Bauxite Việt Nam

Nguyễn Quang A

Việc điều động nhân sự nếu tiến hành vội vã, hấp tấp, không cân nhắc kỹ (dù là đúng quy định và có phục vụ cho sự sắp xếp nhân sự đi chăng nữa) thì cũng có thể gây ra cảm giác “nói dzậy mà không phải dzậy”, và có thể gây tổn hại đến lòng tin của người dân vào lãnh đạo, một tài sản mất nhiều công sức mới có thể xây dựng được, nhưng có thể bị phá hủy nhanh chóng và như thế là điều nên tránh. 

Từ cuối tháng 9-2025 đến đầu tháng 11 bão lụt liên miên ập vào Việt Nam, từ bão số 9 (Ragasa), số 10 (Bualoi), số 11 (Matmo) đến bão số 12 (Fenshen) rồi số 13 (Kalmaegi) đổ vào miền Trung. 

Cũng trong thời gian này, việc BCT của ĐCSVN điều động một số quan chức cấp cao đang gây xôn xao dư luận. Từ việc đại tướng Trịnh Văn Quyết đổi chỗ cho đại tướng Nguyễn Trọng Nghĩa đến việc bà Bùi Thị Minh Hoài vừa được bầu vào ngày 17-7-2024 làm Bí thư Thành ủy Hà Nội (nhiệm kỳ 2025-2030), đến ngày 16-10-2025 lại sang thế chỗ ông Đỗ Văn Chiến làm Bí thư Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc để ông Chiến lại sang làm Phó bí thư thường trực Đảng ủy Quốc hội (nhiệm kỳ 2020-2025). Cùng lúc, ông Nguyễn Duy Ngọc thay bà Hoài làm Bí thư Thành ủy Hà Nội nhiệm kỳ (2025-2030). Đó là chưa nói đến lãnh đạo các cấp địa phương, chẳng hạn như ông Trịnh Việt Hùng được BCT chỉ định làm Bí thư tỉnh ủy Thái Nguyên (nhiệm kỳ 2020-2025) và tại Đại hội đảng Thái Nguyên ngày 23-24/9/2025 được BCT chỉ định  làm Bí thư Thái Nguyên nhiệm kỳ 2025-2030, tức là ông không được bầu, rồi đến Đại hội đảng bộ tỉnh Lào Cai ngày 29-9-2025 ông lại được BCT chỉ định làm Bí thư Lào Cai, vân vân.

Dưới đây chỉ xem xét những sự xáo bài nhân sự nhanh như vũ bão này theo khía cạnh pháp lý nội bộ của ĐCSVN (Điều lệ hiện hành và Quyết định 190-QĐ/TW [2], [3]) và chủ trương phân cấp, phân quyền rất cần thiết được hô hào rất mạnh trong thời gian qua, mà thôi.

Về phân cấp, phân quyền lãnh đạo ĐCSVN nói: “Ưu tiên hàng đầu là tinh gọn tổ chức bộ máy của Hệ thống chính trị theo hướng ‘Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả. Điều này không chỉ là cắt giảm mà còn đòi hỏi cải cách sâu rộng quản trị Nhà nước, minh bạch hóa, và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong hành chính, kinh tế, tài chính - ngân sách, và quản lý tài nguyên. Đồng thời, cần tăng tính chủ động, sáng tạo, tự lực và trách nhiệm giải trình của chính quyền các cấp, nhất là người đứng đầu” [1], (tôi nhấn mạnh).

Còn quy định về cử hay “bầu cử” các chức vụ lãnh đạo được quy định như sau: 

Điều lệ của ĐCSVN quy định về Đại hội đại biểu toàn quốc và cấp dưới của ĐCSVN trong việc cử ban lãnh đạo:

- Cấp toàn quốc: Đại hội cử BCHTW Đảng [2, Điều 20]; hội nghị toàn thể BCHTW “cử ra Bộ Chính trị, Ban Bí th­ư, đồng thời cử Tổng Bí thư­ Ban Chấp hành Trung ương” [2, Điều 23]. 

- Cấp tỉnh: đại hội “cử ban chấp hành và cử đại biểu đi dự Đại hội đại biểu toàn quốc hoặc cấp trên nếu có” [2, Điều 25]

Bí thư tỉnh, thành phố trực thuộc phải có ít nhất 10 năm tuổi đảng và phải được Ban Chấp hành Trung ương chuẩn y [2, Điều 28].

Lưu ý chữ “cử” chứ không phải “bầu cử” trong các quy định trên.

Trong Quyết định số 190-QĐ/TW ngày 10-10-2024 có quy định về:

 a) Nguyên tắc bầu cử “nguyên tắc tập trung dân chủ; bình đẳng, trực tiếp, đa số quá bán. Kết quả bầu cử từ chi bộ đến đảng bộ trực thuộc Trung ương phải được chuẩn y của cấp ủy có thẩm quyền theo quy định” [3 điều 2] và

 b) Hình thức bầu cử: bỏ phiếu kín trong bầu BCH đảng bộ; bầu BCH, BCHTW; ban thường vụ, bí thư; BCT, Tổng bí thư, Ban bí thư… bầu đại biểu đi dự đại hội cấp trên. Như thế “cử” được cụ thể hóa bằng “bầu cử” với phiếu kín trong những trường hợp lãnh đạo chủ chốt ở địa phương và TW [3, Điều 3] và [3, Điều 8] quy định rõ về ban kiểm phiếu nữa. 

Không rõ việc BCT ĐCSVN “chỉ định” các chức vụ bí thư trong đại hội đại biểu đảng bộ cấp tỉnh có đúng Điều lệ của ĐCSVN hay không?

Người ta có thể hỏi liệu xu hướng tập trung có áp đảo xu hướng “phân quyền, phân cấp” hay không với việc xáo bài nhân sự như hiện nay hay không?

Việc điều động nhân sự nếu tiến hành vội vã, hấp tấp, không cân nhắc kỹ (dù là đúng quy định và có phục vụ cho sự sắp xếp nhân sự đi chăng nữa) thì cũng có thể gây ra cảm giác “nói dzậy mà không phải dzậy”, và có thể gây tổn hại đến lòng tin của người dân vào lãnh đạo, một tài sản mất nhiều công sức mới có thể xây dựng được, nhưng có thể bị phá hủy nhanh chóng và như thế là điều nên tránh. 

Ghi chú

[1] https://baochinhphu.vn/phat-bieu-cua-tong-bi-thu-to-lam-tai-hoi-nghi-chinh-phu-va-chinh-quyen-dia-phuong-102250108155900992.htm

[2] Điều lệ ĐCSVM: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Dieu-le-Dang-Cong-san-Viet-Nam-nam-2011-151840.aspx

[3] Quyết định số 190-QĐ/TW: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-190-QD-TW-2024-Quy-che-bau-cu-trong-Dang-628324.aspx?anchor=dieu_8

N.Q.A.

Tác giả gửi BVN