Bauxite Việt Nam

David Goldman,  “How Trump turned the tide in his trade war”, CNN, July 23, 2025

Cù Tuấn biên dịch

Tóm tắt: Tổng thống Donald Trump đã đạt được một kỳ tích ấn tượng: Ông đang tăng thuế đối với một số đối tác thương mại quan trọng nhất của Mỹ, và thế giới phần lớn đang hoan nghênh các thỏa thuận này như những chiến thắng?

Việc áp đặt mức thuế cao kỷ lục đối với hàng nhập khẩu từ khắp nơi trên thế giới – đặc biệt là vào thời điểm người tiêu dùng Mỹ vẫn đang chật vật với mức lạm phát cao nhất trong bốn thập kỷ qua – đã đánh dấu một trong những canh bạc táo bạo nhất của Trump trong nhiệm kỳ tổng thống. Trump được ủng hộ rộng rãi với cam kết ổn định tài chính của người Mỹ. Các nhà kinh tế đã phần lớn tránh xa chính sách thương mại của ông, vốn được dự đoán sẽ làm tăng chi phí cho doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Nhưng Trump đã đi chệch hướng khi mọi người đang đi theo hướng ngược lại, và – cho đến nay – canh bạc này đã thành công. Ông đã đạt được điều đó bằng một số chiến thuật tâm lý lỗi thời: đặt ra tiêu chuẩn quá cao cho những tổn thất tiềm ẩn về thuế quan đến mức bất cứ điều gì nằm dưới tiêu chuẩn đó đều có vẻ như là một chiến thắng.

Trump "luôn có một kế hoạch, nhưng không phải lúc nào cũng rõ ràng", Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent nói với Bloomberg Television vào sáng 23/7.

Ví dụ, Trump đã đe dọa Nhật Bản với mức thuế 25% vào đầu tháng này khi các cuộc đàm phán bị đình trệ. Nhưng vào cuối ngày 22/7, một thỏa thuận thương mại giữa hai quốc gia đã được công bố, bao gồm mức thuế suất 15% đối với hàng hóa Nhật Bản nhập khẩu vào Mỹ. Thị trường Mỹ đã có một sự phục hồi mạnh mẽ vào 23/7. Thị trường Nhật Bản đã tăng vọt như tên lửa.

Nhưng mức thuế 15% này cao hơn mức 10% mà các nhà nhập khẩu Mỹ phải trả cho hàng xuất khẩu của Nhật Bản kể từ tháng 4, khi Trump lần đầu tiên áp dụng cái gọi là thuế quan tương hỗ đối với các đối tác thương mại — và cao hơn nhiều so với mức thuế 1,5% đối với hàng hóa Nhật Bản trước khi Trump nhậm chức.

Một số nhà phân tích cho rằng chiến thắng nằm ở sự chắc chắn mà các thỏa thuận thương mại mang lại cho các nhà đầu tư, người tiêu dùng và doanh nghiệp.

“Điểm tích cực là hy vọng chúng ta sẽ chấm dứt tình trạng mơ hồ về thuế quan liên quan đến mức thuế suất cuối cùng để các doanh nghiệp có thể lên kế hoạch xoay quanh chúng”, Peter Boockvar, giám đốc đầu tư của One Point BFG Wealth Partners, cho biết trong một lưu ý gửi đến các nhà đầu tư vào sáng 23/7. Tuy nhiên, Boockvar thừa nhận đây là "một thế giới lý thuyết chính trị và kinh tế kỳ lạ mà chúng ta đang sống".

Trump đang thắng thế bằng cách thay đổi mục tiêu, Ed Mills, nhà phân tích chính sách Washington tại Raymond James, nhận định.

"So với những gì ông ấy đe dọa, có vẻ như ông ấy đã nhượng bộ. So với những gì trước đó, đây là một mức thuế quan đáng kể", Mills nói với CNN. "Các nhà đầu tư chỉ muốn biết một con số. Họ gần như không quan tâm đó là bao nhiêu, họ chỉ muốn sự bất ổn biến mất".

Hay như Chris Krueger, Nhà phân tích Chứng khoán TD, nhận định: Trump đã thay đổi cửa sổ Overton – phạm vi kết quả mà công chúng sẵn sàng chấp nhận.

"(Mức) thuế quan 15% đối với đối tác thương mại lớn thứ năm của Mỹ? Tốt hơn là 25%", Kruger nói trong một lưu ý gửi các nhà đầu tư.

1. Chiến thắng trong ngắn hạn

Cuộc chiến thương mại còn lâu mới kết thúc, và những tác động lâu dài từ các quyết định của Trump vẫn có thể gây tổn hại – cả về kinh tế lẫn chính trị. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, Trump dường như đang thắng thế.

Xu hướng đó bắt đầu thay đổi vào ngày 9 tháng 4, khi Trump tạm dừng áp dụng mức thuế quan "Ngày Giải phóng" mà ông công bố một tuần trước đó trong 90 ngày, khiến thị trường chứng khoán lao dốc và tạm thời rơi vào vùng thị trường giá xuống. Thị trường trái phiếu cũng bắt đầu cho thấy những dấu hiệu cho thấy nó có thể sụp đổ, cho đến khi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent hướng dẫn Trump tránh xa mức thuế quan khắc nghiệt nhất của mình.

Thị trường đã phục hồi kể từ thời điểm đó, và tâm lý người tiêu dùng – vốn đã giảm xuống mức thấp nhất mọi thời đại – đã phục hồi.

