Bauxite Việt Nam

Hoàng Anh Tuấn

Đầu tuần đọc bài phỏng vấn GS Niall Ferguson, một trong những cây bình luận thời cuộc đắt giá và đáng đọc nhất hiện nay về các vấn đề tài chính, địa chiến lược toàn cầu.

Bài viết sau đây tóm lược cuộc trò chuyện giữa nhà sử học tài chính danh tiếng Sir Niall Ferguson và người dẫn chương trình Wilfred Frost trong Master Investor Podcast. Ferguson – Giáo sư tại Đại học Stanford và Harvard, tác giả của cuốn The Ascent of Money và Kissinger, cùng nhiều đầu sách bán chạy khác – đã chia sẻ cái nhìn lịch sử về kinh tế Hoa Kỳ, vàng, Bitcoin, Trung Quốc, châu Âu và những rủi ro lặp lại mô hình khủng hoảng của thế kỷ trước. Dưới đây là năm chủ đề nổi bật.

1. NỢ CÔNG HOA KỲ VÀ "ĐỊNH LUẬT FERGUSON”

Ferguson cảnh báo Hoa Kỳ đang tiến sát tới “ngày phán xử tài chính”. Tỷ lệ nợ công đã đạt khoảng 100% GDP, mức cao nhất kể từ sau Thế chiến II. Lần đầu tiên, chi phí trả lãi nợ của Hoa Kỳ vượt chi tiêu quốc phòng – một dấu hiệu suy giảm sức mạnh mà ông gọi là “Luật Ferguson”: “Khi một cường quốc chi nhiều cho lãi nợ hơn cho quốc phòng, vị thế siêu cường sẽ không kéo dài.”

Hai cú sốc năm 2025 càng làm tình hình tồi tệ: Hoa Kỳ gần như đóng cửa di cư hoàn toàn (cả hợp pháp và bất hợp pháp), và tăng thuế nhập khẩu trung bình lên mức của thập niên 1930. Ferguson cho rằng các biện pháp này sẽ làm chậm tăng trưởng, đẩy chi phí vay mượn lên cao, và tiềm ẩn nguy cơ suy thoái trong khi Cục Dự trữ Liên bang vẫn cố gắng hạ lãi suất.

2. ĐỒNG USD, GIÁ VÀNG VÀ “CƠN ÁC MỘNG 1970s”

Theo Ferguson, đồng USD đã giảm khoảng 9% kể từ khi chính quyền mới nhậm chức, còn vàng tăng hơn 47% trong năm 2025, sau khi đã tăng 25% năm trước. Ông cho rằng đây là phản ứng của nhà đầu tư trước khả năng chu kỳ suy yếu dài hạn của USD.

Ông nhận định: “Nếu kịch bản 1970s lặp lại – lạm phát cao đi kèm đình trệ – thì vàng là tấm khiên bảo vệ.” Trong kịch bản tích cực hơn, Hoa Kỳ có thể tái hiện thập niên 1980s, khi USD yếu nhưng tăng trưởng cao và lạm phát thấp. Ferguson cảnh báo rằng lựa chọn giữa “1970s xấu” và “1980s tốt” sẽ định hình cả thập kỷ này.

3. BITCOIN – “VÀNG KỸ THUẬT SỐ”

Ferguson xem Bitcoin như “quyền chọn trên vàng kỹ thuật số”. Ông nhắc lại dự báo năm 2018 rằng nếu mỗi triệu phú toàn cầu nắm 2% tài sản bằng Bitcoin, giá có thể đạt 70.000 USD. Hiện nay, mức giá đã vượt 100.000 USD nhờ sự chấp nhận tăng mạnh của các định chế tài chính.

Dù cho rằng Bitcoin sẽ không trở thành tiền tệ thanh toán, Ferguson coi nó là tài sản phòng hộ phi tương quan, tương tự vàng, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đối diện bất ổn địa chính trị và chính sách tiền tệ “in tiền cứu nợ”.

4. TRUNG QUỐC – SIÊU CƯỜNG SẢN XUẤT VÀ BÓNG ĐEN DÂN SỐ

Từng hoài nghi về Trung Quốc trước đại dịch, Ferguson nay thừa nhận “Made in China 2025” đã giúp Bắc Kinh đạt vị thế siêu cường sản xuất. Trung Quốc hiện sản xuất lượng điện gấp đôi Hoa Kỳ, thống trị xe điện, pin, năng lượng mặt trời, và dẫn đầu về robot phần cứng. Ông nhấn mạnh: “Nếu chiến tranh tương lai là chiến tranh drone, Trung Quốc đang có lợi thế vượt trội.”

Tuy nhiên, ba yếu tố dài hạn đe dọa đà tiến này:

Một là, khủng hoảng bất động sản tương tự Nhật Bản 1990;

Hai là, dân số lao động giảm mạnh, có thể giảm một nửa trước năm 2100;

Ba là, tâm lý tiêu dùng u ám và tỷ lệ sinh cực thấp.

Ferguson dự đoán Trung Quốc sẽ duy trì vị thế công nghiệp trong 10 - 20 năm tới, nhưng khó tránh chu kỳ suy thoái dân số – tiêu dùng.

5. CHÂU ÂU, UKRAINE VÀ “TUẦN HOÀNG KIM MỚI”

Về châu Âu, Ferguson nhận định sau khi Hoa Kỳ giảm viện trợ quân sự, EU và Anh sẽ phải trở thành nguồn hỗ trợ chính cho Ukraine. Tuy nhiên, ông cho rằng châu Âu chưa đủ năng lực quốc phòng, đặc biệt cần Đức tái vũ trang nhanh chóng.

Ferguson khuyến nghị châu Âu đầu tư mạnh vào công nghệ drone của Ukraine, vốn “đang ở trình độ tiên tiến nhất thế giới”. Nếu châu Âu chỉ dựa vào các tập đoàn quốc phòng cũ như Rheinmetall, “Putin sẽ thắng”.

Về Vương quốc Anh, Ferguson so sánh bối cảnh hiện tại với thập niên 1970s: năng suất thấp, thuế cao, lao động trẻ rời bỏ thị trường việc làm, và quân đội suy yếu. Ông cho rằng chỉ một cuộc cải cách kiểu Thatcher mới có thể đưa Anh thoát khỏi “kỷ nguyên trì trệ thấp kỳ vọng”.

KẾT LUẬN

Từ những phân tích của Niall Ferguson, thế giới 2020s hiện lên như sự hòa trộn của 1990s – thời kỳ hưng phấn công nghệ và khủng hoảng tài chính, và 1970s – giai đoạn lạm phát đình trệ và biến động chính trị. Ông nhắn nhủ nhà đầu tư: hãy đa dạng hóa danh mục, giữ bình tĩnh trong sợ hãi, và đừng bán tháo khi thị trường hoảng loạn. Trong thời đại vàng lập đỉnh, đô la yếu và công nghệ bùng nổ, lịch sử – như lời Ferguson – “đang tái hiện, không lặp lại nhưng luôn gieo cùng bài học.”

https://youtu.be/SURCZW_2Pzk?si=Rvmn0YRj1nLPdbpj

Nguồn: FB Hoang Anh Tuan