Bauxite Việt Nam

Bauxite Việt Nam dịch

Với việc Bắc Kinh và Matxcơva hợp tác chặt chẽ với nhau, các nước nhận thấy việc hỗ trợ phương Tây về vấn đề Ukraine là rất rủi ro.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại một diễn đàn kinh tế ở Saint Petersburg, Nga, vào ngày 1 tháng 6 năm 2017. DMITRY LOVETSKY/AFP VIA GETTY IMAGES

Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến ngày càng tàn bạo của Nga ở Ukraine, phương Tây đã gia tăng sức ép lên phần còn lại của thế giới để lên án sự hiếu chiến của Matxcơva và để các nước tham gia các biện pháp trừng phạt chống lại Nga. Tuy nhiên, ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương rộng lớn, thông điệp của phương Tây không có hiệu quả. Ở đó, chỉ có sáu đồng minh và đối tác trung thành của Hoa Kỳ là Úc, Nhật Bản, New Zealand, Singapore, Hàn Quốc và Đài Loan tham gia các lệnh trừng phạt của phương Tây hoặc tự khởi xướng các biện pháp trừng phạt của chính họ; phần còn lại của khu vực, cho đến nay, vẫn từ chối tham gia. Điều đó phần lớn là do hầu hết các quốc gia này đều đang phải vật lộn để xác định vị trí của mình trong cuộc cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, và sự xuất hiện của một cuộc xung đột siêu cường bổ sung giữa Hoa Kỳ và Nga làm tăng các nguy cơ khi liên kết với phương Tây, đặc biệt là khi Matxcơva và Bắc Kinh đang hợp tác chặt chẽ với nhau.

Tất nhiên, đáng chú ý nhất trong số những nước bỏ phiếu trắng của khu vực là hai nước lớn: Ấn Độ và Trung Quốc. Từ góc độ chiến lược tổng thể, hai nước này đang tận dụng cuộc khủng hoảng để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi trật tự thế giới từ đơn cực sang đa cực nhằm giảm khả năng thống trị hệ thống của phương Tây.

Mặc dù xích lại gần Washington trong những năm gần đây, New Delhi đặc biệt từ chối lên án Matxcơva, chủ yếu là vì Ấn Độ đang tiếp tục phụ thuộc nhiều vào vũ khí của Nga để duy trì quân đội – một mối quan hệ thân thiết có từ thời Chiến tranh Lạnh và là một mối quan hệ mà Ấn Độ không muốn có sự mạo hiểm.

Ngay trước khi Nga tiến hành cuộc xâm lược, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã hứa với Tổng thống Nga Vladimir Putin tình hữu nghị “không có giới hạn”, thể hiện tầm nhìn chung của hai nhà lãnh đạo về việc đẩy lùi những gì họ cho là sự xâm lấn của phương Tây.

Cả Ấn Độ và Trung Quốc đều khai thác cuộc khủng hoảng để tăng mua dầu và các mặt hàng khác của Nga với giá chiết khấu cao khi một số nước phương Tây đang cắt giảm nhập khẩu từ Nga (mặc dù nguồn cung của Nga vẫn chỉ chiếm một phần nhỏ trong nhập khẩu của họ so với hầu hết các nước châu Âu). Để tạo điều kiện thuận lợi cho những giao dịch này và giúp Nga giảm bớt sự phụ thuộc vào đô la Mỹ, Ấn Độ thậm chí còn được cho là đang nghĩ ra một thỏa thuận hoán đổi tiền tệ từ rupee sang ruble.

Không có gì đáng ngạc nhiên về thái độ của Ấn Độ và Trung Quốc. Điều đáng chú ý hơn là rất ít quốc gia khác trong khu vực tham gia các nỗ lực trừng phạt Nga. Quả vậy, nhiều chính phủ khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đã bày tỏ sự quan ngại của họ tại Liên Hiệp Quốc, nơi Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng bỏ phiếu về chín nghị quyết liên quan đến Nga và Ukraine kể từ khi bắt đầu chiến tranh, nhưng tất cả đều là những nghị quyết không ràng buộc, không đòi hỏi gì ở những người ủng hộ nghị quyết và do đó vẫn tương đối dễ dàng và ít rủi ro. Mặc dù vậy, các quốc gia quan trọng bao gồm Việt Nam - một đối tác mới nổi của Hoa Kỳ - đã liên tục bỏ phiếu trắng liên quan đến Nga.

