Bauxite Việt Nam

Nam Nguyên, phóng viên RFA

Những vụ cháy nổ xe máy xe ô tô làm chết người hoặc thiệt hại tài sản ở Việt Nam đã lên đến đỉnh điểm thời sự và sự hoang mang của cộng đồng.

Một vụ xe cháy nổ vào tháng 12/2011 tại TP HCM. Source tintumoingay

Nhiều người gọi đây là một vấn nạn quốc gia, khi chính quyền chậm có kết luận về nguyên nhân khiến hàng loạt xe máy xe ô tô bị cháy nổ bất ngờ.

Hàng trăm bài báo đã được đưa lên mạng trong gần 2 tháng qua kể từ tai nạn thương tâm xảy ra ngày 1/12/2011 ở Bắc Ninh. Trong vụ này 1 xe Super Dream còn mới bất ngờ phát nổ như bom làm thiệt mạng bà Nguyễn Thị Quỳnh 29 tuổi đang mang thai 3 tháng và con gái Nguyễn Thị Khánh Vân 4 tuổi.

Cuối cùng cũng chỉ... xe dân cháy

Theo Thanh niên Online, SGTT Online và nhiều báo khác, trong năm 2011 trên phạm vi cả nước đã xảy ra 89 vụ cháy nổ xe máy xe ô tô, trong đó có 50 vụ là ô tô, 39 vụ xe máy, làm 2 người chết, 2 người bị thương. Số liệu vừa nói là do báo chí tổng kết và ghi nhận, trong khi Cổng Thông tin điện tử chính phủ đưa ra con số thấp hơn dựa vào thống kê chính thức của Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy Hà Nội.

Điểm ghi nhận chung là đa số các vụ cháy nổ xe xảy ra ở các tỉnh phía Bắc và với đủ loại thương hiệu ô tô như Hyundai, Daewoo, Kia, BMW, Mercedes, Ford, Mazda, Toyota. Còn xe máy thì liên quan nhiều nhất tới các kiểu xe đời mới của hãng Honda như Air Blade, SH, Dylan, Wave và một vài nhà sản xuất khác, kể cả xe Trung Quốc.

Trả lời Nam Nguyên tối 12/1/2012, Phó giáo sư Tiến sĩ Hồ Uy Liêm - Phó chủ tịch thường trực Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam từ Hà Nội nhận định:

Người dân hoang mang khiếp lắm, tết nhất người ta đi xe đò về quê đang chạy mà nó phát nổ nó cháy thì không biết hậu quả sẽ như thế nào đây… nó biết rằng làm như thế là hại cho người ta gây nên cái chết mà chúng nó vì đồng tiền lợi nhuận…

Một bà nội trợ ở TP HCM

PGS TS Hồ Uy Liêm: “Lý do chính xác thì cần phải có nghiên cứu cụ thể, trong khi hiện tượng ấy đang làm cho dân chúng không yên tâm trong cuộc sống hàng ngày. Dân Việt Nam hiện nay đi xe máy rất nhiều kể cả xe ô tô nữa, thế mà thỉnh thoảng có những vụ nổ bất thình lình mà  không rõ lý do như thế rất là nguy hiểm.

Hiện nay như tôi biết thì cơ quan công an đang vào cuộc. Tôi cũng không dám chắc chắn 100% nhưng một điều mà nhiều người nhận định nhất chung quanh chuyện xăng dầu là có lẽ có vấn đề. Bây giờ phải nghiên cứu cho kỹ vì những cái xe ấy trong nhiều năm nay vẫn được sử dụng, chứ không phải bây giờ mới có, những xe của những hãng nước ngoài sản xuất ở Việt Nam và kể cả xe Trung Quốc.

Tôi nghĩ rằng vấn đề kỹ thuật của những xe ấy chắc vẫn thế thôi không có những thay đổi gì ghê gớm để gây nên những tai nạn khủng khiếp như vậy. Chỉ có xăng nhớt là có thể thay đổi. Tôi chỉ đoán như vậy, chứ để có sự khẳng định cuối cùng thì đây là cả quá trình điều tra nghiên cứu chính xác”.

PGS TS Hồ Uy Liêm thêm rằng, lâu nay hàng hóa ‘dỏm’ ở Việt Nam ngày càng nhiều, rất có thể vì lợi nhuận, lợi ích vị kỷ của các nhà buôn cho nên họ có thể pha thêm thứ này thứ kia vào xăng làm gây nên những tác hại ghê gớm. Thí dụ lượng cồn tăng hoặc lượng acetone hoặc một thứ gì đấy mà có thể làm rò rỉ chất đốt mà sau đấy gây ra cháy nổ bất thình lình như vậy. 

