Bauxite Việt Nam

Anh Vũ

Hàng Trung Quốc qua cửa khẩu Việt Nam. Ảnh năm 2009. Reuters.

Báo Le Monde hôm nay có bài viết đáng chú ý đề cập đến mối quan hệ giữa hai người láng giềng Trung Quốc - Việt Nam một mối quan hệ láng giềng không hề dễ chịu. Đặc phái viên của Le Monde mở đầu bài báo bằng quan sát: Để đánh dấu 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc, Hà nội lấy năm 2010 là «năm hữu nghị Việt – Trung». Hàng ngày báo chí vẫn cứ ca ngợi chất lượng quan hệ giữa hai nước. Còn thực ra người dân Việt Nam thì vẫn cảnh giác.

Theo Le Monde, nghìn năm bị các vương triều Trung Hoa đô hộ vẫn để lại những dấu vết không thể xóa được. Trung Quốc ngày nay vẫn bị đa số người dân Việt Nam nhìn nhận là nước lớn có mưu đồ bành trướng cần phải dè chừng. Bản thân chính quyền cũng bị phân hóa trên vấn đề này. Một số người còn yêu cầu đưa vấn đề quan hệ với Trung Quốc vào chương trình nghị sự của đại hội Đảng 11 dự tính diễn ra trong năm tới.

Riêng về Việt Nam, Le Monde cho biết từ năm 2000 Việt Nam bước vào giai đoạn thứ hai của công cuộc đổi mới. Trong số các nước trong khu vực Đông Nam Á thì Việt Nam là nước chống chọi tốt hơn cả với cuộc khủng hoảng vừa qua, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2009 vẫn đạt 5,3%.

Theo nhận xét của ông Martin Rama, Trưởng bộ phận kinh tế của Ngân hàng Thế giới thì Trung Quốc không phải là mô hình để tham khảo mà Singapore mới là nơi để Hà Nội nhìn vì đảo quốc này có mô hình «dân chủ có kiểm soát» và «hiệu quả kinh tế». Còn Trung Quốc, theo như tóm tắt của ông Alain Cany Chủ tịch Văn phòng châu Âu tại Hà Nội thì «vừa là người anh, kẻ thù chính trị duy nhất nhưng đồng thời cũng là đối tác kinh tế chính».

Phân tích quan hệ kinh tế Trung-Việt, tác giả bài báo nhận thấy, cán cân thương mại của Việt Nam luôn luôn bị thâm hụt trong quan hệ mậu dịch với Trung Quốc. Mức chênh lệch của năm 2009 là 11 tỷ đô la tức là chiếm tới 10% tổng thu nhập nội địa của Việt Nam. Theo bài báo thì hai nước đang duy trì một mối quan hệ làm ăn đặc trưng theo kiều giữa nước giàu và nước nghèo. Bắc Kinh xuất khẩu sang nước láng giềng của mình các loại máy công cụ, xe hơi, xe máy hay phân bón. Còn Việt Nam thì chủ yếu lại đưa sang Trung Quốc các nguyên vật liệu thô như dầu mỏ, than đá hay cao su.

Tuy nhiên Le Monde nhận thấy Việt Nam cũng có thế mạnh của mình đó là hàng năm nước này thu hút khoảng 11 tỷ đô la vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Việt Nam đang tìm cách thu hút thêm những nhà đầu tư đã cắm chân ở Trung Quốc về mình bằng lợi thế nhân công rẻ hơn.

Đối với Trung Quốc việc nhảy vào Việt Nam là một vấn đề tế nhị. Tờ báo đơn cử trường hợp «vụ bauxite» đã gây nên một làn sóng phản đối dữ dội của tầng lớp các nhà trí thức, khoa học và giới quân đội. Tất cả đều lên án việc tiến hành dự án bauxite ở Tây Nguyên có sự tham dự của nhà thầu Trung Quốc là làm tổn hại đến môi trường và an ninh quốc gia. Theo tác giả thì bây giờ nỗi bất bình đã tạm lắng nhưng có thể sẽ lại bùng lên khi Tập đoàn Chinalco của Trung Quốc tham gia dự án.

Theo nhận xét của Le Monde thì để tránh không bị lệ thuộc vào Bắc Kinh, Việt Nam đang mở ra nhiều hướng tấn công với ba đầu tàu của kinh tế Việt Nam đó là Công ty viễn thông Viettel, Ngân hàng Đầu tư Phát triển BIDV và Hãng hàng không Vietnam Airlines. Ngoài ra, từ hơn một năm nay, Việt Nam đã bắt đầu chinh phục sang các nước lân cận như Miến Điện, Lào, và Cam Bốt vốn là những thị trường mà Trung Quốc cũng rất thèm muốn. Một đại diện thưong mại của Pháp tại Việt Nam cho biết «trong vòng một năm, Viettel đã giành được 50% thị phần ở Cam Bốt».

Về mặt quân sự Việt Nam chọn cách xích lại gần với người đồng minh cũ là Nga. Cuối năm ngoái Hà Nội đã ký với Matxcơva một hợp đồng mua tàu ngầm trị giá 2 tỷ đô la. Bên cạnh đó Hà Nội cũng nhìn thấy ở châu Phi những lợi ích không thể bỏ qua. Theo tác giả bài báo thì có nhiều dấu hiệu cho thấy Việt Nam đang cố gắng cản trở tham vọng của Bắc Kinh, trên lĩnh vực chiến lược cũng như kinh tế.

AV

Nguồn: RFI