Một lý do khiến nhiều quốc gia trong khu vực cố gắng hết sức để giấu mình đơn giản là vì lợi ích của việc đứng về phía phương Tây không lớn hơn các lợi ích an ninh quốc gia hiển nhiên khi có mối quan hệ song phương lành mạnh với Nga. Điều đó cho thấy không chỉ Ấn Độ được hưởng lợi từ Nga khi Nga là nhà cung cấp vũ khí, năng lượng và hàng hóa chính cho khu vực. Tương tự, Việt Nam phụ thuộc vào vũ khí của Nga để hiện đại hóa quân đội và sẽ không muốn có nguy cơ mất quyền tiếp cận nhà cung cấp chính của mình. Indonesia cũng có thể quyết định mua dầu của Nga với giá chiết khấu.

Quan trọng hơn nữa, đối với hầu hết các quốc gia vừa và nhỏ trong khu vực, sự bế tắc hiện tại giữa Nga và phương Tây có thể làm trầm trọng thêm cuộc cạnh tranh vốn đã rất gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc trên khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Với việc Matxcơva và Bắc Kinh công khai sự phối hợp chặt chẽ để đối lập với phương Tây, các nước nhỏ hơn có lẽ có xu hướng đứng ngoài cuộc chiến vì sợ bị cả hai quốc gia đó trả đũa. Từ quan điểm của các nước nhỏ hơn, giữ cân bằng giữa các cường quốc và tránh khỏi xung đột của họ là một cơ chế sống còn, vì vậy họ cố không tham gia vào vấn đề Ukraine. Chỉ khi cuộc chiến của Nga ở Ukraine gây ra một cuộc xung đột lớn trên toàn cầu thì họ mới cân nhắc công khai đứng về phía nào – nhưng ngay cả khi đó, nhiều nước có thể sẽ cố gắng giữ thái độ trung lập để tránh làm mất lòng bên chiến thắng.

Ở Đông Nam Á, các quốc gia đứng ngoài cuộc không chỉ gồm Brunei, Indonesia, Malaysia và Việt Nam mà còn có cả hai đồng minh của Hoa Kỳ là Philippines và Thái Lan. Ngay cả khi các quốc gia phương Tây cố gắng gạt Nga ra khỏi các diễn đàn quốc tế khác nhau, Indonesia đang có kế hoạch cho phép Putin tham dự hội nghị thượng đỉnh G-20 mà nước này tổ chức ở Bali vào cuối năm 2022 mặc sự phản đối của phương Tây. Chuyện tương tự cũng xảy ra ở Nam Á, nơi không một quốc gia nào ủng hộ các biện pháp trừng phạt.

Tại Châu Đại Dương, một số quốc đảo Thái Bình Dương đã lên án Matxcơva và đe dọa các biện pháp trừng phạt, nhưng không có quốc gia nào thực hiện. Chẳng hạn, quần đảo Marshall đang xem xét lệnh cấm du thuyền và các tàu khác thuộc sở hữu của Nga đi vào vùng biển của nước này; với một trong những cơ quan đăng ký tàu lớn nhất cho vận chuyển tư nhân và thương mại trên toàn thế giới, quốc gia này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế vận chuyển do Nga sở hữu. Liên bang Micronesia - một lãnh thổ tin cậy trước đây của Hoa Kỳ, thường hỗ trợ Washington - đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Nga, và đứng vào danh sách “các quốc gia không thân thiện” của Matxcơva, nhưng không ủng hộ các lệnh trừng phạt. Quần đảo Solomon lên án hành động gây hấn của Nga đối với Ukraine nhưng cũng kiềm chế không có thêm hành động nào. Quyền thủ tướng của Fiji, người chủ trì Diễn đàn các đảo Thái Bình Dương năm nay, đã từ chối lên án Nga nhân danh tất cả các quốc đảo Thái Bình Dương.