Mức độ hoang mang của người dân Việt Nam lên cực điểm khi cả nước có 20 triệu xe máy và hơn 1 triệu xe ô tô đang sử dụng. Một bà nội trợ ở TP HCM thường xuyên di chuyển bằng xe máy với tư cách hành khách ngồi sau lưng ông xã phát biểu:

“Người dân hoang mang khiếp lắm, tết nhất người ta đi xe đò về quê đang chạy mà nó phát nổ nó cháy thì không biết hậu quả sẽ như thế nào đây… nó biết rằng làm như thế là hại cho người ta gây nên cái chết mà chúng nó vì đồng tiền lợi nhuận… đại loại phần đông người dân được biết là do xăng bị pha trộn chất gì đấy… thành ra làm cho cháy nổ… khiếp lắm toàn xe tay ga đời mới cháy nổ nhưng xảy ra ở miền Bắc nhiều hơn… ở ngoài đó táo tợn lắm, trong Nam cũng có nhưng đỡ hơn”.  

Nghi vấn về pha chế thay đổi thành phần xăng dầu càng được củng cố sau vụ Cửa hàng xăng dầu Mai Dịch thuộc Công ty Cổ phần Sản xuất Dịch vụ xuất nhập khẩu Từ Liêm ở Hà Nội bị phát hiện bán xăng đã bị pha chế thay đổi thành phần.

Xăng đó từ đâu ra, kết luận rồi thì xử lý phải rất nghiêm, xin lỗi chứ tội đó còn hơn tội giết người nữa… trình độ của người quản lý hiện nay đang thấp kém hơn qui luật phát triển của xã hội cho nên những cái này các nhà quản lý họ không hình dung được…

Ông Nguyễn Văn Hùng

Ngày 30/12/2011 Cục Quản lý Chất lượng sản phẩm, hàng hóa thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ công bố kết quả kiểm nghiệm mẫu xăng của cửa hàng Mai Dịch cho thấy, hàm lượng methanol trong xăng là 15,3% thể tích, cao gấp 30 lần tiêu chuẩn cho phép, làm cho hàm lượng ôxy tăng gấp 3 lần tiêu chuẩn. Được biết nguồn xăng bán ở cây xăng Mai Dịch xuất xứ từ Tổng công ty Xăng dầu Quân đội và toàn bộ chuỗi cung ứng đùn đẩy trách nhiệm cho nhau về việc bảo đảm chất lượng xăng dầu bán lẻ.

Ông Nguyễn Văn Hùng một cán bộ về hưu hiện sống ở đồng bằng sông Cửu Long nêu lên yếu tố con người, đặc biệt sự quản lý yếu kém là nguyên nhân của tình trạng xăng dầu pha tạp chất để kiếm lời gây nguy hiểm cho người tiêu dùng:

“Xăng đó từ đâu ra, kết luận rồi thì xử lý phải rất nghiêm, xin lỗi chứ tội đó còn hơn tội giết người nữa… trình độ của người quản lý hiện nay đang thấp kém hơn qui luật phát triển của xã hội cho nên những cái này các nhà quản lý họ không hình dung được…”   

Những người có trách nhiệm đã làm gì?

Trong cuộc phỏng vấn của chúng tôi, Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Phó chủ tịch Hội Luật gia TP HCM nói rằng cách xử lý của nhà chức trách là hơi chậm đối với các vụ cháy nổ xe máy xe ô tô làm thiệt hại về nhân mạng và tài sản của người tiêu dùng.

LS Hậu phân tích rằng, tất cả chuỗi cung ứng xăng dầu từ nhà cung ứng đầu tiên bao gồm cả khâu vận chuyển cho tới công ty thương mại kinh doanh và sau cùng là trạm xăng đều phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và liên đới bồi thường cho người tiêu dùng. Tuy nhiên phải xác định được nguyên nhân đích thực gây cháy nổ là vì xăng dầu bị pha chế không đúng tiêu chuẩn và từ khâu nào. 

LS Nguyễn Văn Hậu: “Bây giờ phải xác định được cái lỗi này do ai, hiện nay chưa có cơ quan nào xác định vấn đề này, bế tắc ở chỗ đó… phải xác định lỗi do xăng hay do sự bất cẩn của người tiêu dùng, xác định rõ cái này thì mới xác định trách nhiệm được…

Việc cung ứng xăng dầu không đủ chất lượng phải xử phạt hành chính và nếu đủ yếu tố hình sự thì phải xử lý hình sự về tội buôn bán hàng gian dối. Bộ luật hình sự có điều luật liên quan với khung hình phạt cao nhất là 20 năm tù và nếu gây hậu quả nghiêm trọng chết người thì có thể bị chung thân

Luật sư Nguyễn Văn Hậu

Việc cung ứng xăng dầu không đủ chất lượng phải xử phạt hành chính và nếu đủ yếu tố hình sự thì phải xử lý hình sự về tội buôn bán hàng gian dối. Bộ luật hình sự có điều luật liên quan với khung hình phạt cao nhất là 20 năm tù và nếu gây hậu quả nghiêm trọng chết người thì có thể bị chung thân nhưng trước hết cơ quan điều tra phải vào cuộc”.

