Bauxite Việt Nam

Cu Làng Cát 

Việt Nam đang có cơ hội hiếm có, không chỉ trở thành bạn hàng của Mỹ, mà còn là trạm trung chuyển hàng hóa Mỹ vào Đông Nam Á. Một hiệp định thuế quan tưởng chừng nhỏ lại có thể mở ra con đường mới cho cả kinh tế, quốc phòng và địa chính trị.

Một cú bẻ lái của chuỗi cung ứng toàn cầu

Ngày mà hàng hóa Mỹ vào Việt Nam với thuế suất 0%, không chỉ là ngày người tiêu dùng trong nước mua được hàng tốt với giá rẻ. Đó là dấu hiệu cho thấy Việt Nam có thể trở thành cửa ngõ của hàng Mỹ ở Đông Nam Á, trong một cuộc chơi chuỗi cung ứng được vẽ lại giữa các cường quốc.

Sau đại dịch, và trong tình cảnh xung đột thương mại Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng, nhiều tập đoàn Mỹ đã chọn Việt Nam như một điểm đến mới để đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Nhưng khi hàng hóa Mỹ có thể đi thẳng vào Việt Nam với thuế suất 0%, thì vai trò của Việt Nam không chỉ là "công xưởng thay thế", mà có thể là căn cứ thương mại thứ cấp, nơi hàng Mỹ được nhập, đóng gói, phân phối cho cả khu vực.

Thị trường nội địa Việt Nam đủ lớn với 100 triệu dân. Nhưng thứ hấp dẫn hơn là địa chính trị. Từ các cửa khẩu, cảng biển và hạ tầng đang mở rộng, hàng hóa Mỹ có thể được vận chuyển đi Lào, Campuchia, Thái Lan… những quốc gia đang cần hàng tiêu dùng tiêu chuẩn cao nhưng chưa có kênh nhập khẩu trực tiếp hiệu quả. Trong một thế giới nơi niềm tin đang phân mảnh, việc hàng hóa Mỹ đi qua Việt Nam rồi mới vào khu vực là một hình thức “niêm yết tín nhiệm trung gian”. Nó giống như cách Việt Nam đã từng đóng vai trò “kiểm định tiêu chuẩn” cho hàng điện tử xuất khẩu từ châu Á sang Mỹ trong suốt 20 năm qua.

Không phải quốc gia nào cũng có thể trở thành trạm trung chuyển. Nhưng Việt Nam đang có cơ hội, chính trị ổn định, người tiêu dùng thực dụng, tầng lớp trung lưu gia tăng và một chính phủ đang cởi mở hơn với kinh tế thị trường toàn cầu và chuyển đổi số.

Khi thương mại là một cửa ngách quốc phòng

Từ lâu, Việt Nam vẫn muốn đa dạng hóa nguồn cung quốc phòng, tránh lệ thuộc vào bất kỳ quốc gia nào. Nhưng với Mỹ, một quốc gia vẫn còn áp đặt các giới hạn cấm vận vũ khí, việc tiếp cận công nghệ quốc phòng tiên tiến là vô cùng khó khăn.

Tuy nhiên, khi thuế suất nhập khẩu với hàng Mỹ về 0%, đó không chỉ là cơ hội mua son môi, ngũ cốc, mỹ phẩm giá rẻ. Đó là một “cửa ngách”, một kênh mở hợp pháp để Việt Nam có thể tiếp cận với thiết bị lưỡng dụng, các mặt hàng dân sự nhưng có thể phục vụ quốc phòng, từ thiết bị định vị, liên lạc, drone cỡ nhỏ, đến thiết bị y tế, bảo hộ cá nhân tiêu chuẩn NATO.

Nếu biết tận dụng, mỗi container hàng Mỹ về Việt Nam có thể là một lần kiểm chứng uy tín, là một lần xích lại gần hơn với tiêu chuẩn phương Tây trong công nghệ, quốc phòng. Mỗi công ty logistics phục vụ hàng Mỹ, mỗi chợ đầu mối phân phối hàng Mỹ, là một “tế bào” cho mạng lưới thân thiện, phục vụ lợi ích chung.

