Bauxite Việt Nam

BBC

23 tháng 12 2025

Không lâu sau khi Hội nghị Trung ương 15 của Đảng Cộng sản Việt Nam bế mạc, Reuters đã có bài viết về Tổng Bí thư Tô Lâm. 

Phía dưới là phần dịch nguyên văn của BBC News Tiếng Việt. 

Chụp lại hình ảnh: Tổng Bí thư Tô Lâm. Nguồn hình ảnh: Getty Images

Tổng Bí thư Tô Lâm, người đang tìm kiếm một nhiệm kỳ mới với tư cách là lãnh đạo cao nhất của đất nước, đã xây dựng được hình ảnh một chính trị gia đầy tham vọng, sẵn sàng chấp nhận rủi ro.

Nhiệm kỳ đầu ngắn của ông được đánh dấu bởi các cải cách nhanh chóng, sâu rộng cùng phong cách lãnh đạo quyết đoán.

Tuần này, các lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản – lực lượng cầm quyền vô đối tại Việt Nam trong nhiều thập kỷ – đã lựa chọn các ứng viên (chưa nêu tên) cho bộ máy lãnh đạo nhiệm kỳ tới, dự kiến sẽ được quyết định tại Đại hội 14 dự kiến diễn ra vào tháng 1/2026.

Ông Lâm, 68 tuổi, được xem là ứng viên hàng đầu để tiếp tục giữ chức tổng bí thư, dù quy trình lựa chọn vốn thiếu minh bạch vẫn để ngỏ khả năng bất ngờ.

Giống Trung Quốc, Việt Nam do một đảng cộng sản lãnh đạo. Tuy nhiên, khác với nước láng giềng, Việt Nam từ lâu dựa trên cơ chế lãnh đạo tập thể với nhiều tầng nấc kiểm soát quyền lực cá nhân.

Dù vậy, ông Lâm đã củng cố vai trò của người đứng đầu Đảng, đi theo con đường mà người tiền nhiệm quá cố Nguyễn Phú Trọng đã vạch ra – một sự chuyển dịch có thể đẩy Việt Nam theo hướng tập trung quyền lực hơn.

Trong khoảng 18 tháng cầm quyền, ông Lâm đã thúc đẩy hàng loạt cải cách hành chính và kinh tế quy mô lớn.

Những người ủng hộ so sánh chương trình nghị sự đầy tham vọng này với các cải cách mạnh tay của Javier Milei, Tổng thống theo chủ nghĩa tự do của Argentina, song chương trình hành động đó cũng khơi lên bất mãn trong xã hội.

Nếu tái cử, "ông ấy sẽ bắt tay vào việc ngay lập tức, giống như đã làm vào tháng 8/2024", Giáo sư Carl Thayer, nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm, nhận định.

Ông Tô Lâm sẽ tiếp tục tăng cường vai trò điều hành của Ban Bí thư và thúc đẩy chương trình cải cách táo bạo của mình, theo ông Thayer.

Dù không nắm giữ chức danh nguyên thủ quốc gia, ông Lâm vẫn thực hiện các chuyến công du quốc tế dày đặc, thăm cả những đối tác cộng sản truyền thống lẫn các đối tác tư bản mới.

Ông tiếp tục theo đuổi đường lối "ngoại giao cây tre" của người tiền nhiệm, cân bằng giữa các cường quốc. Tuy nhiên, trước sức ép từ thuế quan của Mỹ, Hà Nội đã xích lại gần Bắc Kinh hơn.

Dưới thời ông Lâm, bộ máy an ninh được mở rộng đáng kể, với việc lực lượng công an được trao thêm quyền trong quá trình làm luật, phê duyệt dự án và cả trong lĩnh vực doanh nghiệp. Ông Lâm không phản hồi nhiều yêu cầu phỏng vấn.

Sự thăng tiến nhanh chóng

Là con trai của một sĩ quan công an cấp cao, ông Tô Lâm theo học lĩnh vực an ninh, lấy bằng tiến sĩ luật và từng bước thăng tiến lên vị trí bộ trưởng Công an vào năm 2016. Gần ba năm sau, ông được phong hàm thượng tướng và đến năm 2021 được bầu vào Bộ Chính trị – cơ quan quyền lực cao nhất của Việt Nam.

Trên cương vị bộ trưởng Công an, ông là nhân vật chủ chốt trong việc thực thi chiến dịch chống tham nhũng quy mô lớn do ông Nguyễn Phú Trọng phát động năm 2017, dẫn tới việc hàng trăm quan chức bị kỷ luật và lãnh đạo cấp cao phải từ chức.