Một số sự kiện khác đã giúp xoa dịu nỗi lo ngại kể từ khi tạm dừng áp thuế: Vào ngày 12 tháng 4, chính quyền Trump đã loại trừ điện thoại thông minh và thiết bị điện tử khỏi mức thuế quan cao kỷ lục mà họ đã áp đặt đối với Trung Quốc, dẫn đến một sự phục hồi thị trường khác. Vào giữa tháng 5, chính quyền Trump đã đạt được thỏa thuận với Trung Quốc để giảm đáng kể thuế quan và mở cửa một số thị trường mà cả hai bên đã đóng cửa khi tâm lý lo lắng gia tăng. Thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đã giảm từ 145% xuống 35%, mức cao kỷ lục từng được coi là lệnh cấm vận vận chuyển hiệu quả.

Một thỏa thuận thương mại với Anh, một thỏa thuận được củng cố với Trung Quốc và một loạt các thông báo hôm 22/7 về thương mại, từ Indonesia đến Philippines và sau đó là Nhật Bản, cũng mang lại những liều thuốc chắc chắn rất cần thiết.

Trump cũng đã sử dụng thuế quan, các thỏa thuận và đe dọa như một cách để thúc đẩy ngành công nghiệp Mỹ. Ông đã đấu tranh mạnh mẽ chống lại cái gọi là rào cản phi thuế quan, bao gồm thuế dịch vụ kỹ thuật số, mà chính quyền tin rằng đã gây áp lực không đáng có lên ngành công nghiệp công nghệ Mỹ.

Ví dụ, cuối tháng trước, Trump đã chỉ trích Canada vì áp thuế đối với các công ty trực tuyến và đe dọa sẽ chấm dứt các cuộc đàm phán thương mại. Trump cũng cho biết ông sẽ áp đặt một mức thuế quan mới cho Canada vào cuối tuần này. Vài ngày sau, Canada đã lùi bước và bãi bỏ thuế này.

Trump cũng đã nỗ lực đưa việc mở cửa xuất khẩu của Mỹ sang các nước ngoài vào các thỏa thuận thương mại của mình, bao gồm thịt bò sang Vương quốc Anh, gạo và ô tô sang Nhật Bản, và nhiều mặt hàng khác sang Việt Nam, Indonesia và Philippines.

2. Chiến thắng vẫn chưa chắc chắn

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu Trump có thể tuyên bố chiến thắng về thương mại hay không. Ít nhất hàng chục đối tác thương mại dự kiến sẽ bị áp mức thuế cao hơn vào cuối tuần tới, và Trump đã đề xuất tăng mức thuế phổ cập 10% mà ông đã áp dụng vào ngày 2 tháng 4 lên 15% hoặc 20%. Liên minh Châu Âu, một đối tác thương mại lớn khác của Mỹ, đã thấy một thỏa thuận thương mại khó đạt được, và kết quả là thuế quan có thể tăng mạnh ở cả hai bờ Đại Tây Dương.

Nền kinh tế Mỹ và toàn cầu phần lớn đã có thể chịu được mức thuế quan của Trump trong vài tháng qua, nhưng không rõ liệu họ có thể chịu được mức thuế đó hay không nếu mức thuế đó tăng lên - đặc biệt là khi các nhà nhập khẩu Mỹ phải xử lý hàng tồn kho được đưa vào Mỹ trước khi thuế quan được áp dụng.

“Vẫn còn quá sớm để hiểu đầy đủ những tác động dài hạn, đặc biệt là với một đợt áp thuế quan mới dự kiến vào tháng Tám”, Lynn Song, nhà kinh tế trưởng phụ trách khu vực Trung Quốc Đại lục của ING, cho biết trong một lưu ý gửi khách hàng vào sáng 23/7.

Chính quyền Trump hiểu rõ điều này. Và thỏa thuận tốt hơn mong đợi với Nhật Bản cho thấy Nhà Trắng có thể không muốn gây sức ép quá mức lên các đối tác thương mại quan trọng, nhận thấy rằng thiệt hại kinh tế từ mức thuế quan cao và các biện pháp trả đũa tiềm tàng có thể không thể chấp nhận được đối với các doanh nghiệp, nhà đầu tư và công chúng, Ulrike Hoffmann-Burchardi, giám đốc cổ phiếu toàn cầu của UBS Global Wealth Management, lưu ý.

Lạm phát đang bắt đầu tăng cao hơn. Tâm lý doanh nghiệp đang được cải thiện, nhưng kỳ vọng về lợi nhuận và tăng trưởng vẫn khá trì trệ. Tâm lý người tiêu dùng đang trên đà khởi sắc nhưng vẫn còn tương đối thấp so với trước khi Trump bắt đầu áp thuế. Thị trường việc làm đang cho thấy một số rạn nứt.

Do đó, đồng đô la Mỹ tiếp tục giảm mạnh, một dấu hiệu cho thấy lo ngại về khả năng suy yếu kinh tế Mỹ trong tương lai. Trái phiếu Mỹ và Nhật Bản cũng bị bán tháo vào ngày 23/7.

Đó là cách thị trường phản ứng; với sự chắc chắn của hiện tại có thể nhanh chóng chuyển thành hỗn loạn hơn trong tương lai.

D.G.

Nguồn bản dịch: FB Cù Tuấn