Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Nga và Mỹ: Ý nghĩa và thông điệp quan trọng
RFA
2018-01-23
Bộ
trưởng Quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch (thứ 2 bên
trái)đón tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoygu
(thứ 2 bên phải) hôm 31/1/2018. AFP
Cả
Bộ trưởng quốc phòng của Nga và Hoa Kỳ đều có
chuyến thăm Việt Nam gần như cùng một lúc để thảo
luận về hợp tác quốc phòng về chiến lược cũng như
thông thương vũ khí.
Hai
chuyến đi này có ý nghĩa gì? Cuộc gặp giữa các bên
mang thông điệp quan trọng nào?
Nhà
nghiên cứu chính trị Hà Hoàng Hợp, từ Singapore dành cho
RFA cuộc phỏng vấn.
Mục
tiêu khác nhưng không trái ngược nhau
RFA:
Xin chào Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp. Theo ông, chuyến viếng
thăm Việt Nam của 2 Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ và
Nga diễn ra trong cùng 1 tuần, có thể nói là cách nhau chỉ
1 ngày, có những ý nghĩa gì đặc biệt?
Tiến
sĩ Hà Hoàng Hợp: Đây là câu hỏi rất thú vị. Trước
đây thì Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch
có đi Nga, sau đó mấy tuần thì đi Mỹ. Sau khi trở về
thì có thoả thuận là Bộ trưởng Quốc phòng Nga và Mỹ
cùng đến Việt Nam tuần này.
Sự
tương đồng của 2 chuyến đi này là gì? Mỹ với Nga
muốn giúp Việt Nam, muốn hợp tác tốt với Việt Nam để
Việt Nam có điều kiện phát triển quốc phòng Việt Nam
tốt hơn, có đủ năng lực tự vệ, bởi vì nền quốc
phòng Việt Nam không nhằm vào tấn công, nhằm vào tự vệ
thôi.
Sự
khác biệt giữa Mỹ và Nga là chỗ này: Người Nga không
muốn người Mỹ đụng vào vấn đề Biển Đông. Còn
người Mỹ thì cam kết rằng can dự vào vấn đề Thái
Bình Dương. Cụ thể hơn là chiến lược Châu Á Thái
Bình Dương và Ấn Độ Thái Bình Dương
(IndoPacific). Như
vừa rồi Mỹ có giúp đỡ Việt Nam, Philippine, Indonesia và
1 số nước khác nữa về trang thiết bị tàu tuần tra
ven biển, và họ sẵn sàng cung cấp các loại thiết bị
tốt nhất cho các nước ở Đông Nam Á.
Với
Việt Nam thì Nga cũng có những động tác như vậy, nhưng
Nga có lợi ích của Nga ở Việt Nam vì Nga có mấy liên
doanh về dầu khí. Nga phải có trách nhiệm cùng với Việt
Nam, đặc biệt là hải quân Việt Nam để bảo vệ các
điểm khai thác dầu và khí ở biển Việt Nam.
Đó
là 1 trong những mục tiêu rất cụ thể của Bộ trưởng
Quốc phòng Nga đến Việt Nam lần này.
Sự
khác biệt giữa Mỹ và Nga là chỗ này: Người Nga không
muốn người Mỹ đụng vào vấn đề Biển Đông. Còn
người Mỹ thì cam kết rằng can dự vào vấn đề Thái
Bình Dương - TS Hà Hoàng Hợp
RFA:
Qua nhận định của ông thì Nga và Mỹ có 2 mục tiêu
khác nhau khi đến thăm Việt Nam lần này?
Tiến
sĩ Hà Hoàng Hợp: Vâng. Nhưng 2 mục tiêu không trái ngược
nhau, đều muốn giúp cho Việt Nam có năng lực quốc phòng
tốt hơn.
RFA:
Liên quan đến hợp tác quốc phòng về chiến lược cũng
như thông thương vũ khí, có sự khác biệt nào giữa 2
chuyến viếng thăm?
