoàn kết, tổng thống Đệ tam Cộng hòa Ba Lan

Marek Beylin, cựu tù nhân chính trị, biên tập viên của các ấn phẩm độc lập

Seweryn Blumsztajn, cựu tù nhân chính trị, thành viên của Ủy ban Bảo vệ Công nhân

Teresa Bogucka, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phe đối lập dân chủ và Đoàn kết

Grzegorz Boguta, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động đối lập dân chủ, nhà xuất bản độc lập

Marek Borowik, cựu tù nhân chính trị, nhà xuất bản độc lập

Bogdan Borusewicz, cựu tù nhân chính trị, lãnh đạo phong trào Đoàn kết ngầm ở Gdańsk

Zbigniew Bujak, cựu tù nhân chính trị, lãnh đạo phong trào Đoàn kết ngầm ở Warsaw

Władysław Frasyniuk, cựu tù nhân chính trị, lãnh đạo phong trào Đoàn kết ngầm ở Wrocław

Andrzej Gincburg, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phong trào Đoàn kết ngầm

Ryszard Grabarczyk, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động Đoàn kết

Aleksander Janiszewski, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động Đoàn kết

Piotr Kapczyński, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động dân chủ đối lập

Marek Kossakowski, cựu tù nhân chính trị, nhà báo độc lập

Krzysztof Król, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động độc lập

Jarosław Kurski, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động dân chủ đối lập

Barbara Labuda, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phong trào Đoàn kết ngầm

Bogdan Lis, cựu tù nhân chính trị, lãnh đạo phong trào Đoàn kết ngầm ở Gdańsk

Henryk Majewski, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động Đoàn kết

Adam Michnik, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động đối lập dân chủ, biên tập viên của các ấn phẩm độc lập

Sławomir Najnigier, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phong trào Đoàn kết ngầm

Piotr Niemczyk, cựu tù nhân chính trị, nhà báo và nhà in ấn phẩm ngầm,

Stefan Konstanty Niesiołowski, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động độc lập

Edward Nowak, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phong trào Đoàn kết ngầm

Wojciech Onyszkiewicz, cựu tù nhân chính trị, thành viên Ủy ban Bảo vệ Công nhân, nhà hoạt động Đoàn kết

Antoni Pawlak, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phe đối lập dân chủ và phong trào Đoàn kết ngầm

Sylwia Poleska-Peryt, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động đối lập dân chủ

Krzysztof Pusz, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phong trào Đoàn kết ngầm

Ryszard Pusz, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của Đoàn kết ngầm,

Jacek Rakowiecki, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phong trào Đoàn kết ngầm

Andrzej Seweryn, cựu tù nhân chính trị, diễn viên, giám đốc Nhà hát Ba Lan ở Warsaw

Witold Sielewicz, cựu tù nhân chính trị, nhà in của các nhà xuất bản độc lập

Henryk Sikora, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động Đoàn kết

Krzysztof Siemieński, cựu tù nhân chính trị, nhà báo và nhà in ấn phẩm ngầm

Grażyna Staniszewska, cựu tù nhân chính trị, lãnh đạo phong trào Đoàn kết vùng Beskid

Jerzy Stępień, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động dân chủ đối lập

Joanna Szczęsna, cựu tù nhân chính trị, biên tập viên báo chí ngầm của Solidarity

Ludwik Turko, cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động của phong trào Đoàn kết ngầm

Mateusz Wierzbicki, cựu tù nhân chính trị, nhà in và nhà báo cho các ấn phẩm độc lập

Nguồn bản dịch: Báo Tiếng Dân