Nhà máy điện hạt nhân và ung thư trẻ em

TS Phạm Hải Hồ

nuclear_thumb[6] Sau thảm họa động đất - sóng thần - điện hạt nhân tàn phá đất nước hoa anh đào, nhiều quốc gia trên thế giới nghiêm túc xem xét lại chính sách năng lượng của mình, khẩn trương kiểm tra độ an toàn của các lò phản ứng đang hoạt động hay ít nhất cũng tạm cho “nghỉ” một số nhà máy “cao tuổi” [a]. Tại Đức, ngày 30/05/2011, sau khi tham khảo ý kiến của những nhà khoa học, đại diện các tổ chức xã hội dân sự và Ủy ban Đạo đức, chính phủ Đức đã quyết định cho ngừng hẳn 8 nhà máy nguyên tử đang tạm ngưng hoạt động và đóng cửa nhà máy cuối cùng vào năm 2022 [b]. Mới đây, Nhật Bản đã tạm thời đóng cửa tất cả 54 nhà máy điện hạt nhân vì trắc nghiệm cho thấy chúng không đủ sức chịu đựng trạng thái stress, và hủy bỏ kế hoạch xây dựng nhà máy mới của họ [c]. Chúng ta đừng quên rằng Đức và Nhật là hai nước đã đầu tư rất nhiều vào nghiên cứu và phát triển việc xây dựng nền công nghiệp hạt nhân lớn mạnh với tỷ lệ điện nguyên tử đáng kể. Chúng ta cũng nên biết rằng mỗi nhà máy hạt nhân ngừng hoạt động sẽ gây thiệt hại tới khoảng một triệu euro/ngày cho chủ nhà máy (theo ước tính của Lutz Mez thuộc Trung tâm Nghiên cứu về Chính sách Môi trường của trường đại học Freie Universität Berlin, điều được Barbara Meyer-Bukow, phát ngôn viên của công ty Vatterfall đang vận hành nhiều nhà máy hạt nhân ở Đức gián tiếp xác nhận [b bis].

Trái với những lời dự đoán bi quan, “tại Nhật đã không xảy ra tình trạng khẩn cấp; các nhà máy khác sản xuất điện nhiều hơn nên ở Tokyo và Osaka đèn vẫn sáng và chiếc xe lửa tốc hành Shinkansen vẫn chuyển động bình thường”, như một người bạn Nhật Bản của tôi chia sẻ. Dân nước bạn đã cho cả thế giới thấy tinh thần dũng cảm của mình trong đau thương. Chúng tôi tin tưởng các bạn sẽ vượt qua mọi thách thức và thành công trong việc chuyển đổi sang một cơ cấu năng lượng an toàn, kinh tế và thân thiện với môi trường. Nhà máy điện tương lai sử dụng năng lượng tái tạo ở Fukushima sẽ là một biểu tượng mạnh mẽ của sự thay đổi hệ hình (paradigm shift) trong tư duy của con người về năng lượng và sự sống.

Những tưởng thảm họa xảy ra với con cháu Thái Dương thần nữ cũng là cơ hội để các nhà lãnh đạo nước ta rút ra bài học thực tiễn và cân nhắc lại chính sách năng lượng của mình. Ai ngờ, ngoại trừ sự bày tỏ mối quan ngại của một vài đại biểu Quốc hội [d] gần như chỉ có những lời tuyên bố chung chung (“sẽ rút kinh nghiệm từ sự cố Fukushima”) hay hết sức chủ quan về độ an toàn của nhà máy điện hạt nhân (“an toàn tuyệt đối”) mà Tập đoàn năng lượng nguyên tử Nga Rosatom sẽ xây dựng tại Ninh Thuận.

