Hơn năm năm sau thảm họa môi trường Formosa dân vẫn còn chịu tác động

Giang Nguyễn

2021-05-21

Năm năm sau khi thảm họa Formosa xảy ra ở bốn tỉnh miền Trung, người dân cho biết họ vẫn không thấy môi trường cải thiện theo như lời hứa của các viên chức địa phương và lãnh đạo Formosa. Một số người không nhận được tiền đền bù. Họ chỉ nuôi một chút hy vọng qua vụ kiện tại Đài Loan nơi có trụ sở công ty mẹ của nhà máy gây ra thảm họa nhiễm độc biển.

Hơn năm năm sau thảm họa môi trường Formosa dân vẫn còn chịu tác động

Hình minh hoạ. Người dân biểu tình ở Hà Nội hôm 1/5/2016 phản đối công ty Formosa gây ô nhiễm môi trường biển miền Trung Việt Nam. AFP

“Th nht là v mt tâm lý thì thc s bn thân Cha t khi v đây cũng cm thy đây là mt môi trường rt khc nghit và mt tương lai rt là m mt. Bi vì c m mt ra là mình thy cnh khói bi. M mt ra mà thì mình ngi được cái mùi hôi thi t Formosa thi ra. Ri cng vi nhng li ha ca chính quyn, cng vi li ha ca Formosa t tháng 4/2016 đến nay vn chưa được thc hin. Cng thêm nhng cái vn đ nó li tiếp tc xy ra như là vn đ x thi tiếp tc đưa đến các vùng quê đ san lp mt bng các công trình và đường”.

Đó là trình bày của Linh mục Nguyễn Hồng Lĩnh, người về quản nhiệm Giáo xứ Đông Sơn, xã Kỳ nam, Hà Tĩnh ba năm về trước.

Giáo xứ Đông Sơn nằm cách địa giới hành chính Nhà máy Gang thép Hưng nghiệp Formosa chỉ 3 km. Nhà máy này vào tháng tư năm 2016 đã gây ra thảm họa ô nhiễm môi trường khi xả thải hóa chất trực tiếp ra biển phá hủy môi trường sinh sống và mưu sinh của hàng trăm nghìn người dân ven biển bốn tỉnh miền Trung.

Năm năm trước, cả nước và nhiều nơi trên thế giới sửng sốt trước hình ảnh hàng tấn cá chết trôi trên bờ biển. Đến nay, theo Linh mục Nguyễn Hoàng Lĩnh, người dân tiếp tục phải sống trong một môi trường không ai có thể yên tâm và cảm thấy bình an được. Ông trình bày tiếp:

“Hơn thế na là t khi Cha v đây đến gi, t l người ung thư, các vùng khác Cha chưa nói, nhưng trong giáo x ca cha cũng kiếm lên đến tm khong 60% nhng người chết mà nguyên nhân dn đến cái chết là ung thư. Chc chn cũng chưa th có mt cái bng chng khoa hc nào hoc ai có th chng minh được rng là vn đ ca Formosa là nguyên nhân dn đến vic ung thư. Nhưng mà nhìn thy cnh người chết vì ung thư nhiu như thế thì chính bn thân Cha cũng đt li vn đ là môi trường chúng ta đang sng này nó như thế nào mà khiến cho bnh ung thư trong nhng năm gn đây, mà t l người mc dn đến cái chết nhiu như thế”.

Người dân Kỳ Anh, Hà Tĩnh biểu tình hôm 12/12/2016 yêu cầu chính quyền trả tiền đền bù do thảm họa Formosa.

Người dân Kỳ Anh, Hà Tĩnh biểu tình hôm 12/12/2016 yêu cầu chính quyền trả tiền đền bù do thảm họa Formosa. Hình thính giả gửi RFA

Nhiều người dân, cho dù đã được Formosa và chính quyền địa phương hứa hẹn bồi thường nhưng cho đến nay vẫn chưa nhận được đồng nào.