Ông nổi lên như nhân vật trung tâm trong giai đoạn chính trị đầy biến động đó.

Tháng 5/2024, ông được bổ nhiệm làm chủ tịch nước, và sau khi ông Trọng qua đời vào tháng 7 cùng năm, ông tiếp quản vị trí tổng bí thư vào tháng 8/2024.

Trong vài tháng, ông kiêm nhiệm cả hai chức vụ cao nhất, trước khi – theo nhiều quan chức – miễn cưỡng rời bỏ cương vị chủ tịch nước.

Tuy vậy, ngay cả sau khi thôi chức, ông vẫn thường xuyên đóng vai trò nguyên thủ quốc gia trên thực tế, đại diện Việt Nam trong nhiều chuyến thăm nước ngoài và các cuộc gặp với lãnh đạo quốc tế.

Một số quan chức cho rằng những động thái này cho thấy xu hướng tiến gần hơn tới mô hình Trung Quốc, nơi ông Tập Cận Bình nắm giữ cả vai trò lãnh đạo Đảng và Nhà nước.

Chưa rõ liệu ông Lâm có thúc đẩy việc chính thức hợp nhất hai chức vụ này hay không, song các quan chức cho biết khả năng đó đã giảm sau các cuộc đàm phán thương mại không như kỳ vọng với Mỹ – thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam – và những lo ngại trong nước liên quan tới một số khía cạnh của cải cách.

Chụp lại hình ảnh: Ông Tô Lâm vừa có chuyến làm việc tại Vương quốc Anh vào cuối tháng 10/2025. Nguồn hình ảnh: Getty Images

Cải cách kinh tế

Ngay sau khi trở thành tổng bí thư, ông Tô Lâm đã hoàn tất cuộc cải tổ hành chính toàn diện nhất của Việt Nam trong nhiều thập kỷ, cắt giảm các tầng nấc chính quyền ở cả trung ương và địa phương.

Gần 150.000 cán bộ mất việc và cấu trúc quyền lực được sắp xếp lại.

Mục tiêu của cải cách là giảm thủ tục hành chính và tăng tốc quá trình ra quyết định. Tuy nhiên, trong thực tế, việc điều chỉnh bộ máy đôi lúc gây ra sự chậm trễ.

Trong lĩnh vực kinh tế, các cải cách của ông nhấn mạnh vai trò của khu vực tư nhân, khiến những người ủng hộ gọi đây là "Tân Đổi Mới" – gợi lại cuộc tự do hóa từ thập niên 1980 đã mở đường cho hàng chục năm tăng trưởng.

Dù vậy, ông cũng khẳng định nhà nước vẫn giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, hỗ trợ các tập đoàn trong nước bằng trợ cấp và giao chỉ tiêu, khiến các tập đoàn này ngày càng mang dáng dấp của các doanh nghiệp bán quốc doanh.

Tốc độ cải cách đã gây ấn tượng với nhiều nhà đầu tư nước ngoài, những người thường xuyên ca ngợi sự ổn định chính trị của Việt Nam. Những người ủng hộ cho rằng đây là cơ hội để thúc đẩy tăng trưởng nhanh hơn.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã tăng mạnh vào thứ Hai 22/12, khi đồn đoán về việc ông Lâm tái khẳng định vị trí ngày càng lan rộng.

Tuy nhiên, các ý kiến chỉ trích cho rằng lợi ích từ cải cách của ông Lâm đang tập trung vào một nhóm nhỏ các doanh nghiệp có quan hệ mật thiết.

"Khi nói đến 'khu vực tư nhân', ý ông ấy là những công ty tư nhân có mối liên kết chặt chẽ với Đảng", một nhà ngoại giao nước ngoài nhận định. 

Khó đo lường tâm lý công chúng trong một quốc gia nơi bất đồng chính kiến bị cấm và truyền thông do nhà nước kiểm soát.

Là cha của bốn người con trong hai lần hôn nhân, ông Lâm yêu âm nhạc cổ điển.

Trên cương vị bộ trưởng Công an, ông từng giám sát việc phê duyệt xây dựng một nhà hát opera lớn mới – nhà hát opera thứ hai của Hà Nội – khai trương năm 2023. Một nhà hát thứ ba, do kiến trúc sư người Ý Renzo Piano thiết kế, hiện đang được xây dựng.

Ông được biết đến là người trực tiếp tham gia vào các cuộc truy quét buôn lậu trong giai đoạn đầu sự nghiệp. Gây tranh cãi hơn là việc ông bị xem là kiến trúc sư của vụ bắt cóc và dẫn giải một công dân Việt Nam từ Đức về nước vào năm 2017.

Nguồn: BBC Tiếng Việt