Trong số những hoạt động tuyên truyền từ đó đến nay, tôi đặc biệt chú ý đến lớp học mở với chủ đề “Chúng em với năng lượng nguyên tử” do UBND tỉnh Ninh Thuận phối hợp với Tập đoàn Rosatom tổ chức cho 50 học sinh tiểu học Phan Rang - Tháp Chàm cách đây một năm. Sau hai tiếng rưỡi được đại diện tập đoàn nói trên giới thiệu và đặt câu hỏi gợi mở về điện hạt nhân, vừa được... vẽ nhà máy nguyên tử, một số em cho biết không còn sợ và đã hiểu lợi ích của loại năng lượng ấy [e]!

clip_image002

Học sinh vẽ nhà máy điện hạt nhân. Nguồn: Ninh Thuận online

Nếu như được tiếp cận thông tin đa chiều, có lẽ các em, những người chủ tương lai của đất nước, sẽ thấy rằng...

...Không thể nào không sợ điện hạt nhân!

Trong quá khứ, nhiều chuyên gia hạt nhân đã từng tuyên bố kỹ thuật nguyên tử vô cùng an toàn, cả trăm ngàn năm mới có thể xảy ra một tai nạn. Nhưng rồi từ đó tới nay mới sáu mươi năm thôi, loài người đã chứng kiến một loạt sự cố lớn: Osjorsk/Kyschtym (Liên Xô, 1957), Sellafield (Anh, 1957), Harrisburg (Hoa Kỳ, 1979), Chernobyl (Liên Xô, 1986), Fukushima (Nhật, 2011). Đó là chưa kể hàng ngàn sự cố khác, trong số đó nhiều trường hợp có khả năng gây tai nạn hạt nhân nặng nề nhất nếu không được khám phá − đôi khi chỉ nhờ một sự tình cờ − và xử lý kịp thời. Chỉ riêng ở Đức, từ 1965 tới 2011 các cơ quan giám sát đã ghi nhận 6.000 vụ trục trặc kỹ thuật phải khai báo từ 30 nhà máy điện và cơ sở kỹ thuật hạt nhân khác [2]. Ai cũng biết Đức là nước có nền công nghệ hạt nhân phát triển, quy định chặt chẽ, văn hóa an toàn cao và một đội ngũ khoa học kỹ thuật có năng lực và kỹ luật vào bậc nhất thế giới. Vậy mà tai nạn hạt nhân nặng nề nhất vẫn có thể xảy ra ở đó.

An toàn hạt nhân cũng như nhiều vấn đề khác liên quan đến năng lượng nguyên tử đã được các chuyên gia như GS Phạm Duy Hiển [f], GS Nguyễn Khắc Nhẫn [g], GS Hoàng Xuân Phú [h], TS Phùng Liên Đoàn [i] v.v. phân tích kỹ lưỡng. Trong phạm vi bài này, tôi chỉ xin trả lời câu hỏi sau:

Bức xạ từ nhà máy hạt nhân có gây bệnh ung thư trẻ em?

