Bauxite Việt Nam

Lê Trung Thành

Vài ngày trước đây, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Đinh La Thăng phân bua với dư luận rằng, ông ta bổ nhiệm Dương Chí Dũng làm Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam để cứu Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines). Có nghĩa là nếu Dũng còn ở lại thì Vinalines còn mất đoàn kết, còn đấu đá nội bộ và dẫn tới suy thoái…

Lời trần tình này làm nhớ lại chuyện cách đây 7 năm…

Năm 2005 cựu Bộ trưởng Giao thông Vận tải Đào Đình Bình được Thủ tướng Phan Văn Khải giao nhiệm vụ phải tìm gấp một người đủ uy tín, có năng lực lãnh đạo, có phẩm chức đạo đức tốt để ông bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc Vinalines thay ông Hà Đức Bàng. Nguyên nhân chính là nếu ông Bàng còn tại vị thì Vinalines còn rối ren, còn năm bè bảy mối và rệu rã.

Và ông Đào Đình Bình đã tiến cử Dương Chí Dũng – đương kim Tổng Giám đốc Tổng công ty xây dựng đường thủy (Vinawaco).

Ngày 23-08-2005 ông Phan Văn Khải kí quyết định bổ nhiệm Dương Chí Dũng theo đề nghị của Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Nội vụ.

Tại buổi lễ được tổ chức rất hoành tráng, tốn kém, ông Đào Đình Bình công bố quyết định của Thủ tướng, vui mừng thông báo rằng tân Tổng Giám đốc Dương Chí Dũng là người được đưa về để cứu Vinalines!

CUỘC CHIẾN KHỐC LIỆT KÉO DÀI

Chính thức thành lập năm 1995, Vinalines tập hợp các thành viên ở cả ba miền bao gồm các công ty vận tại biển lớn, các cảng biển quan trọng và nhiều đơn vị phục vụ… Trong bối cảnh ngành đường biển thế giới đang ổn định và tiến triển, Vinalines từng bước hội nhập, mua sắm nhiều tàu lớn xây dựng và nâng cấp nhiều cơ sở hạ tầng kĩ thuật đáp ứng nhu cầu vận tải, xếp dỡ và làm các dịch vụ. Nhiều doanh nghiệp ăn nên làm ra uy tín của Vinalines bắt đầu lan toả, thu hút nhiều hãng tàu lớn, nhiều tập đoàn tầm cỡ thế giới đến Việt Nam hợp tác và liên doanh với Vinalines. Trụ sở chính của Vinalines từ một ngôi nhà nhỏ bé, khiêm nhường nằm trên phố Khâm Thiên, quận Đống Đa, Hà Nội được di chuyển về toà nhà cao chót vót nằm kề ngã tư Kim Liên – Lê Duẩn, nhìn sang là hồ Bảy Mẫu.

Những tưởng rằng về nơi ở mới phong thủy dư thừa Vinalines sẽ làm ăn phát đạt, thăng tiến vù vù, lắm tiền nhiều của, nhưng trái ngược lại, sự an bình mau chóng bị phá vỡ. Cuộc chiến âm ỉ từ lâu nay có dịp bùng phát và tâm điểm là sự xung đột một còn một mất giữa ông Vũ Ngọc Sơn, Chủ tịch hội đồng quản trị và ông Hà Đức Bàng, Tổng Giám đốc. Đơn thư tố cáo lẫn nhau gửi đi khắp nơi khiến Ủy ban Kiểm tra Trung ương nhảy vào cuộc và bên nào cũng tìm kiếm đồng minh nhằm tạo thêm vây cánh và sức mạnh để loại bỏ đối thủ!

Trận chiến kéo dài, cả hai bên đều thiệt hại nặng nề, tốn nhiều tiền của, thời gian chạy chọt và đấm mõm những kẻ tát nước theo mưa… rồi cũng vào hồi kết.

Anh hùng lao động thời kì đổi mới, nguyên Tổng Giám đốc, nguyên chủ tịch Hội đồng Quản trị Vũ Ngọc Sơn ngậm ngùi rời ghế về Ban Đổi mới doanh nghiệp Bộ Giao thông Vận tải ngồi chơi xơi nước, ít lâu sau xin nghỉ hưu. Một con người năng động, một chuyên gia đối ngoại cừ khôi, một lãnh đạo chủ chốt làm nên danh tiếng của công ty cổ phần Gemadept… đã phải lui vào hậu trường, nhường lại sân khấu cho ông Hà Đức Bàng múa may. Để tạm giữ yên lòng người đang ly tán, Bộ Giao thông Vận tải phải gượng ép phân công Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Phạm Duy Anh tạm giữ chức Chủ tịch Hội đồng Quản trị Vinalines và ông Hà Đức Bàng làm Tổng Giám đốc.

