Bauxite Việt Nam

Trọng Thành

Hôm nay, 25/10/2025, đại diện hơn 60 quốc gia ký kết Công ước chống Tội phạm Mạng của Liên Hiệp Quốc tại Hà Nội. Công ước được kỳ vọng giúp ứng phó hiệu quả với tội phạm mạng, từ lừa đảo trực tuyến đến buôn bán người, kích động thù hận, đồng thời gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đô la mỗi năm. Một số tổ chức bảo vệ nhân quyền, công ty kỹ thuật số, lo ngại «Công ước Hà Nội» có thể tạo điều kiện cho việc xâm phạm nhân quyền dễ dàng hơn. 

Công ước quốc tế chống tội phạm trên mạng. Ảnh minh hoạ. © Dado Ruvic / REUTERS

Phát biểu tại lễ ký kết, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres khẳng định: «Công ước Liên Hiệp Quốc chống Tội phạm Mạng (Cybersecurity Tech Accord) là một công cụ mạnh mẽ, ràng buộc về pháp lý, giúp tăng cường khả năng phòng thủ tập thể của chúng ta trước tội phạm mạng», «minh chứng cho sức mạnh liên tục của chủ nghĩa đa phương trong việc đưa ra các giải pháp, với cam kết không một quốc gia nào, bất kể trình độ phát triển, bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến chống tội phạm mạng».

Lãnh đạo Liên Hiệp Quốc nhấn mạnh đến việc «mỗi ngày, những chiêu trò lừa đảo tinh vi cướp đoạt tài sản của các gia đình, phá hủy sinh kế, và rút hàng tỷ đô la khỏi nền kinh tế toàn cầu. Những hình ảnh lạm dụng tình dục trẻ em kinh hoàng để lại tổn thương suốt đời. Dòng tiền phi pháp, được che giấu qua tiền mã hóa và giao dịch kỹ thuật số, đang tài trợ cho buôn bán ma túy, vũ khí và khủng bố». 

Công ước chống Tội phạm Mạng của Liên Hiệp Quốc là «hiệp ước toàn cầu đầu tiên hình sự hóa các tội phạm mạng và cả các tội phạm liên quan đến gian lận trực tuyến, lạm dụng và bóc lột tình dục trẻ em trực tuyến…». Công ước xác lập Mạng lưới toàn cầu 24/7 đầu tiên, nơi các quốc gia có thể nhanh chóng thúc đẩy hợp tác. Theo Reuters, Liên Hiệp Châu Âu, Hoa Kỳ và Canada đã ký kết Công ước. Sau phiên ký tại Hà Nội, Công ước sẽ tiếp tục được mở ký tại trụ sở Liên Hiệp Quốc tại New York, Mỹ. Công ước Hà Nội sẽ chính thức có hiệu lực sau khi được hơn 60 nước hoàn thành thủ tục phê chuẩn.

Đại diện hơn 160 công ty công nghệ số tẩy chay

Theo AFP, hơn một chục tổ chức phi chính phủ, đặc biệt là các NGO nhân quyền, đã lên án những biện pháp bảo vệ «yếu kém» của Công ước đối với quyền con người, «tạo ra một cơ chế hợp pháp cho phép giám sát, lưu trữ và trao đổi thông tin» giữa chính quyền các nước.

Phái đoàn đàm phán về Công ước, đại diện cho hơn 160 công ty, bao gồm các tập đoàn Mỹ Meta, Dell và tập đoàn Infosys của Ấn Độ, không tham dự lễ ký kết Công ước, theo trưởng đoàn Nick Ashton-Hart. Nhiều nhóm công nghệ cảnh báo về nguy cơ sử dụng Công ước này để khép tội hình sự đối với các nhà nghiên cứu về an ninh mạng, bật đèn xanh cho việc chính quyền nhiều nước đàn áp.

Chỉ trích việc chọn Hà Nội làm nơi ký kết Công ước

Việc Hà Nội được chọn làm địa điểm để ký kết hiệp ước của Liên Hiệp Quốc, theo AFP, cũng gây ra phản ứng mạnh, do chính sách đàn áp những người bất đồng chính kiến ​​của chính quyền Việt Nam. Trả lời AFP, bà Deborah Brown, đại diện của tổ chức theo dõi Nhân quyền Human Rights Watch (HRW), nhận định:«Chính quyền Việt Nam đã sử dụng luật pháp một cách có hệ thống để kiểm duyệt và bịt miệng các tiếng nói chỉ trích chính phủ trên mạng». Theo đại diện của HRW, «Nga đã hết sức ủng hộ Công ước này và chắc chắn sẽ hoan nghênh việc ký kết, tuy nhiên, một phần đáng kể tội phạm mạng toàn cầu bắt nguồn từ Nga».

Công ước chống Tội phạm Mạng là một «thỏa hiệp»

Sabhanaz Rashid Diya, người sáng lập Viện nghiên cứu Tech Global, chuyên về tự do ngôn luận, quyền riêng tư và công nghệ số, ghi nhận «nguy cơ dẫn đến việc ép buộc các công ty phải chia sẻ dữ liệu», «và đây gần như là một cách thức tiêu biểu... mà các quốc gia độc tài sử dụng để chống lại các nhà báo», nhưng đồng thời cũng nhấn mạnh «tội phạm mạng thực sự là một vấn nạn toàn cầu».

«Nhiều quốc gia dân chủ» bất lực trước ngành công nghiệp lừa đảo trực tuyến bùng nổ ở Đông Nam Á trong những năm gần đây, đặc biệt tại các nước như Cam Bốt hay Miến Điện. Theo người sáng lập Viện nghiên cứu Tech Global, «ngay cả các quốc gia dân chủ cũng cần có quyền truy cập ở một mức độ nào đó vào các dữ liệu mà họ không thể có được với các cơ chế hiện có». Bà Sabhanaz Rashid Diya cho rằng các quốc gia dân chủ cần xem Công ước này của Liên Hiệp Quốc như một «văn kiện thỏa hiệp», bởi đã chứa đựng một số biện pháp bảo vệ nhân quyền.

T.T.

Nguồn: RFI Tiếng Việt