Cả thế giới kinh hoàng vì các thảm họa hạt nhân Chernobyl và Fukushima mà nhân dân Nga, Nhật Bản và cả cộng đồng thế giới còn phải gánh chịu hậu quả chưa biết tới bao giờ. Thế nhưng, khi hoạt động bình thường, nhà máy điện nguyên tử cũng có những tác động dù không gây náo động, không thể thấy bằng mắt thường nhưng không kém phần khủng khiếp. Từ những năm 90 của thế kỷ trước, nhiều công trình nghiên cứu cho thấy trẻ em sống gần nhà máy điện hạt nhân ở Canada [3], CHLB Đức [4], Anh [5], Pháp [6] và Hoa Kỳ [7] có tỉ lệ mắc bệnh ung thư cao hơn bình thường một cách đáng kể. Một số công trình ấy so sánh số trẻ em mắc bệnh ung thư sống trong phạm vi 15; 20; 25 hay 50 kilômét quanh các nhà máy điện hạt nhân với số trung bình các trẻ mắc bệnh trong cả nước. Một số khác nghiên cứu chính xác hơn, so sánh số trẻ mắc bệnh ung thư sống trong những vùng có nhà máy nguyên tử với số trẻ cùng lứa tuổi mắc bệnh ở những vùng tương tự nhưng không có nhà máy nguyên tử. Kết quả: Ở những vùng có nhà máy nguyên tử, số trẻ em mắc bệnh ung thư đều cao hơn nhiều so với số trẻ mắc bệnh ở những vùng khác. Khuyết điểm của phương pháp đối chiếu thứ hai là: tuy hai loại vùng được lựa chọn theo một số đặc tính giống nhau, nhưng có thể bỏ qua một hay nhiều đặc tính khác có ảnh hưởng đến quá trình gây bệnh ung thư, khiến kết quả nghiên cứu bị sai lệch. Vì vậy, trong công trình mới đây của Cơ quan Đăng ký ung thư trẻ em Đức [8], nhóm khoa học gia thực hiện đã đo khoảng cách từ nhà ở của mỗi trẻ dưới 5 tuổi mắc bệnh ung thư máu tới nhà máy nguyên tử gần đó (16 nhà máy). Họ lại so sánh mỗi đứa trẻ mắc bệnh với ba trẻ không mắc bệnh được chọn ngẫu nhiên nhưng có cùng tuổi, giới tính và cùng ở trong vùng của trẻ mắc bệnh. Tổng cộng có 1.952 trường hợp mắc bệnh đăng ký trong khoảng thời gian từ 1980 - 2003 và 4.735 trường hợp khỏe mạnh được khảo sát. Nghiên cứu bệnh - đối chứng (case-control study) này được nhiều tổ chức độc lập đánh giá là rất chính xác [1,9,10]. Nó cho thấy trong phạm vi 5 kilômét, trẻ em dưới 5 tuổi càng ở gần nhà máy hạt nhân chừng nào, rủi ro mắc bệnh ung thư máu càng tăng nhiều chừng nấy. Ngoài ra, số trẻ mắc bệnh trong phạm vi 5 kilômét cũng cao hơn hơn số trung bình trong toàn liên bang 40 %.

Năm 2009, theo yêu cầu của nhóm Nghị viên Liên minh 90 & đảng Xanh, GS BS Eberhard Greiser đã thực hiện một phân tích tổng hợp (meta-analysis) bao gồm những nghiên cứu quan trọng nhất ở 80 nhà máy nguyên tử thuộc năm quốc gia nêu trên [9]. GS Greiser xác nhận kết quả của Cơ quan Đăng ký ung thư trẻ em Đức và tính độ tăng rủi ro mắc bệnh ung thư máu ở trẻ em từ 0 - 14 tuổi là 13% và ở trẻ em từ 0 - 4 tuổi là 19%. Những con số này rất đáng kể, bởi vì rủi ro mắc bệnh ung thư phổi tăng thêm từ 13 - 19% ở người lao động không hút thuốc nhưng thụ động hít khói thuốc của đồng nghiệp [11] đã dẫn đến luật cấm hút thuốc ở nơi công cộng tại nhiều nước, trong đó có Việt Nam (nhưng dường như không mấy ai biết).

Tuy ung thư là bệnh do nhiều tác nhân gây ra, nhưng tới nay khoa học không tìm thấy một nhân tố nào khác (bức xạ tự nhiên, chất độc hóa học, cha hay mẹ làm việc ở nhà máy hạt nhân v.v.) lại có tác động trên diện rộng và phụ thuộc vào khoảng cách chỗ ở - nhà máy điện hạt nhân như vậy. Từ đó, ta có thể rút ra kết luận: mặc dù có nồng độ rất thấp, các chất phóng xạ phát ra từ nhà máy nguyên tử hoạt động bình thường chắc hẳn là nguyên nhân chủ yếu của rất nhiều trường hợp ung thư máu trẻ em.