Tiến
sĩ Hà Hoàng Hợp: Việt Nam là 1 khách hàng mua vũ khí và
thiết bị quân sự truyền thống của Nga. Khoảng 14 năm
nay Việt Nam chủ yếu nhập các loại vũ khí chủ yếu từ
Nga, như máy bay phản lực chiến đấu, máy bay vận tải,
tên lửa phòng không… Gần đây là tàu ngầm. Sắp tới
là các thiết bị phục vụ cho đơn vị mới thành lập ở
Việt Nam là đơn vị tác chiến không gian mạng.
Việt
Nam chưa thể có cách nào thay đổi cơ cấu nhập khẩu
hoặc giảm đi mua sắm quốc phòng từ phía Nga cả vì
người ta đang dùng quen.
Đối
với Mỹ thì như chúng ta biết phía Mỹ sẵn sàng bỏ cấm
vận vũ khí với Việt Nam. Mỹ cũng nhiều lần hỏi ý
Việt Nam như radar hiện đại, 1 số thiết bị dùng trong
hải quân… nhưng Việt Nam cho đến nay chưa ký hợp đồng
gì với phía Mỹ cả. Nhưng chắc chắn trong thời gian tới
sẽ có 1 số hợp đồng mua sắm quốc phòng.
Tái
khẳng định chiến lược của Mỹ
RFA:
Ông Mattis trả lời với báo chí trước chuyến đi đến
Châu Á rằng "Chúng ta đều có chung vùng Thái Bình
Dương - một đại dương với cái tên có ý nghĩa là hòa
bình - chúng tôi muốn thấy nó tiếp tục yên bình, để
tất cả quốc gia đang sinh sống và sử dụng nó có thể
tiếp tục thịnh vượng”, trong lúc đó, sức mạnh quân
sự của Trung Quốc đang lớn dần trong khu vực, những
điểm này có thể được cho là chuyến viếng thăm của
ộng Bộ trưởng QP Hoa Kỳ đến Việt Nam là 1 thông điệp
về vấn đề hợp tác quốc phòng trong tương lai giữa 2
quốc gia sẽ được tăng cường?
Tiến
sĩ Hà Hoàng Hợp: Nhận định như thế chắc chắn là
đúng. Vì khi Bộ trưởng Quốc phòng Ngô Xuân Lịch thăm
Mỹ thì 2 bên đã thoả thuận và ký kết với nhau đối
với tăng cường hợp tác quốc phòng, an ninh quốc phòng.
Trong bối cảnh Trung Quốc có những hành động và chiến
lược để tăng cường sự hiện diện của Trung Quốc ở
Biển Đông, nói cụ thể hoá hơn là Trung Quốc đắp
ngoài biển những đảo nhân tạo, vẫn tiếp tục trang
thiết bị với những đảo đó, vẫn tăng cường trang bị
vũ khí cho các đơn vị của Trung Quốc có thể đang và
sẽ hiện diện ở Biển Đông, thì việc Bộ trưởng Quốc
phòng Mỹ đến thăm Việt Nam và cả Indonesia thì nó là
tái khẳng định chính sách của Mỹ về sự hiện diện
của Mỹ trong chiến lược không thay đổi.
Trước
hết là để đảm bảo và để giúp các nước Đông Nam
Á này có được sự đoàn kết cũng như năng lực đảm
bảo tiến trình tạo hoà bình cho khu vực. Nói đúng hơn
là các nước trong khu vực hợp tác với Mỹ và các nước
khác, kể cả với Trung Quốc để đảm bảo kiến trúc
an ninh của khu vực, đặc biệt ở Biển Đông.
Lời
cảnh báo không có ý nghĩa
RFA:
Hoàn Cầu Thời Báo hôm 22/1 cho rằng chuyến công du của
Bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ đến hai nước lớn trong
Khối ASEAN là Indonesia và Việt Nam với mối quan tâm mạnh
mẽ đến Biển Đông, và đánh tiếng rằng nếu Hoa Kỳ
không ngưng những hành động bị Bắc Kinh cho là ‘kích
động’ tại Biển Đông thì Trung Quốc sẽ quân sự hóa
các đảo tại đó. Ông bình luận thế nào về lời đe
doạ này?
