Bauxite Việt Nam

Đỗ Ngọc Thống

29 tháng 8  

(Thân gửi các thầy, cô giáo nhân NQ71 của Bộ Chính trị)

Trên trang cá nhân cũng như từng phát biểu nhiều lần với báo chí, tôi là một trong những người ủng hộ chủ trương “01 chương trình (CT), nhiều sách giáo khoa (SGK)”. Việc ủng hộ, cổ vũ cho chủ trương “01CT, nhiều SGK” không chỉ dựa trên cơ sở khoa học và xu thế quốc tế mà còn căn cứ vào những văn bản chính trị - pháp lý rất cụ thể, rõ ràng. Đó là các NQ29 (2013) của TW và NQ88 (2014) của QH. Đặc biệt gần hơn là Kết luận 91 của BCT về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29 và QĐ 51 ban hành chương trình hành động của Chính phủ nhằm thực hiện Kết luận 91. 

Cả 2 văn bản KL91 (2024) và QĐ51 (2025) đều ghi rõ: “Thực hiện một chương trình giáo dục phổ thông thống nhất cả nước, mỗi môn học có một hoặc một số sách giáo khoa và xã hội hoá việc biên soạn sách giáo khoa;…”.

KL91 ban hành ngày 12/08/2024 và NQ51 mới ban hành cách đây 5 tháng, vào 18/03/2025, thì nay 22/08/2025, NQ71 ra đời, mà cũng đều là ý kiến của Bộ CT cả. 

NQ71 nêu nhiều nội dung quan trọng, trong đó có yêu cầu: “bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh”. 

Có một sự khác biệt rất lớn, từ yêu cầu “thực hiện một chương trình giáo dục phổ thông thống nhất cả nước ”(KL91) sang: “một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc” (NQ71). Thú thực, tôi không rõ ban soạn thảo có phân biệt "CT thống nhất" với "SGK thống nhất" hay không, nhưng quy định như NQ71 là Bộ GD&ĐT sẽ gặp rất nhiều khó khăn.

Ai cũng biết, ở VN ý kiến của BCT là tối cao, tất cả mọi người, mọi cơ quan, đoàn thể đều phải tuân thủ, chấp hành. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa là cấm mọi người thể hiện quan điểm và ý kiến cá nhân. Vì thế, tôi xin có mấy ý kiến liên quan đến CT và SGK:

- Nhiệt liệt tán thành việc nhà nước cung cấp miễn phí SGK cho HS càng sớm càng tốt. Còn việc triển khai CT 2018, trước sau tôi vẫn nghĩ và tán thành yêu cầu: thực hiện một chương trình GDPT thống nhất cả nước với nhiều bộ SGK. Vì trong giáo dục hiện đại CT mới quan trọng, SGK chỉ là nguồn học liệu, càng đa dạng, phong phú càng tốt. Yêu cầu cần đạt (chuẩn CT) là mục đích, nhưng có nhiều cách để đạt được mục đích ấy; cần theo phương châm: “trăm đường một hướng nở muôn hoa”.

- Trước yêu cầu của BCT nêu trong NQ71, tôi chưa rõ QH sẽ cụ thể hóa việc có “một bộ SGK thống nhất toàn quốc”và Bộ GD sẽ triển khai thực hiện yêu cầu ấy như thế nào, bằng cách nào? 

Với các thầy cô giáo dạy Ngữ văn, tôi nghĩ nhiều người sẽ phấn khởi và tán thành chủ trương chỉ có 01 bộ SGK; vì như thế sẽ tiện lợi trong giảng dạy và kiểm tra đánh giá; không mất công lựa chọn hay tham khảo các sách khác nhau gì cả; cả nước cứ theo sách giáo viên của bộ sách thống nhất ấy mà dạy… Nhưng tôi cũng nghĩ sẽ rất nhiều thầy, cô giáo sẽ buồn, thậm chí rất buồn vì vừa mới được rộng mở, tự chọn, tự do sáng tạo với nhiều nguồn ngữ liệu, nhiều cách phân tích, đánh giá, tiếp cận văn bản khác nhau… nay lại thu hẹp, thống nhất, “đồng phục” làm một. Và nhiều điều buồn khác nữa… Tuy nhiên, dù theo hướng nào, tôi cũng muốn nhắn gửi đến tất cả các thầy cô giáo Ngữ văn đôi điều tâm huyết: 

+ Dù dạy 1 sách hay nhiều sách, tư tưởng dạy học theo yêu cầu phát triển năng lực vẫn không có gì thay đổi. Nghĩa là dù thay đổi sách kiểu gì thì môn Ngữ văn vẫn tiếp tục yêu cầu hình thành, rèn luyện và phát triển cho HS cách đọc, cách viết, cách nói nghe cho tốt, cho thiết thực và có hiệu quả. 

+ Dù dạy 1 hay nhiều sách thì cũng đừng quay lại cách dạy đọc hộ, phân tích hộ, cảm nhận hộ, “vui sướng” hay “căm giận” hộ HS... Thầy cô cần để các em tự tiếp xúc, tự tìm ra những thông điệp nội dung và sự độc đáo, phù hợp về hình thức biểu hiện của văn bản.

+ Dù dạy 1 hay nhiều sách thì cũng phải đánh giá đúng được năng lực thực của người học. Đừng kiểm tra chỉ thuần túy dựa vào trí nhớ, chỉ cần học thuộc, ghi nhớ; chỉ cần chép lại văn mẫu đã chuẩn bị sẵn. HS phải biết tự suy nghĩ, biết cách diễn đạt, tự làm ra bài văn của chính mình…

+ Dạy HS hình thành năng lực không chỉ bằng những tri thức và phương pháp mới, hiệu quả…mà còn bằng cả chính cuộc đời, sự trung thực, tình cảm và tấm lòng vị tha của chính mình.

Trước những thay đổi của hoàn cảnh, người ta thường dẫn câu: "Nếu núi không đến với Muhammad, thì Muhammad phải đến với núi". Ý nghĩa của câu nói này ai cũng biết, nó đề cao sự chủ động trong suy nghĩ và hành động của con người. Dù ở hoàn cảnh nào, chúng ta hãy chủ động thay đổi để đạt được mục đích đã đặt ra. Đó là một suy nghĩ đúng và tích cực. Chúc các thầy cô giáo luôn chủ động trước những đổi thay, tiếp tục những đam mê dạy học của mình. Trước mắt năm học 2025-2026 vẫn thực hiện 01 CT nhiều SGK, vì đã sắp đến khai giảng, SGK đã chọn. Những năm học tiếp theo chờ sự triển khai của Bộ GD&ĐT, sau khi “rà soát, đánh giá việc triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông” như NQ71 yêu cầu. 

HN 29/08/2025

- https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-ket-luan...

https://thuvienphapluat.vn/.../Nghi-quyet-51-NQ-CP-2025...

- https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-nghi-quyet...

Đ.N.T.

Nguồn: FB Đỗ Ngọc Thống