Sóng gió tưởng đã lặng đi sau mấy tháng yên lành thì những con cáo biển lại giằng xé nhau. Lần này ngoạn mục hơn và hấp dẫn hơn.

Thàng 10, năm 2004 những lá đơn tố cáo ông Hà Đức Bàng mắc nhiều sai phạm trong quản lý kinh tế, trong việc điều hành Vinalines và cả những chuyện cũ từ thời ông Bàng còn làm Giám đốc Inlaco, cả chuyện liên quan đến suất học bổng của con gái ông Phạm Duy Anh. Những lá đơn báo hiệu một cuộc chiến mới sắp xảy ra. Khác với những lần trước, thư tố cáo do cả ba ông Phó Tổng Giám đốc ký tên. Đó là các ông Mai Đình Hùng, Huỳnh Hồng Vũ, Đỗ Văn Nhân. Chuyện chưa từng xảy ra trong ngành Giao thông Vận tải.

Tháng 11, năm 2004, chuyện tới tai Thù tướng Phan Văn Khải. Ông lập tức ra lệnh tổ chức thanh tra và chỉ đạo Bộ Giao thông Vận tải khẩn trương xử lý vụ việc. Tới tháng 7, năm 2005, dựa trên kết luận của Thanh tra Chính phủ, ông Khải kí quyết định kỉ luật khiển trách ông Hà Đức Bàng. Do đã chỉ đạo ông Đào Đình Bình tìm người thay thế nên ông tin vào báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Nội vụ về nhân vật đủ uy tín, đủ năng lực, có phẩm chất đạo đức tốt nên ông yên tâm kí quyết định bổ nhiệm Dương Chí Dũng làm Tổng Giám đốc Vinalines vào ngày 23 tháng 8, năm 2005. Với quyết định này ông hi vọng Dương Chí Dũng mau chóng ổn định tình hình, xóa bỏ xung đột kéo dài gây quá nhiều rối ren, xáo trộn nhân tâm ở Vinalines. Kèm theo đó, ông bãi chức Hà Đức Bàng để Bộ Giao thông Vận tải sắp xếp vịêc mới…

Xót xa thay, Thủ tướng đã bị cấp dưới bịt mắt, che giấu một sự thật phũ phàng là, chỉ trong 3 năm (2003-2005), Tổng Giám đốc Dương Chí Dũng đã gây nhiều tai họa lớn ở Tổng công ty xây dựng đường thủy Vinawaco. Di chứng của nó cho tới hôm nay vẫn chưa khắc phục nổi mặc dù những người kế nhiệm đã tìm mọi cách bù đắp những thiệt hại mà Dương Chí Dũng đã gây nên.

VINAWACO – NHỮNG CON SỐ KINH HOÀNG

Vinawaco thuộc loại tổng công ty 90 do Bộ Giao thông Vận tải quản lí, từ thời ông Nguyễn Thanh Bình (Bình voi) lập nghiệp (sau đó ông làm Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội và đã mất) rồi qua thời Trường kính, Trần Nguyên…, đã đóng góp nhiều công sức khai thông luồng lạch, xây dựng nhiều công trình cảng lớn từ Hòn Chông – Kiên Giang tới Tiên Sa – Đà Nẵng về Hải Phòng, Quảng Ninh… Khởi đầu từ nhũng con tàu hút, tàu cuốc lạc hậu, công suất thấp, Vinawaco vay vốn, đầu tư mua sắm nhiều thiết bị hiện đại của Mĩ, Hà Lan, Bỉ… công suất 1500, 3000, 4000 m3/giờ, có thể phun xa cả ngàn mét, đủ sức tham gia đấu thầu các công trình mang tầm quốc tế.