Tiến
sĩ Hà Hoàng Hợp: Trung Quốc đưa ra 1 lời cảnh báo như
thế là không đúng. Bởi vì nếu không có sự hiện diện
của Mỹ hay Nga hay Nhật hay Ấn Độ thì Trung Quốc cũng
đang tiến hành quân sự hoá Biển Đông này. Lời cảnh
báo của người Trung Quốc thông qua tờ Hoàn Cầu Thời
Báo cũng không có ý nghĩa gì nhiều lắm, chỉ là nhắc
lại lời trước đây đã từng nói.
Nhưng
quan trọng nhất là hãy nhìn vào hành động của họ,
hành động ấy chứng tỏ họ quân sự hoá tất cả. Chi
phí quân sự 12 năm nay mỗi năm tới hơn 100 tỷ. Năm 2017
là 160 tỷ. Điều ấy nói lên quá trình quân sự quá ở
Trung Quốc cũng như quân sự hoá ở Biển Đông của Trung
Quốc buộc tất cả những nước ở khu vực Biển Đông
này, đặc biệt là Việt Nam và Indonesia phải chi phí quân
sự cao hơn để mà cũng cố năng lực tự vệ, phòng thủ
của mình.
Chuyến
thăm của ông Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đến Việt Nam
sẽ có 1 tác động tích cực đối với việc khích lệ
Việt Nam cũng như các nước tronng Asian, đặc biệt những
nước có tranh chấp ngoài biển là cũng cố niềm tin,
chuẩn bị tốt hơn về năng lực phòng thủ và cũng là
tín hiệu quan trọng nói với nước lớn phía Bắc là
Trung Quốc là không thể làm gì vượt qua nền tảng pháp
luật quốc tế. - TS Hà Hoàng Hợp
Ảnh
hưởng của hai chuyến thăm
RFA:
Dự đoán của ông sau khi chuyến thăm Việt Nam của 2 vị
BTQP kết thúc?
Tiến
sĩ Hà Hoàng Hợp: Chuyến thăm của Nga sẽ không có nhiều
ảnh hưởng lắm, vì nước Nga quan hệ song phương với
Việt Nam từ trước đến nay tập trung vào vũ khí và
trang thiết bị. Những cái này không thay đổi trong vài
năm tới.
Việt
Nam là 1 nước sử dụng tín dụng người Nga cấp cho Việt
Nam để đưa vào vũ khí, cho đến nay vẫn là duy nhất.
Một vài nước khác thì chỉ là trên lời nói thôi.
Cho
nên ảnh hưởng của chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc
phòng Nga đến Việt Nam không lớn lắm. Chuyến thăm này
chủ yếu nhằm vào hợp tác quốc phòng Việt Nam với Nga
chủ yếu ở phần trang thiết bị và vũ khí thôi. Không
có thay đổi gì về chiến lược. Ở nước Nga tất cả
những quyết định của an ninh quốc phòng, chiến lược
không thuộc thẩm quyền của ông Bộ trưởng Quốc phòng,
mà thuộc quyền của Tổng thống Nga và Hội đồng An
ninh quốc gia Nga.
Chuyến
thăm của ông Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đến Việt Nam
sẽ có 1 tác động tích cực đối với việc khích lệ
VIệt Nam cũng như các nước tronng Asian, đặc biệt những
nước có tranh chấp ngoài biển là cũng cố niềm tin,
chuẩn bị tốt hơn về năng lực phòng thủ và cũng là
tín hiệu quan trọng nói với nước lớn phía Bắc là
Trung Quốc là không thể làm gì vượt qua nền tảng pháp
luật quốc tế.
Đó
là ý nghĩa quan trọng của chuyến viếng thăm của ông Bộ
trưởng Quốc phòng Mỹ.
RFA:
Xin cảm ơn Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp.