Báo chí được đánh giá cao về việc đưa tin rất nhanh các vụ cháy nổ xe máy xe ô tô. Nhưng loạt phóng sự điều tra 4 kỳ của Thanh niên Online khởi đăng từ 9/1/2012 được cho là gây tác động tích cực nhất. Điểm đáng chú ý là nhà báo đã chủ động chuyển toàn bộ thông tin và tài liệu video clip về qui trình pha chế xăng dầu dỏm cho Cục Cảnh sát Điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ C46 - Bộ Công An, cơ quan phía Nam hơn một tuần trước khi đăng bài.

Nhà báo không giải thích về sự thận trọng này, nhưng dư luận vẫn còn sôi nổi về vụ Hoàng Khương báo Tuổi trẻ bị bắt giam và khởi tố bắt nguồn từ một thiên phóng sự điều tra mà anh giả danh một người đưa hối lộ để gài bẫy công an tham nhũng.  

Trong loạt phóng sự điều tra, phóng viên Thanh niên đã có mặt từ sáng sớm và cải trang thành thợ bẫy chim, người nhặt ve chai, công nhân để xâm nhập một khu vực kín cổng cao tường ở Quận 7 TP HCM, nơi hàng loạt xe bồn ghé qua sau khi tiếp nhận xăng dầu từ Tổng kho Nhà Bè và trước khi phân phối cho các trạm xăng. Theo Thanh niên Online, hàng trăm ngàn lít xăng dầu bẩn do bị rút ruột và pha chế tạp chất đã được cung cấp mỗi ngày cho các trạm xăng ở TP HCM.

Tuy chậm nhưng cuối cùng bộ máy chính trị cũng vào cuộc, hai Bộ trưởng Giao thông Vận tải và Công Thương đã nhận trách nhiệm về những vụ cháy nổ xe máy xe ô tô trong chức trách của mình, đối với phương tiện lưu thông và đối với chất lượng xăng dầu.

Nhà báo Thanh niên có đầy đủ chứng cớ bằng hình ảnh ghi nhận các xe bồn rút bớt xăng nguyên ra và bơm vào các tạp chất không rõ. Các tài xế đã cắt niêm nắp bồn và sau đó tự niêm lại. Nhà báo đã cung cấp hình ảnh một số xe bồn với biển số cụ thể không thể chối cãi của hai đơn vị trực thuộc Petrolimex tức Tổng Công ty xăng dầu Việt Nam.

Một ngày sau phóng sự điều tra của báo Thanh niên được khởi đăng đồng thời đưa lên trang mạng điện tử, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng đã chỉ đạo Cục Quản lý thị trường, Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam sau khi xác định được các lái xe, các cơ sở vi phạm thì kiên quyết đề nghị công an khởi tố vụ án.

Cùng ngày, lãnh đạo Petrolimex cho báo Thanh niên biết Tổng Công ty có qui trình giao nhận chặt chẽ từ kho về tới cửa hàng, công đoạn nào cá nhân nào sai phạm khi điều tra sẽ làm rõ trách nhiệm.  

Tuy chậm nhưng cuối cùng bộ máy chính trị cũng vào cuộc, hai bộ trưởng Giao thông Vận tải và Công Thương đã nhận trách nhiệm về những vụ cháy nổ xe máy xe ô tô trong chức trách của mình, đối với phương tiện lưu thông và đối với chất lượng xăng dầu. Ngày 10/1 Bộ Công an cũng chỉ đạo toàn ngành làm rõ các vụ cháy ô tô, xe máy nhanh chóng tìm nguyên nhân. Bộ Khoa học Công nghệ thì đã chỉ đạo thu thập các mẫu xăng để xét nghiệm.

Theo Giáo dục Thời đại Online, trường Đại học Bách khoa TP HCM nhận hợp đồng của Sở Khoa học Công nghệ thực hiện nghiên cứu làm rõ nguyên nhân hàng loạt các vụ cháy xe ô tô, xe máy vừa qua. Theo đó Trung tâm Nghiên cứu công nghệ nghệ lọc hóa dầu và phòng thí nghiệm động cơ đốt trong sẽ thử nghiệm, phân tích các nguyên nhân về mặt nhiên liệu và mặt động cơ có thể dẫn đến nguy cơ gây cháy nổ xe.

Báo chí cho rằng, nghiên cứu này sẽ chỉ ra nguyên nhân cháy xe với chứng cứ khoa học để giảm bớt lo lắng trong cộng đồng. Dự kiến kết quả nghiên cứu được công bố vào ngày 15/1/2012. 

N. N.

Nguồn: rfa.org