Một động lực khác trong chính sách về Nga ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là ý thức hệ. Lào và Việt Nam đã bỏ phiếu trắng trong các cuộc bỏ phiếu gần đây về Nga tại Liên Hiệp Quốc, có lẽ một phần vì họ có chung hệ thống chính quyền độc tài với Nga và sự thiếu tin tưởng đối với phương Tây dân chủ. Myanmar, quốc gia bị quân đội cai trị từ năm ngoái, ủng hộ Nga hoàn toàn. Campuchia độc đoán, thật đáng ngạc nhiên, đã cùng với phương Tây bỏ phiếu lên án Nga tại Liên Hiệp Quốc - có lẽ vì nước này giữ chức chủ tịch luân phiên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) năm nay và muốn được trông giống như một người quản lý có trách nhiệm. Triều Tiên như dự đoán, sát cánh với Putin và lợi dụng sự phân tâm do cuộc chiến để chuẩn bị cho một vụ thử tên lửa đạn đạo tầm xa mới, lần đầu tiên kể từ năm 2017.

Cuối cùng, một số quốc gia Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương có những lý do cụ thể cho chính sách Nga của họ. Pakistan, thận trọng hoà hoãn với Mỹ và Ấn Độ, chỉ mới bắt đầu quan hệ đối tác với Matxcơva và không muốn phá hỏng đà phát triển tốt đẹp. Thủ tướng Pakistan Imran Khan là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên đến thăm Putin ở Matxcơva sau khi Nga phát động cuộc chiến - và thay vì tránh sự khó xử đó bằng cách hoãn chuyến đi, Khan vẫn đến, nhấn mạnh ý định của ông về việc củng cố mối quan hệ. Mông Cổ, trong khi nghiêng về phương Tây theo nhiều cách, cũng bỏ phiếu trắng tại Liên Hiệp Quốc về các vấn đề liên quan đến Nga, đặc biệt là vì nước này giáp biên giới với Nga và vì phụ thuộc nhiều vào Nga về chính trị và kinh tế.

Rõ ràng phương Tây sẽ phải vật lộn để nhận được thêm sự hỗ trợ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đối với các lệnh trừng phạt chống lại Nga. Điều đó nói lên rằng, nếu Matxcơva tăng cường tàn sát và nếu những hành động tàn bạo gây ra ở các vùng ngoại ô Kyiv được giải phóng chỉ là điềm báo cho những điều tồi tệ hơn sắp tới, thì việc thuyết phục một số quốc gia hành động nhiều hơn có thể trở nên dễ dàng hơn. Nhưng thực tế là hầu hết các quốc gia có thể sẽ tiếp tục chống lại áp lực của phương Tây do sự thiếu tin tưởng vào các động cơ của phương Tây và mong muốn duy trì những lợi ích đi kèm với mối quan hệ lành mạnh với Nga. Những lo ngại rằng bất kỳ liên kết cởi mở nào với phương Tây có thể gây ra phản ứng không chỉ từ Nga, mà cả từ Trung Quốc, có thể đóng một vai trò quan trọng đối với hầu hết các quốc gia nhỏ hơn ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Trong tương lai, các nước phương Tây nên ghi nhớ những yếu tố này - và hãy thực tế về mức độ họ sẽ có Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương khi trừng phạt Matxcơva.

D.G.

---

Derek Grossman là nhà phân tích quốc phòng cấp cao tại Rand Corp., là trợ giảng tại Đại học Nam California, và là cựu thông tin viên tình báo hàng ngày cho trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ về các vấn đề an ninh Châu Á và Thái Bình Dương. Twitter: @DerekJGrossman

Nguồn bản gốc: https://foreignpolicy.com/2022/04/06/russia-ukraine-china-indo-pacific-india-southeast-asia/