Bauxite Việt Nam

Ghi chép của Vũ Minh Tiến

(PetroTimes) - Gần 20 năm qua, khi Việt Nam - Trung Quốc nối lại quan hệ bị gián đoạn, nhiều đoàn thương lái người Trung Quốc đã vào ta mua những mặt hàng nông sản quái dị. Từ ốc bươu vàng, gỗ sưa đến dứa, dừa non; từ phân trâu đến đuôi trâu; từ rễ sim đến hoa ngâu, lá cây phong ba; từ hạt chè đến xơ dừa. Và mới đây là lá khoai lang non làm náo loạn các vùng quê từ Nam chí Bắc. Nông dân thấy lợi là bán, cơ quan có trách nhiệm thì… ngồi hỏi nhau rằng: Họ mua thứ ấy để làm gì? Vậy mà, hỏi mãi qua bao năm vẫn chưa có lời đáp.

Năng lượng Mới số 312

Kiếm lời và phá hoại!

Những người am hiểu đều biết một nguyên tắc sơ đẳng trong cạnh tranh kinh tế, nhất là ở phạm vi giữa các quốc gia với nhau, rằng không thể có cạnh tranh lành mạnh tuyệt đối. Tìm điểm yếu của đối thủ, kể cả đối tác, để đạt lợi ích vượt trội cho mình là việc quốc gia nào, doanh nghiệp nào cũng áp dụng.

Đó là điều cần nhìn nhận thẳng thắn, không nên che đậy!

Thời buổi làm ăn kinh tế, chúng ta đang phải đối mặt với câu hỏi liên quan đến chuyện tưởng như là vụn vặt: Người Trung Quốc mua những thứ nông sản quái dị kia để làm gì? Chúng ta coi đó là ba chuyện vặt vãnh, nhưng liệu những thương lái Trung Quốc làm việc đó có xuất phát từ cái chuyện vặt vãnh không?

Trước hết, xin kể câu chuyện về âm mưu “luộc thóc giống” trong “Đông Chu liệt quốc” của người Tàu. Chuyện rằng, để bày kế chiếm nước Ngô, vua nước Việt là Phạm Lãi cho người sang nước Ngô mượn thóc giống. Kế mượn thóc giống là nhằm lấy bớt lương thảo của nước Ngô, tạo lợi thế cho mình. Đương nhiên, mượn rồi phải trả. Trước khi đem trả, Phạm Lãi chọn loại thóc mẩy nhất, đẹp nhất rồi đem… luộc chín.

Vua Ngô là Phù Sai khen nước Việt giữ lời hứa và đem số thóc giống vào kho cất giữ, đến kỳ truyền lệnh cho dân chúng mang ra gieo cấy. Thóc giống đã luộc rồi thì làm sao nảy mầm được. Năm ấy nước Ngô mất mùa, binh lính không có lương ăn, lòng quân bấn loạn. Khi đó, Phạm Lãi đem quân đánh nước Ngô và chiến thắng dễ dàng.

Cây tiêu trong mùa sinh trưởng từng bị tỉa rễ đem bán

Chuyện xưa thì vậy còn chuyện nay, thương lái Trung Quốc mua các mặt hàng nông sản Việt Nam thôi thì đủ cả. Những thứ ấy tưởng như rất vặt vãnh, thậm chí là vô giá trị. Xin được kể ra đây một thương vụ điển hình, đó là việc thương lái Trung Quốc mua mỡ lợn. Việc này diễn ra ồ ạt vào những tháng cuối năm 2013, khi những người nông dân Đông Nam Bộ khấp khởi mừng vì những con lợn mỡ trên 100kg bị nhiều người chê lại bất ngờ lên giá. Thế nhưng, đó là dấu hiệu đầu tiên của một “tai họa”.

Thương lái Trung Quốc ồ ạt mua. Nhà nhà vỗ béo lợn để lấy mỡ đem bán kiếm lời. Thế rồi, thương lái bất ngờ dừng mua không kèn, không trống. Lợn mỡ ế, theo quy luật thị trường buộc phải giảm giá đến thê thảm. Khi giá thấp tới mức không thể thấp hơn được nữa thì những gã thương lái Trung Quốc quay lại thu mua ồ ạt.