***
Việt
Nam đón Bộ trưởng Quốc phòng Nga và Mỹ
Bộ
trưởng Quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch (giữa) sẽ có
hai cuộc gặp liên tiếp với người đồng cấp Nga,
Sergei Shoygu (phải) và Hoa Kỳ, tướng Jim Mattis. Ảnh:
GETTY IMAGES
Cả
Bộ trưởng quốc phòng của Liên bang Nga và Hoa Kỳ sẽ
có chuyến thăm Việt Nam gần như cùng một lúc để thảo
luận về hợp tác quốc phòng về chiến lược cũng như
thông thương vũ khí.
Sáng
hôm thứ Ba, 23/1, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoygu
đã có cuộc gặp với người đồng cấp Việt Nam, tướng
Ngô Xuân Lịch.
Bộ
trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Jim Mattis thì đang có buổi hội
đàm với Tổng thống Indonesia Joko Widodo và dự kiến sẽ
sang thăm Việt Nam sau đó.
Theo
AFP, trong chuyến thăm một tuần đến châu Á, ông Mattis
hi vọng tăng cường hợp tác quốc phòng với Indonesia và
Việt Nam, khi sức mạnh quân sự của Trung Quốc lớn mạnh
dần trong khu vực.
"Chúng
ta đều có chung vùng Thái Bình Dương - một đại dương
với cái tên có ý nghĩa là hòa bình - chúng tôi muốn
thấy nó tiếp tục yên bình, để tất cả quốc gia đang
sinh sống và sử dụng nó có thể tiếp tục thịnh
vượng," ông Mattis nói với báo chí tháp tùng ông
trên chiếc phi cơ đến Châu Á.
Bộ
trưởng Quốc phòng Mỹ - Việt đã gặp nhau bên lề Hội
nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng tại Manila,
Philippines vào năm ngoái. Ảnh: BỘ QUỐC PHÒNG HOA KỲ
Chuyến
thăm của hai tướng Nga, Mỹ có ý nghĩa gì?
Theo
đánh giá nhận định của nhà nghiên cứu và phân tích
chính trị Việt Nam và bang giao quốc tế Carl Thayer, việc
gặp gỡ với cả hai quan chức quân đội cấp cao của
Hoa Kỳ và Nga, cho thấy thể hiện chính sách của Việt
Nam về "đa dạng hóa và đa phương hoá" về quan
hệ với các cường quốc.
CARL
THAYER
Mattis
sẽ nói với Lịch rằng Hoa Kỳ coi Trung Quốc là một đối
thủ chiến lược của Hoa Kỳ đang tìm cách làm suy yếu
vị trí của Mỹ trong khu vực. Mattis sẽ thảo luận với
Lịch về mức độ mà Việt Nam sẽ hợp tác với Hoa Kỳ
để tạo ra một hệ thống liên kết an ninh góp phần ổn
định khu vực và đảm bảo quyền tự do tiếp cận với
Biển Đông.
Carl
Thayer, Giáo sư Học viện Hải quân Úc
"Việt
Nam quan tâm đến việc chứng minh rằng bản thân độc
lập và đóng góp tích cực cho an ninh khu vực, do đó cả
Nga và Hoa Kỳ đều quan tâm đến việc hỗ trợ Việt
Nam. Ví dụ, Việt Nam có thể thảo luận về hợp tác
quốc phòng với cả hai Bộ trưởng và tiến tới khi phù
hợp với lợi ích quốc gia của Việt Nam," ông Thayer
viết trên phúc trình do ông đăng tải đánh giá chuyến
thăm của Jim Mattis tới Việt Nam.
"Mattis
sẽ nói với ông Ngô Xuân Lịch rằng Hoa Kỳ coi Trung Quốc
là một đối thủ chiến lược của Hoa Kỳ đang tìm cách
làm suy yếu vị trí của Mỹ trong khu vực. Mattis sẽ thảo
luận với Lịch về mức độ mà Việt Nam sẽ hợp tác
với Hoa Kỳ để tạo ra một hệ thống liên kết an ninh
góp phần ổn định khu vực và đảm bảo quyền tự do
tiếp cận với Biển Đông.