Tiếc thay giữa ước mong với thực tế là hai ngả trái ngược nhau. Có tàu lớn mà thiếu việc làm, lãi mẹ đẻ lãi con nợ nần chồng chất, Vinawaco phải trông nhờ vào sự giúp đỡ của Bộ chủ quản. Các đời Bộ trưởng Lê Ngọc Hoàn, Đào Đình Bình đều tìm cách “đấu” mà “giao” cho Vinawaco nhiều gói thầu lớn nhưng cũng chỉ tạm giật gấu vá vai sống tạm bợ qua ngày. Năm 2011 Chính phủ phải chỉ đạo Bộ Tài chính cho phép Vinawaco chưa hạch toán tiền chênh lệch tỷ giá và lãi vay phải trả về khoản vay đầu tư mua ba tàu nạo vét của Mỹ. Thế mà khi “Tiến sĩ” Dương Chí Dũng nhận chức Tổng Giám đốc Vinawaco năm 2003, ông ta tiếp tục khuyến khích và kí duyệt dễ dàng cho các thành viên vay vốn, mua tàu hiện đại hơn, điển hình là Công ty nạo vét – xây dựng đường thủy 1 được vay gần 20 triệu USD (khoảng 280 tỉ đồng) mua tàu mang tên Thái Bình Dương trong lúc họ đã có hai con tàu trị giá 370 tỉ đồng đang nằm chờ việc! Có mấy ai tin nổi một công ty sắm toàn thiết bị tân kì nhưng doanh thu cả năm 2005 chỉ đạt… 87 tỉ đồng??? Các thành viên khác cũng chẳng hơn gì nên 8 doanh nghiệp của Vinawaco đã làm thâm hụt vốn chủ sở hữu tới 252 tỉ đồng. Cơ quan Kiểm toán nhà nước từng công bố số liệu: tại Vinawaco một đồng vốn làm lỗ 0,02 đồng!

Theo báo cáo của Vinawaco gửi Bộ Giao thông Vận tải năm 2005, số nợ mà Vinawaco phải trả là 2.556 tỉ (trong đó nợ ngắn hạn 1.626 tỉ) và năm 2006 số nợ lên tới 2.886 tỉ.

Nợ ngập đầu, khó khăn chồng chất, công nhân thiếu viêc làm nhưng quan chức lãnh đạo lại giàu lên nhanh chóng, dẫn tới việc đơn thư tố cáo bay như bươm bướm gửi đến những cơ quan chúc năng. Có lẽ chưa ở nơi nào số đơn thư tố cáo lên tới 5, 7 trăm như ở Vinawaco. Tuy thế, tất cả đơn thư đó cũng chẳng có kết quả gì.

Dương Chí Dũng ra đi bỏ lại sau lưng một gánh nợ khổng lồ, cái ghế Chủ tịch Hội đồng Quản trị và Tổng Giám đốc bị bỏ trống. Theo luật bất thành văn, ai giỏi chạy chọt, ai lắm của nhiều tiền và có người nâng đỡ thì dễ dàng nhảy vào chỗ trống, nhưng ở Vinawaco một chuyện lạ đã xảy ra. Bộ trưởng Đào Đình Bình mời ông Lưu Đức Tiến – một giám đốc dự án chinh chiến nhiều nơi, nhiều phen cứu thua cho Vinawaco – về làm Tổng Giám đốc “miễn phí”!!!

Ngồi trên ghế nóng với những chồng đơn thư khiếu kiên đầy ắp trên bàn cùng với chuông điện thoại réo liên tục mỗi ngày đòi nợ, ông Tiến mất ăn mất ngủ, áp lực đè nặng tháng này qua tháng khác. Ông cùng các cộng sự lao tâm khổ tứ 6, 7 năm nay nhưng tình hình công nợ vẫn không có cách khắc phục triệt để vì món nợ quá lớn, làm ăn ngày một khó khăn…

Trong khi ấy Dương Chí Dũng thả sức múa may trên cương vị Tổng Giám đốc rồi Chủ tịch Hội đồng Quản trị Vinalines, tranh thủ kết thân với nhiều quan chức cao cấp, gây dựng mối quan hệ mà người đời nói đó là lợi ích nhóm.

Con đường vinh thân phì gia đầy ánh hào quang phát lộ đúng vào dịp chiến lược phát triển kinh tế biển được cổ súy, Dương Chí Dũng ngó sang người anh em Vinashin đang tăng tốc nhờ những đống vàng, đô la từ trên trời rơi xuống, có quá nhiều cơ hội đục nước béo cò.

Và ông Dương Chí Dũng quyết chí theo chân ông Phạm Thanh Bình lao tới…!!!

L. T. T.

Tác giả gửi trực tiếp cho BVN.