Đây là một ngón “võ bẩn”, một đòn trúng nhiều đích của thương lái Trung Quốc. Tính toán ra thì thấy, cộng cả giá cao lúc đầu họ mua và giá rất thấp sau khi lợn mỡ dư thừa thì họ vẫn được lợi không nhỏ. Giả sử, nếu các thương lái Trung Quốc ngừng thu mua một cách đột ngột thì giá lợn hơi tại Đông Nam Bộ lại đứng trước nguy cơ bị “hành hạ”. Vả lại, lợn mỡ vốn không được chuộng và khó tiêu thụ tại thị trường Việt Nam sẽ khiến nông dân khốn đốn vì không tìm được đầu ra. Nguy hiểm hơn nữa, khi đó lợn nạc lại không đủ để đáp ứng nhu cầu trong nước.

Ngón võ này được áp dụng với vô số các mặt hàng nông sản khác. Dừa khô có lúc bị đẩy giá lên tới 100.000 đồng/chục nhưng chỉ 2 ngày sau giá chỉ còn 15.000 đồng/chục. Đỉa cũng bị đẩy giá lên tới cả triệu đồng 1kg và chỉ sau một thời gian ngắn thương lái Trung Quốc bỗng nhiên mất hút khiến hàng trăm kg đỉa trở nên vô giá trị và người dân không biết xử lý thế nào đành vứt xuống ao hồ, để trở thành tai họa. Rồi đến lá điều khô chẳng có giá trị gì bỗng nhiên được đẩy giá có lúc lên tới 1.000 đồng/kg. Nông dân dại dột đến mức phun thuốc cho lá điều rụng để gom đem bán.

Đến cả cây phong ba ở tít tận đảo xa thương lái Trung Quốc cũng mua cho bằng được. Họ đặt mua số lượng lớn cây phong ba với giá 14.000-15.000 đồng/kg. Nhiều ngư dân lần mò đến những hòn đảo đốn hạ mang về bán. Cây phong ba có khả năng làm sạch không khí nên khi cây bị chặt ảnh hưởng đến môi trường. Rồi rất nhiều những thứ khác nữa: ốc bươu vàng, rễ cây sim, chân trâu, lá sim, hoa ngâu, lá cây phong ba… cũng được thu mua theo phương thức ấy. Với mặt hàng nào người nông dân Việt Nam cũng được cho ăn một đòn chí mạng. Đau đớn là họ đã mang hết tài sản của mình đi thu gom nông sản cho thương lái Trung Quốc.

Nhìn rộng ra một chút, ta có thể thấy, thương lái Trung Quốc đã dùng kế “Phao bác dẫn ngọc” nghĩa là ném hòn ngói để thu về hòn ngọc trong “Tam thập lục kế” của Tôn Tử. Kế ấy chủ trương dùng tiểu vật để đoạt một đại vật. Dân gian thường nói “thả con săn sắt bắt con cá rô” cũng là kế này.

Trong “Tam Quốc diễn nghĩa”, Khổng Minh đã dùng kế “Phao bác dẫn ngọc” này để chiến thắng Tư Mã Ý. Chuyện rằng, một lần ra Kỳ Sơn để đánh nhau với Tư Mã Ý, Khổng Minh đã đánh thắng vài trận nhỏ khiến cho đối thủ co vòi không dám ra nghênh chiến. Đã tìm mọi cách khiêu chiến để Tư Mã Ý xuất quân nhưng không thành, Gia Cát Lượng hết sức lo lắng cho binh mã của mình. Đóng quân ở nơi xa xôi, việc vận chuyển lương thực hàng nghìn dặm là cực kỳ khó khăn nên nếu không có lương thì chẳng còn cách nào khác là phải lui binh. Không đành lòng, Khổng Minh đã nghĩ ra một chiêu cực độc để Tư Mã Ý cắn câu và binh lính của ông có rất nhiều lương thực.

Khổng Minh cho người làm hàng trăm con trâu gỗ, ngựa máy có khả năng đi trên núi như đi trên đồng bằng để vận chuyển lương thực, đồng thời cho Tư Mã Ý thấy được rằng, việc chuyển lương thực của quân Thục là rất dễ dàng. Đúng như những gì Khổng Minh tính toán, Tư Mã Ý thấy sự lạ đã cho quân ra cướp hết số trâu gỗ, ngựa máy (chẳng có mấy lương) về để chuyển lương cho quân Ngụy, đồng thời cho làm thêm rất nhiều để tiện cho việc vận chuyển. Tương kế tựu kế, Khổng Minh đã bí mật cho quân mai phục cướp hết lại số trâu gỗ, ngựa máy với rất nhiều lương thực đủ dùng cho một trận chiến lâu dài.