Một cư dân (giấu tên vì lý do an toàn) ở huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh, làm nghề pha chế mắm ruốc và nước mắm truyền thống vào ngày 23 tháng 3 chia sẻ với Đài Á Châu Tự Do:

“Sau nhiu năm đi đòi hi t các cp b, ngành ra ti Trung ương, kết qu là tháng Ba năm 2020, Th tướng Chính ph Nguyn Xuân Phúc có đi thoi vi y ban Nhân dân tnh Hà Tĩnh và đã ra Quyết Đnh s 92, cho thêm hàng hi sn tm ướp vào danh mc được đn bù vì s c môi trường bin. Hin ti bây gi là 23/3/2021 ri mà chúng tôi chưa nhn được thông tin gì t chính quyn. Chúng tôi mi tháng mt ln đi lên ch tiếp dân thì đu nghe là chưa làm kp, chưa điu tra kp, chưa hoàn tt th tc pháp lý”.

Đối với những ngư dân đã vượt qua được thời gian bi thảm nhất sau khủng hoảng ảnh hưởng đến kinh tế khu vực, sản lượng hải sản đánh bắt được cũng không còn như trước.

Giám mục Nguyễn Thái Hợp, chủ chăn Giáo phận Vinh và Giáo phận Hà Tĩnh trước đây, nhận xét:

“Đến khi bin không còn là ngun li thiên nhiên, không còn là nơi sinh sng, không còn là tương lai ca h mà tr nên thm ha thì chính vì vy nhng đa con ca h bt đu hc hết lp Chín hay là có nhiu đa khá hơn đến lp 12, phi gng gánh đi vào Nam ra Bc. Nht là đi ra nước ngoài. Có nhng trường hp đi ra nước ngoài bng bt c giá nào, đa s là đi chui”.

Bà Nancy Bùi, Phó Chủ tịch Hội Công lý cho Nạn nhân Formosa là người trực tiếp liên hệ với hàng nghìn nạn nhân vụ thảm họa môi trường năm 2016. Bà nói, chính quyền Việt Nam hô hào hỗ trợ công ăn việc làm nhưng thực chất không như lời nói:

“H nói h giúp đ nhng người này đi lao đng nước ngoài. Nhưng tt c nhng người mà lao đng nước ngoài vùng đó, theo chính con s ca nhà nước là trên 14.000 người được giúp đ ra nước ngoài. Hi nhng người đó thì h nói là h không được giúp đ mt đng nào. Hay là bt k mt phương tin nào. Tt c ch là li ha”.

Nhiều người cho biết họ đã bị lâm vào nợ nần vì sau thảm họa môi trường họ mất kế sinh nhai. Một người dân giấu tên vì lý do an toàn nói với RFA:

“Còn có người vay tin ri đi làm h không tr được n, my người h nói: ‘Hi trước tôi đâu có phi như vy, bây gi tôi không tr được n, bây gi phi đi trn đâu đó đ đ cái cnh người ta đến nhà người ta đòi n, người ta chi bi’. Đau thương lm nói không hết”.

Sau nhiều năm đi đòi công lý từ địa phương đến Trung ương, một số nạn nhân của Formosa gần đây có được một chút hy vọng khi Tòa Thượng Thẩm của Đài Loan hôm 9 tháng 4 đưa ra phán quyết rằng trong vụ kiện Công ty Cổ phần Thép Formosa Hà Tĩnh, 13 trong 24 bị đơn phải chịu trách nhiệm đền bù cho nạn nhân thảm họa do công ty gây ra.

Giám mục Hợp nhận định:

“Đây là mt bước đu, mt bước đu chưa như chúng tôi mun, cũng như chưa làm hài lòng các nn nhân vì nhiu điu kin na nhưng mà dù sao đã bt đu công lý, đã thc hin và tr li quyn li cũng như danh d cho các nn nhân. Thì đó là mt nim vui”.

