Bauxite Việt Nam

PHÂN ƯU Được tin nhạc sĩ TÔ HẢI vừa từ trần hôm 11-8-2018, hưởng thọ 91 tuổi, BBT BVN vô cùng thương tiếc. Là một chiến sĩ kiêm nhạc sĩ tham gia từ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, cũng nổi tiếng rất sớm với bài Nụ cười sơn cước (1947), Ông không chỉ là người ngay buổi đầu Cách mạng tháng Tám dám rẽ ngang sang dòng nhạc trữ tình bị cấm đoán nhiều năm, mà cũng là một trí thức sớm biết phản tỉnh để lên tiếng về quyền tự do ngôn luận và sáng tạo của người nghệ sĩ, về yêu cầu độc lập tự chủ của đất nước và về một nền dân chủ thực sự cho toàn dân tộc. Hồi ký của một thằng hèn của Ông (hoàn thành năm 2000, công bố năm 2009) là một tiếng nói can đảm phủ định những ngộ nhận của bản thân về một lý tưởng sống tưởng cao đẹp mà kỳ thực là đánh mất quyền làm người chính đáng, cũng như cả đối với một số nhạc phẩm mình đã viết ra trong suốt những năm tháng tuổi trẻ nhằm phục vụ mục tiêu chính trị hơn là vươn tới sự sáng tạo lớn lao về nghệ thuật. Thành kính phân ưu cùng gia quyến và bạn bè của nhạc sĩ TÔ HẢI. Cầu mong linh hồn Ông an nghỉ. Bauxite Việt Nam

     

Vĩnh biệt tác giả “Tiếng hát người chiến sĩ biên thùy” Tô Hải

Lê Phú Khải

Nhạc sĩ Tô Hải (ảnh của Lê Phú Khải)

Nhân dân Sài Gòn không bao giờ quên buổi sáng đẹp trời ngày 16 tháng 12 năm 2007, trong cuộc biểu tình chống Trung Quốc xâm lược biển đảo Việt Nam, có ông già 80 tuổi, chống gậy đứng giữa cuộc biểu tình vẻ mặt đầy phẫn nộ khua gậy lên chỉ vào mặt một người đàn bà mặc áo xám hét to: “Con này là chỉ điểm cho công an bắt người…”. “Con này” mà Tô Hải chỉ mặt là người phụ nữ cao to, đứng quan sát xem ai la to, ai hăng hái nhất rồi chỉ cho công an chìm, công an nổi “ẵm” đi! Cái “con này” ấy là Nguyễn Thị Quyết Tâm sau này được thăng chức Chủ tịch Hội đồng Nhân dân TP Hồ Chí Minh, Đại biểu Quốc hội.

Những kẻ chỉ điểm bắt người biểu tình chống Trung Quóc xâm lược Việt Nam như Nguyễn Thị Quyết Tâm được thăng quan tiến chức, được cộng sản xem là nòng cốt của chế độ phải được ghi rõ họ tên và đã được những người biểu tình hôm đó quay thành phim để lưu giữ đời đời cho con cháu về những gương mặt bán nước hại dân, còn nghệ sĩ Tô Hải thì đi vào lịch sử biểu tình chống Trung Quốc xâm lược biển đảo Việt Nam.

Tô Hải sinh ngày 24/9/1927 tại Hà Nội, nguyên quán tại Tiền Hải, Thái Bình.

18 tuổi, như mọi thanh niên trí thức yêu nước khác, Tô Hải xung phong vào Vệ quốc đoàn theo tiếng gọi non sông lên đường cứu nước. Ông tâm sự, lúc theo Việt Minh di cứu nước, bố ông là một công chức thời Pháp, có học, có đọc sách đã khuyên ông không nên theo cộng sản, nếu không nghe ông thì cứ đi, nhưng đừng có về nữa! Tô Hải lúc đó đang ở trong thời kỳ “thơ” trong chữ “ngây thơ” mà Nguyễn Khắc Viện đã viết. Chỉ đến cải cách ruộng đất sau đó hơn chục năm, thì thời kỳ “thơ” đã hết và chuyển sang thời kỳ “ngây” như ông Viện đã nhận ra ở cuối đời mình. Lúc đó Tô Hải nhận ra mình “ngây” thì đã muộn! Không có đường về nữa! Ông phải tiếp tục sống như một người cộng sản đích thực (ông kết nạp đảng năm 1949), tức là phải dối trá để tồn tại. Chính vì thế mà ông đã viết cuốn hồi ký Hồi ký của một thằng hèn để sám hối! Nhà xuất bản Tiếng Quê hương ở Virginia, Hoa Kỳ đã ấn hành năm 2009, chính tôi là người đã viết lời giới thiệu cho cuốn sách này. Việc viết giới thiệu cho cuốn Hồi ký này là một chuyện rất khôi hài. Khi những người biên tập cuốn Hồi ký của một thằng hèn yêu cầu người viết giới thiệu nó, tốt nhất, là một người đang ở trong nước. Nhạc sĩ Tô Hải, tác giả của Nụ cười sơn cước, Tiếng hát người chiến sĩ biên thùy đã nhờ tôi viết. Lý do vì tôi là người đầu tiên và duy nhất đã đọc bản thảo nó ở trong nước. Số là tôi ra Nha Trang thăm Tô Hải, thấy ông dành toàn bộ thời gian cho cuốn sách. Và tôi đã đọc nó trong một xóm nhỏ ở thành phố biển Nha Trang. Nhưng các vị biên tập cuốn sách này ở nước ngoài lại cho tôi là “công an của Việt cộng” nên không muốn lời giới thiệu sách đứng tên tôi. Tô Hải phải email sang nói rõ, tôi là nhà báo, không phải là công an. Các vị đó vẫn không tin, nói rằng, gia đình tôi có nhiều người làm công an nên “cài” tôi vào để… Cuối cùng thì lời giới thiệu là bài viết của tôi, do sự “cam kết” của Tô Hải. Hơn nữa, cũng chẳng ai ở trong nước đã đọc Hồi ký của một thằng hèn để mà viết, nếu những người in sách muốn người viết phải là một người ở trong nước! Điều đáng buồn từ sự việc này là, cả dân tộc ta nghi kỵ nhau, không ai tin ai nữa… “Đấu tranh giai cấp “ đã dẫn đến tình trạng đó!