"Về
vấn đề an ninh hàng hải, Bộ trưởng Mattis có thể sẽ
nêu ra cách mà cả hai bên có thể tăng cường hơn nữa
hợp tác, như các ghé cảng thường xuyên hơn của Hải
quân Hoa Kỳ sau chuyến thăm của tàu sân bay Mỹ đầu
tiên đến Cảng Quốc tế Cam Ranh vào cuối năm nay,"
ông Thayer viết trong bản báo cáo.
Tướng
Ngô Xuân Lịch tiếp đón tướng Sergei Shoygu sáng 23/1.
Ảnh: GETTY IMAGES
Ông
Thayer nhận định Trung Quốc sẽ rất muốn tìm hiểu xem
Việt Nam dự định phát triển hợp tác quốc phòng với
Hoa Kỳ đến đâu và sự hợp tác này sẽ nhắm đến
Trung Quốc đến mức nào.
"Trung
Quốc cũng sẽ quan tâm để tìm hiểu phạm vi của các vụ
thông thương vũ khí của Nga cho Việt Nam. Nga hiện là
nguồn cung cấp 57% vũ khí nhập khẩu cho Trung Quốc và
88% cho Việt Nam.
"Tất
cả các nước khu vực ở Ấn Độ-Thái Bình Dương cũng
sẽ quan tâm đến kết quả của chuyến thăm cả hai bộ
trưởng quốc phòng đến Việt Nam", ông Thayer kết
luận.
Báo
TQ nói 'Hoa Kỳ khiến Trung Quốc tăng tốc quân sự hóa ở
Biển Đông'
Hôm
22/1 khi ông Mattis vừa đến thủ đô Jakarta, tờ báo hàng
đầu của Trung Quốc, Nhân dân Nhật báo, nói sự kiểm
soát ở Biển Đông của Trung Quốc sẽ chỉ gia tăng và
là phản ứng thích đáng với sự "khiêu khích"
của Hoa Kỳ.
Hình
vệ tinh cho thấy cơ sở quân sự của Trung Quốc trên Đá
Chữ Thập thuộc Biển Đông, gần đây, cả Philippines và
Úc đều bày tỏ quan ngại về các động thái 'kiên cố
hóa', 'quân sự hóa' và 'mở rộng' các đảo, đá mà Bắc
Kinh chiếm và tuyên bố chủ quyền ở khu vực. Ảnh:
DIGITALGLOBE
Tờ
báo dẫn chứng việc tàu khu trục USS Hopper của Hoa Kỳ
được cho hay trước đó đã đi vào khu vực 12 hải lý
của bãi đá ngầm Scarborough, khu vực Philippines tuyên bố
chủ quyền mà Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham.
Theo
Reuters, tờ Nhân dân Nhật báo là tờ báo chính thức của
Đảng Cộng sản Trung Quốc nói, với tình hình đang cải
thiện ở Biển Đông (TQ gọi là Biển Nam Trung Hoa), rõ
ràng rằng Hoa Kỳ là phía quân sự hóa khu vực.
"Nếu
bên liên quan một lần nữa làm rắc rối và gây căng
thẳng, thì nó sẽ chỉ làm cho Trung Quốc đi đến kết
luận này: để bảo vệ hòa bình ở Biển Nam Trung Hoa,
Trung Quốc phải tăng cường và tăng tốc khả năng của
mình ở đó,"
"Khi
quy mô và chất lượng quân sự của Trung Quốc được
cải thiện, việc kiểm soát Biển Nam Hải của Trung Quốc
cũng sẽ được cải thiện. Trung Quốc có thể gửi nhiều
tàu hải quân hơn để đáp trả và có thể thực hiện
các bước như huy động các hòn đảo."
Quân
đội Hoa Kỳ cho biết họ thực hiện các hoạt động "tự
do hàng hải" trên khắp thế giới, bao gồm cả trong
các khu vực mà các đồng minh tuyên bố chủ quyền.