Đây không phải là điều mới. Israel, Hàn Quốc, Ba Lan... đã từng đi qua con đường này. Họ bắt đầu bằng các thỏa thuận thương mại và đầu tư, trước khi trở thành đồng minh chiến lược trong lĩnh vực quốc phòng. Không cần tuyên bố chính thức, không cần ký liên minh rầm rộ, chỉ cần thương mại đủ bền chặt và niềm tin đủ lâu, các thiết bị an ninh sẽ tự tìm đến nơi an toàn để hạ cánh.

Việt Nam không cần vội tuyên bố mình đứng về phía ai. Nhưng nếu hàng hóa Mỹ vào Việt Nam với thuế suất 0%, và nếu Việt Nam trở thành nơi phân phối chính thức hàng hóa ấy cho khu vực, thì bản thân cấu trúc thương mại ấy đã là một cam kết mềm về trật tự khu vực.

Một thị trường 100 triệu dân và một tầm nhìn rộng hơn biên giới

Việt Nam có hơn 100 triệu dân. Một tầng lớp trung lưu đang trỗi dậy. Và hơn hết là một thế hệ tiêu dùng đang rời xa tâm lý “tiêu dùng Trung Hoa giá rẻ” để tìm đến những tiêu chuẩn quốc tế của thế hệ trẻ mới.

Thị trường nội địa giờ không chỉ là nơi bán hàng, mà là nơi định hình ảnh hưởng. Nếu hàng hóa Mỹ có mặt ở Việt Nam với giá hợp lý, có hệ thống phân phối mạnh, thì người tiêu dùng Lào, Campuchia, thậm chí cả Thái Lan, Indonesia, Malaysia... sẽ nhìn sang Việt Nam như một “chợ Mỹ tại châu Á”. Không cần đại sứ quán, không cần văn hóa phẩm tuyên truyền hàng hóa tiêu chuẩn cao sẽ thay thế điều đó.

Doanh nghiệp Việt cũng từ đó nhìn vào để gia công, sản xuất đúng tiêu chuẩn để làm ăn. 

Ngay cả khách du lịch Trung Quốc vốn đã có tâm lý nghi ngại với hàng hóa nội địa cũng sẽ tìm đến Việt Nam để mua các mặt hàng Mỹ chính hãng với giá tốt. Một khi Việt Nam giữ được vai trò này, thì không chỉ dòng tiền tăng, mà vai trò mềm trong chuỗi giá trị khu vực sẽ được thiết lập.

Nhưng để đi xa hơn, Việt Nam cần làm nhiều việc:

1- Minh bạch hóa toàn bộ chuỗi thương mại nhập khẩu phân phối tái xuất. Không để hàng Trung Quốc đội lốt Việt đi Mỹ, cũng không để hàng Mỹ bị làm giả, trộn hàng nhái từ bên thứ ba.

2- Thiết lập các trung tâm logistics xuyên biên giới từ Cần Thơ, Đà Nẵng, Hà Nội, đến các trạm trung chuyển biên giới Lào, Campuchia để vận hành vai trò “trạm trung chuyển Đông Nam Á”.

3- Đối thoại cấp cao về chính sách chuỗi cung ứng với Mỹ, không chỉ ở cấp công ty mà ở cấp chính phủ để từ thuế suất 0%, Việt Nam có thể từng bước bước vào các chính sách “đối tác đặc biệt” về thương mại an ninh, như Ba Lan đã từng có với Mỹ sau năm 2000.

Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt. Không phải vì được Mỹ bỏ cấm vận, cũng không cần chờ ký FTA mới. Chỉ cần biết tận dụng đúng lúc, từ thuế suất 0% cho hàng hóa, có thể mở ra một cửa ngõ 100 điểm cho chiến lược kinh tế chính trị dài hạn.

Hàng Mỹ vào Việt Nam không chỉ là một sự dịch chuyển của dòng container. Nó là sự dịch chuyển của niềm tin nhiều phía. 

C.L.C.

Nguồn: FB Cu Làng Cát