…Trên mạng xã hội ở Việt Nam hơn một thập kỷ qua, nhạc sĩ Tô Hải là một blogger lớn tuổi nhất, ông có cả một trang Web mang tên “Tô Hải’s blog” hàng tuần đều có bài. Ông viết blog trong tình trạng đau yếu của tuổi già, kê lưng vào gối mà gõ máy tính… Nhưng chỉ vắng bóng ông trên mạng ít bữa là các độc giả trẻ Việt Nam trên khắp nơi trong ngoài nước lo lắng, mong mỏi, email đến thăm hỏi… là một chứng nhân của lịch sử, những chuyện ông viết ra khiến lớp trẻ khao khát sự thật đón đọc say mê. Nhưng không phải Tô Hải chỉ viết cái đã qua, hàng ngày ông đọc Le Monde trên mạng, nắm bắt tình hình thế giới, tình hình trong nước và bình luận kịp thời những vấn đề nóng bỏng của đất nước. Có lần Đài phát thanh đối ngoại Pháp RFI phỏng vấn ông. Họ ngạc nhiên về những thông tin ông đưa ra. Họ hỏi, tin ấy ở đâu ra? Ông trả lời: Tôi đọc trên Le Monde sáng nay! Tay phóng viên này thú nhận: Từ sáng đến giờ chưa đọc Le Monde!!!

Công bằng mà nói, với những huân chương mà ông đã được nhận, với giải thưởng về Văn học nghệ thuật đợt 1, ông có thể ngồi rung đùi mà nhận bổng lộc, đến các hộị nghị, kỷ niệm này nọ mà ngồi ghế danh dự trong làng nhạc sĩ Việt Nam mà nhận bao thư. Và… ngậm miệng ăn tiền dài dài… như các nghệ sỹ lão thành khác!

Nhưng vận nước không để ông ngồi yên. Ông nghĩ đến con cháu, nghĩ đến thế hệ mai sau sẽ sống ra sao nếu bọn Tàu Ô gặm dần đất nước mà ông bà đã tốn bao nhiêu xương máu để gìn giữ nó đến hôm nay. Ông tâm sự: Từ ngày tôi viết blog, mấy thằng nhạc sĩ xưa kia nó vô Sài Gòn là nhào đến nhà tôi… Vậy mà khi thấy tôi viết trên mạng, nó lỉnh, nó sợ liên lụy. Giới nhà văn của ông còn đỡ, chứ giới nhạc cùng thời với tôi chúng nó hèn quá! Tôi an ủi ông: Những kẻ ngậm miệng ăn tiền ấy có gì đáng nói, bù lại, hiện anh có hàng vạn bạn đọc trên thế giới, đó chẳng phải là đáng vui hay sao?

Ông là người bất đồng chính kiến nên công an đã đến “hỏi thăm” cái xe bán bánh mỳ của vợ ông ở đầu phố, công an và chính quyền phường đã đến tận nhà “khuyên giải” ông không viết blog nữa!

Viết đến đây tôi bỗng nhớ đến năm 1991, tại hội trường Matxcơva, tôi đứng giữa những người già, rất già, râu tóc bạc phơ đang cầm biểu ngữ đứng biểu tình trong tuyết giá… Một người Việt Nam nói với tôi lúc đó: Những người già như thế này đi biểu tình không phải như sinh viên Nam Triều Tiên, Singapore đi biểu tình đòi hỏi một cái gì cụ thể cho ngày hôm sau đâu. Mà họ vì trách nhiệm của lương tâm, vì một tương lai, vì một cái gì cao cả hơn đối với đất nước.

Những gì mà nhạc sĩ Tô Hải đã và đang làm chính vì “những điều cao cả hơn đối với đất nước” Việt Nam yêu quý của ông.

Hôm nay, người nhạc sĩ đã viết hợp xướng giao hưởng Tiếng hát người chiến sĩ biên thùy… đã ra đi. Ông có thể ngậm cười nơi chín suối vì cái ngày 16/12/2007 ở tuổi 80, ông đã chống ba-toong đi biểu tình chống Trung Quốc xâm lược biển đảo Việt Nam, thì hôm nay ở tuổi 91, ông có thể yên lòng vì hàng chục nghìn đồng bào đã xuống đường theo gót ông năm xưa trên khắp miền đất nước, hô vang những khẩu hiệu yêu nước, chống bè lũ bán nước và cướp nước… “Quê hương yêu dấu bao người chờ trông” trong bài Tiếng hát người chiến sĩ biên thùy của ông vẫn còn đó… để tiễn ông về nơi an nghỉ.

L. P. K.

Tác giả gửi BVN.