Tài liệu tham khảo:

- Bài báo:

[a] Nguyễn Trần – Nguyễn Vượng (theo Science 331). Fukushima và những hệ lụy. Bài 1: Thế giới điện hạt nhân hậu Fukushima? SGTT Media 23/04/2011.

An Bình (theo BBC). Trung Quốc, Venezuela đồng loạt ngừng các kế hoạch hạt nhân. Dân trí 17/03/2011.

Duy Phúc. Nhật Bản xem xét lại chính sách năng lượng. Tuổi Trẻ Online 12/05/2011.

[b] Huỳnh Thiềm: Thanh Niên Online 30/05/2011.

[b bis] Das Gupta, Oliver. Alte Atomkraftwerke Die Gelddruckmaschinen. Süddeutsche.de 06.07.2009.

[c] Phan Anh. Nhật đóng cửa nhà máy điện hạt nhân cuối cùng. Tuổi Trẻ Online 04/05/2012.

[d] Hồng Khánh. Không thể để điện hạt nhân làm gánh nợ lớn cho con cháu. VnExpress 13/11/2009.

Lan Hương. Ý kiến đại biểu Quốc hội về Vinashin và điện hạt nhân. Dân trí 27/03/2011.

[e] Bee.net.vn. Học 2 tiếng rưỡi, HS tiểu học “hết sợ” điện hạt nhân? 15/04/2011.

[f] Phạm Duy Hiển. Điện hạt nhân sát biên giới ảnh hưởng gì đến Việt Nam? TuanVietnam.net 23/07/2010.

Phạm Duy Hiển (phỏng vấn bởi Thanh Phương). Việt Nam cần xét lại chính sách phát triển điện hạt nhân. RFI 21/03/2011.

Phạm Duy Hiển. Việt Nam trước cuộc tổng rà soát về điện hạt nhân trên toàn thế giới. SGTT Media 08/04/2011.

[g] Nguyễn Khắc Nhẫn. Thảm hoạ ở nhà máy điện hạt nhân Fukushima. 19/03/2011.

Nguyễn Khắc Nhẫn (phỏng vấn do Đức Tâm thực hiện). Việt Nam nên dừng chương trình điện hạt nhân. RFI 28/03/2011.

Nguyễn Khắc Nhẫn (phỏng vấn do Gia Minh thực hiện). An toàn hạt nhân. Tạp chí Khoa học Môi trường 25/04/2011.

Nguyễn Khắc Nhẫn. Suy ngẫm bài học Chernobyl sau 26 năm. BBC tiếng Việt 29.4.2012.

[h] Hoàng Xuân Phú. Mạn bàn về an toàn điện hạt nhân. Hoang Xuan Phu's Home Page 14/06/2011.

Hoàng Xuân Phú. Phiêu lưu điện hạt nhân. Hoang Xuan Phu's Home Page 17/07/2011.

[i] Phùng Liên Đoàn. Khủng hoảng hạt nhân tại Nhật dưới mắt một chuyên viên người Việt. Vietsciences 19/03/2011.

Phùng Liên Đoàn. Động đất, sóng thần, và tai nạn lò hạt nhân Fukushima Daiichi tại Nhật. 04/04/2011.

- Các tài liệu khác:

[1] Bundesamt für Strahlenschutz. Epidemiologische Studie zu Kinderkrebs in der Umgebung von Kernkraftwerken – KiKK-Studie Abschließende Stellungnahme des Bundesamtes für Strahlenschutz (September 2009).

[2] Bundesamt für Strahlenschutz. Kernkraftwerke in Deutschland − Meldepflichtige Ereignisse seit Inbetriebnahme (Stand vom 28.02.2011).

[3] Clarke EA, McLaughlin J, Anderson TW. Childhood leukaemia around Canadian nuclear facilities. Phase I. Final report. Atomic Energy Control Board. Ottawa, 1989.