Một trong mối quan tâm là làm sao khôi phục môi trường thiên nhiên. Giám mục Hợp nói, đối với người dân ở đây phán quyết là một bước đầu khích lệ nhưng còn quá sớm để ăn mừng:

Trong phán quyết ca tòa thì nói là phi tr li cái môi trường trong sch cho Vit Nam. Nhưng ri cũng không có mt cái c th làm sao tr li môi trường như đã có trước đây. Và cơ quan nào thc hin vic tr li môi trường đó thì chúng tôi rt có th đang suy nghĩ đ yêu cu Tòa án phi có mt công ty hay là mt cơ quan đc lp đ thi hành chuyn đó, và tt nhiên các Công ty Formosa phi tr tin cho công ty đc lp này.  Đây là mt vn đ ni cm và chúng tôi chc chn s phi yêu cu tòa án nói rõ hơn làm sao đ thc hin điu này, nếu không mi s s đâu vào đó”.

Hội Công lý cho Nạn nhân Formosa hỗ trợ 7.875 nguyên đơn trong vụ kiện Formosa tại Đài Loan. Bà Nancy Bùi giải thích đây chỉ là một tỷ lệ rất nhỏ của hàng trăm nghìn nạn nhân bốn tỉnh, nhưng vì không đủ thời gian thu thập hồ sơ nên phải giới hạn.

Hội Công lý cho Nạn nhân Formosa đã hội ý với đoàn luật sư và quyết định kháng cáo tiếp để buộc toàn bộ 24 bị đơn, bao gồm 18 công ty và sáu cá nhân, tổng giám đốc, phải chịu trách nhiệm đền bù, không chỉ 13 bị đơn như Tòa Thương Thẩm đã phán quyết.

Bà Nancy giải thích:

“Trong v này s tin đn bù rt ln, cho gn 8.000 người và thit hi ca mi người cũng rt ln. Khi mình tính ra thì cũng vài trăm triu là ít. Nên mình mun có mt đ bên b đơn đ đm bo cho tin đn bù ca người dân. Đó là th nht. Th hai là nhng công tý đó phi có mt đy đ đ h lo vic, th nht là ngng vic x thi, th hai là làm sch vùng bin và theo dõi đ không tiếp tc x thi đó na. Tt c nhng điu kin này mà ch có 13 b đơn thôi thì theo lut sư tính toán phn đn bù s không được bo đm”.

Reuters-Formosa-steel-factory-2017-04-04-Hà-Tĩnh.JPG

Nhà máy Gang thép Hưng nghiệp Formosa ở tỉnh Hà Tĩnh hôm 31/3/2017. Ảnh: Reuters

Vụ kiện có thể còn kéo dài vài năm nữa và dù biết rằng các nạn nhân đã phải chờ rất lâu cho đến tuyệt vọng nhưng người hỗ trợ công lý cho các nạn nhân cho biết vì sao các nạn nhân Formosa quyết tâm:

“H là nhng người mình phi nói là rt can đm. H quá ut c. Mình đt mình vào cái thế ca h: t nhiên mình b mt hết, ri gia đình cũng tan hoang hết, mi chuyn thay đi cuc đi mình mà công ty không đn bù. Trong khi công ty làm cho thm ha xy ra càng ngày li càng ln mnh hơn, li càng to ln hơn. Nên tt c điu đó mình ut c ch. Nên h quyết tâm h làm, dù là b điu tra, b gi lên, nhiu người giúp làm đơn cũng có mt s đã b bt, còn mt s đang đi trn”.

G.N.

Nguồn: rfa.org/vietnamese

Sáng lập:

Nguyễn Huệ Chi - Phạm Toàn - Nguyễn Thế Hùng

Điều hành:

Nguyễn Huệ Chi [trước] - Phạm Xuân Yêm [nay]

Liên lạc: bauxitevn@gmail.com

boxitvn.online

boxitvn.blogspot.com

FB Bauxite Việt Nam


Bài đã đăng

Được tạo bởi Blogger.

Nhãn