Nông dân gom đỉa, bán cho thương lái Trung Quốc

Có thể thấy rằng, nông dân ta qua nhiều lần bị “hành hạ” theo hình thức này cũng đã dần tỉnh ra. Họ lờ mờ hiểu bản chất của việc mua bán kỳ lạ này và gần đây họ nhất quyết không bán nông sản cho thương lái Trung Quốc. Thế nhưng, như thế đâu đã yên. Thương lái Trung Quốc đã ranh mãnh thông qua các thương lái Việt Nam để thực hiện âm mưu dơ bẩn của mình.

Âm mưu ấy là, qua nhiều lần mua bán với thương lái Việt Nam, giữa họ đã có một chút gì đó gọi là lòng tin, uy tín làm ăn. Chính vì thế thương lái Trung Quốc đã dụ dỗ, đưa tiền cho thương lái Việt Nam nhờ thu mua dùm những mặt hàng dị biệt kia với mức giá cao ngất ngưởng, tiền được chồng đầy đủ không thiếu một xu và hẹn 1-2 tuần sau sẽ quay lại lấy hàng. Thương lái Việt Nam ra sức thu gom các loại mặt hàng dị biệt ấy với mức giá thấp hơn để ăn chênh lệch. Tin tức được các thương lái Việt Nam rỉ tai nhau gây ra làn sóng thu gom nông sản bất thường.

Với vai trò chủ đạo cuộc chơi, thương lái Trung Quốc bắt đầu tung tin, đẩy giá lên cao ngất trời. Với một lượng lớn nông sản đang là hàng hot đã thu gom được, thương lái Trung Quốc tiếp tục bán ngược trở lại cho người Việt Nam với giá thấp hơn chút đỉnh. Vòng xoáy cứ thế tiếp diễn, rất nhiều người nông dân và thương lái Việt Nam đã bán hết tài sản để gom hàng chờ ngày giá lên cao rồi bán ra hòng kiếm lời. Khi thương lái Trung Quốc bán hết lượng hàng gom được thì cũng là lúc “thần chết gọi tên nông dân Việt Nam”. Vậy là, chỉ vì món lợi không hề lớn, những thương lái Việt Nam đang tâm “đâm sau lưng” đồng bào mình. Ung dung hưởng lợi là thương lái Trung Quốc!

Không thể ngồi đoán già, đoán non!

Những thiệt đơn, thiệt kép xuất phát từ cả tin dại dột của người nông dân đã diễn ra nhiều năm và đến bây giờ họ vẫn còn tiếp tục sập bẫy thương lái Trung Quốc thì quả là vô cùng đau xót. Nhìn nhận vấn đề, Thiếu tướng Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược - Bộ Công an thẳng thắn: “Tôi không thể hiểu được tại sao chúng ta lại sập bẫy thương lái Trung Quốc nhiều năm như vậy. Vậy sự thật đằng sau hành vi mua bán này là gì?

Chúng ta cần thấy rõ rằng, việc mua bán nông sản thường không sòng phẳng, không hề có hợp đồng, tùy tiện nâng giá một cách vô lối. Dù rất buồn nhưng tôi phải khẳng định, người nông dân ta có đặc điểm rất xấu, đó là việc thường chạy theo lợi ích trước mắt mà quên đi lợi ích lâu dài, không nghĩ lợi ích cộng đồng.

Nông dân gom ốc bươu vàng bán cho thương lái Trung Quốc

Điều này có lẽ không phải bàn cãi vì rất tiếc, đó là… sự thực mười mươi. Bản thân tôi đã từng rất đau lòng khi biết chuyện thương lái Trung Quốc sang Việt Nam xúi nông dân trồng chè trộn bột đá, phân kali và cả xi măng vào chè hòng nâng cao năng suất. Có ông trưởng thôn ở Tuyên Quang còn lén lút vận động bà con cả thôn làm bậy kiếm lời. Chỉ vì vài triệu đồng ấy mà những người nông dân đang tâm đầu độc đồng bào mình và suýt nữa phá tan cả ngành chè với uy tín bao năm xây dựng. Có thể thấy ngay rằng, những thương lái Trung Quốc kia chỉ cần một động tác nhỏ đánh trúng điểm yếu nhất của nông dân Việt Nam là đã làm mọi thứ loạn hết cả. Nhiều nhà máy chế biến chè bị đình đốn, niềm tin vào thứ nông sản truyền thống này bị sụt giảm thế thảm. Thê nên, “đòn” này quả là ác hiểm và rất… “bẩn”!