Clarke E. A., McLaughlin J., Anderson T.W. Childhood leukaemia around Canadian nuclear facilities. Phase II. Final report. Atomic Energy Control Board. Ottawa, 1991.

[4] Möhner M., Stabenow R. Childhood malignancies around nuclear installations in the former GDR. Med Forsch 6 (1993), 59-67.

Kaletsch U, Meinert R, Miesner A, Hoisl M, Kaatsch P, Michaelis J. Epidemiologische Studien zum Auftreten von Leukämieerkrankungen bei Kindern in Deutschland. Schriftenreihe Reaktorsicherheit und Strahlenschutz. Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz und Reaktorsicherheit. 1997.

[5] Gardner M. J. Father’s occupational exposure to radiation and the raised level of childhood leukaemia near the Sellafield nuclear plant. Environ Health Perspect 94 (1991), 5-7.

Black RJ, Sharp L, Harkness EF, McKinney PA. Leukemia and non-Hodgkin’s lymphoma: Incidence in children and young adults resident in the Dounreay area of Caithness, Scotland in 1968-1991. J. Epidemiol Community Health 48 (1994), 232-236.

Committee on Medical Aspects of Radiation in the Environment (COMARE). Tenth report. The incidence of childhood cancer around nuclear installations in Great Britain. 2005.

[6] Evrard AS, Hémon D, Morin A, Laurier D, Tirmarche M, Backe JC, Chartier M, Clavel J. Childhood leukaemia around French nuclear installations using geographic zoning based on gaseous discharge dose estimates. Br J Cancer 94 (2006), 1342-1347.

[7] Surveillance, Epidemiology, and End Results (SEER) Program (www.seer.cancer.gov) Limited-Use Data (1973-2006), National Cancer Institute, DCCPS, Surveillance Research Program, Cancer Statistics Branch, released April 2009, based on the November 2007 submission.

Illinois State Cancer Registry: Melinda Lehnherr, R.N., Assitant Division Chief. Illinois Department of Pulic Health, Illinois State Cancer Registry, public data set v16, data as of November 2008.

Florida State Cancer Registry: http://fcds.med.miami.edu/oscripts/pub_textrates_age.asp

Pennsylvania State Cancer Registry: http://app2.health.state.pa.us/epiqms/default.asp

[8] Spix, Claudia; Schmiedel, Sen; Kaatsch, Peter et al. Case–control study on childhood cancer in the vicinity of nuclear power plants in Germany 1980–2003. European Journal of Cancer 44, issue 2 (2007), 275-284.

Kaatsch, Peter; Spix, Claudia; Schulze-Rath, Renate et alleukaemia in young children living in the vicinity of german nuclear power plants. International Journal of Cancer 122 (2008), 721-726.

[9] Greiser, Eberhard. Leukämie-Erkrankungen bei Kindern und Jugendlichen in der Umgebung von Kernkraftwerken in fünf Ländern. Meta-Analyse und Analyse im Auftrage der Bundestagsfraktion B’90/Die Grünen. Musweiler, 2009.

[10] Umweltinstitut Muenchen e.V. Krebserkrankungen bei Kindern um Atomkraftwerke. KiKK-Studie bestätigt die Analysen des Umweltinstituts.

[11] World Health Organization. International Agency for the Research on Cancer: Tobacco Smoke and Involuntary Smoking. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Volume 83. Lyon, 2004.

P.H.H.

Tác giả gửi trực tiếp cho BVN

Sáng lập:

Nguyễn Huệ Chi - Phạm Toàn - Nguyễn Thế Hùng

Điều hành:

Nguyễn Huệ Chi [trước] - Phạm Xuân Yêm [nay]

Liên lạc: bauxitevn@gmail.com

boxitvn.online

boxitvn.blogspot.com

FB Bauxite Việt Nam


Bài đã đăng

Được tạo bởi Blogger.

Nhãn