Thiếu tướng Cương thẳng thắn: “Qua một loạt những thương vụ diễn ra liên tiếp gây bất lợi rõ rệt cho kinh tế nước nhà thì có thể thấy hệ thống quản lý của ta còn quá lỏng lẻo. Người nước ngoài đến tùy tiện mua bán, thoải mái hoành hành thì khi ấy chính quyền huyện, chính quyền tại các địa phương ở đâu? Các bộ, ngành liên quan ở đâu?

Qua theo dõi những hoạt động này, tôi thấy rằng hệ thống quản lý của ta đang rất thờ ơ, thậm chí là vô cảm trước những hành động phá hoại kinh tế của nước ngoài. Hiện tượng này đã diễn ra từ nhiều năm nay chứ không phải động đất mà nói rằng chúng ta không kịp trở tay. Trên thực tế, hệ thống pháp luật của chúng ta đang thiếu những điều luật điều chỉnh các hoạt động mua bán của người nước ngoài tại Việt Nam. Luật chưa sâu sát, chính quyền thờ ở và thương nhân Trung Quốc thì cứ thoải mái “bức hại” nông dân Việt Nam”.

Thiếu tướng Cương mạnh dạn đề xuất, chúng ta phải ngay lập tức xác định xem một loạt các hoạt động mua bán kia là của cá nhân các thương lái hòng kiếm lợi hay đằng sau đó có sự điều khiển của một tổ chức. Tôi không tin những hành vi mua bán này là bột phát. Những thương lái Trung Quốc có hoạt động thương mại phi pháp cần bắt giữ lập tức để tìm hiểu mục đích thực sự của chúng. Chúng ta cứ ngồi hỏi nhau, đoán già đoán non thì chẳng thể giải quyết được vấn đề.

Chúng ta có thể rõ rằng, ngoài việc thu lợi, những hoạt động này về lâu về dài còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế Việt Nam. Cùng chung quan điểm, ông Đặng Đình Thịnh, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Hội Luật gia Việt Nam khẳng định, việc thương lái Trung Quốc mua các thứ nông sản quái dị không nhằm mục đích kinh doanh thuần túy mà là hướng đến việc phá hoại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế Việt Nam. Các hoạt động này đều tiềm ẩn nguy cơ làm mất cân bằng, gây thiệt hại đến nền kinh tế, làm ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng và tạo ảnh hưởng xấu đến các thương hiệu thương mại của Việt Nam. Nếu chúng ta không sớm có biện pháp đối phó, kiểm soát, xử lý thì tương lai nền kinh tế Việt Nam, sức khỏe của người Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng.

Các chuyên gia khẳng định, cần phải phổ biến rộng rãi những âm mưu, chiêu trò của các đối tượng xấu nhắm vào nền kinh tế nước nhà cho người dân hiểu và không tiếp tay với người nước ngoài. Ông Lê Đăng Doanh kiến nghị: Cần phải nói rõ để mọi người dân hiểu. Các doanh nghiệp Việt Nam cũng phải tham gia tích cực, có những rào cản kỹ thuật và những biện pháp để bảo vệ. Người Việt Nam cần dùng hàng Việt Nam trước hết để bảo vệ sức khỏe của mình, sau là bảo vệ doanh nghiệp Việt Nam, chứ không phải là người tiêu dùng mù quáng. Doanh nghiệp tự đổi mới, cải tiến để nâng cao tính cạnh tranh.

Trước sức nóng của dư luận, một lần nữa việc thương lái Trung Quốc mua nông sản quái dị được đưa ra Quốc hội. Trả lời chất vấn quyết liệt của đại biểu Quốc hội, ông Vũ Huy Hoàng, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho rằng: Chuyện thương lái nước ngoài mua trái phép nông thủy sản ảnh hưởng đến sản xuất, tiêu dùng trong nước, khiến doanh nghiệp trong nước thiếu nguyên liệu để chế chế biến và gây hỗn loạn thị trường là có thật. Nhưng, từ đầu năm 2014 đến nay đã giảm hẳn.

Suy cho cùng, việc tìm hiểu cho bằng được thương lái Trung Quốc thu mua những thứ lạ đời để làm gì là việc phải làm vì lợi ích quốc gia. Nếu họ mua thuần túy để sử dụng mà ta có lợi thì ta có kế hoạch hợp tác đàng hoàng, còn nếu vì mục đích khác bất lợi cho Việt Nam thì phải có đối sách. Không làm được việc này thì chuyện lạ đời thuộc về người Việt Nam chứ không dành cho các thương lái Trung Quốc.

V. M. T.

Nguồn: petrotimes.vn