Bauxite Việt Nam

Đào Văn Tùng

Chính phủ hiện đang hoạch định những công trình, dự án xây dựng phát triển đất nước gây tốn kém lớn, nhưng không mang lại hiệu quả về kinh tế, làm phương hại đến môi trường và an ninh quốc phòng, không dựa vào điều kiện, khả năng thực tế của mình, nặng về tiếng, nhẹ về miếng. Xin được điểm qua một số:

– Đường Hồ Chí Minh:

Cũng như nước Chi Lê ở Nam Mỹ, nước Việt Nam nằm dọc theo ven biển, có chiều dài nhưng hẹp chiều ngang, có lợi thế giao thông đường bộ, đường thủy và đường không. Về đường bộ chỉ cần mở rộng, gia cố những đường đã có, phát triển thêm đường thủy và đường không nội địa là đủ. Nhà nước lại hoạch định, đã và đang xây dựng đường Hồ Chí Minh xuyên quốc gia, phục vụ dân sinh thì ít, phá của, phá rừng thì nhiều.

Hồ ngọc Nhuận

Báo chí Việt Nam vừa loan tin chính quyền Việt Nam, phối hợp với Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) và Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF), ngày 18/8/2012 vừa qua đã tiến hành “lễ đóng bãi chôn lấp đất ô nhiễm dioxin tại sân bay Phù Cát, Bình Định”.

Phù Cát, cùng với 2 sân bay Đà Nẵng, Biên Hoà, là ba căn cứ quân sự cũ còn bị ô nhiễm dioxin rất nặng, do một khối lượng lớn các chất diệt cỏ được lưu kho và xử lý tại đây trong thời gian chiến tranh. Nồng độ ô nhiễm dioxin tại các điểm nóng này cao hơn hàng trăm lần so với mức phải xử lý theo tiêu chuẩn quốc tế. Và Phù Cát, như vậy, là nơi đầu tiên ở Việt Nam được “loại bỏ” khỏi danh sách các điểm nóng bị ô nhiễm, sau ngót 50 năm bị đầu độc, tính từ năm 1962 là năm Nhà Trắng quyết định rải chất độc màu da cam xuống miền Nam Việt Nam, và 37 năm sau hòa bình.

Đức Tâm

Chế độ kiểm duyệt tồn tại từ nửa thế kỷ qua tại Miến Điện, một trong những nước vốn bị coi là tồi tệ nhất về tự do báo chí, đã chính thức được hủy bỏ vào hôm nay, 20/08/2012.

Biểu tình của các nhà báo Miến Điện đòi tự do báo chí, Rangoon, 04/08/2012.

REUTERS/Soe Zeya Tun

Hoàng Ninh

Những ngày qua tên tuổi của ông Phạm Nguyên Long, nguyên là nghiên cứu viên cao cấp của Viện Đông Nam Á – Viện Khoa học xã hội Việt Nam, bỗng thu hút được rất nhiều sự quan tâm của độc giả. Sự quan tâm ấy không phải đến từ những cuốn sách về Đông Nam Á ông cho xuất bản trước đó mà từ một cuộc trả lời phỏng vấn báo điện tử Giáo dục Việt Nam. Cuộc phỏng vấn này đã được báo Giáo dục Việt Nam đăng liên tiếp trong ba ngày (14-16/8/2012) với những hàng tít rất đáng chú ý:

- Ngày 14: Biển Đông: “Việt Nam cần bình tĩnh, tránh sa vào bẫy của Trung Quốc”

- Ngày 15: Dã tâm “thiên tử, thiên triều” và mâu thuẫn nội bộ lớn của Trung Quốc

- Ngày 16: “Dù Trung Quốc có gây hấn, hiếu chiến, Việt Nam vẫn phải tỏ thiện chí”

Lê Thanh Phong

Vô sản CỔ NGẲNG và Vô sản CỔ RỤT! Trước đây, có phải sự bóc lột sức lao động của công nhân đã là động cơ chủ đạo làm nảy sinh cuộc Cách mạng Vô sản? Có phải giai cấp Công nhân đã được chủ nghĩa Mác coi là giai cấp tiên tiến, giai cấp lãnh đạo của Cách mạng? Có phải giai cấp công nhân đã được Mác phong cho cái sứ mệnh vinh quang là “đào mồ chôn” chủ nghĩa Tư bản? Mà nay kết quả bị lộn nhào. Kẻ “tư bản bóc lột” đáng lẽ phải nằm dưới mồ thì chúng nhảy vọt lên cao, mặt mũi phương phi, trực tiếp hay gián tiếp nắm lấy cờ Búa Liềm, đạp giới công nhân ốm yếu gầy còm sắp lăn xuống hố! Thế là chủ nghĩa Mác bị đảo ngược, bị lật đổ không thương tiếc. Kẻ thù nào, bên ngoài hay bên trong, dám cả gan lật đổ chủ nghĩa Mác thế? Các Công đoàn ở đâu, các Chi bộ Đảng Cộng sản trong các xí nghiệp đang ở đâu, đang đứng ở phe nào trong cuộc chiến kéo dài giữa hai phe bóc lột và bị bóc lột ấy? Ngày trước người ta chia công nhân thành hai loại “cổ xanh” và “cổ trắng”. Nay nhìn hai giới Vô sản ở nước ta, tôi cũng thấy họ khác nhau rõ nhất ở cái cổ. Vô sản thật có thể gọi là ”Vô sản cổ ngẳng” vì bị mấy tầng bóc lột chẹn cổ, còn Vô sản đại diện hay Vô sản nhân danh tôi gọi là “Vô sản cổ rụt”, cổ ngắn lại vì bị mấy tầng chất mỡ phình ra, kéo xuống. Trở lại những vấn đề thiết thực mà phải coi là những báo động đỏ. Phải coi những kẻ cầm dùi cui phang vào mặt nông dân để cướp đất, kẻ bao che cho hành động lái xe húc vào công nhân đình công là những kẻ đã phang, đã húc vào chính lá cờ Búa Liềm, lá cờ đỏ như lời hứa, như lời thề bằng máu trước hàng chục triệu dân cày và thợ thuyền. Lời thề ấy cần phải được trả lời bằng những quyết sách dứt khoát, cụ thể và hữu hiệu trước vấn nạn về đất đai của nông dân và vấn nạn về lương, về mức sống và điều kiện sinh tồn của những công nhân! Không đi thẳng vào và giải quyết những vấn nạn lớn lao và nhức nhối của Nông dân và Công nhân này, ai có thể tin những lời khoa trương của anh về chủ nghĩa Mác? Hà Sĩ Phu

Nguyễn Đăng Hưng

Chùa Shwedagon, biểu tượng của đất nước Miến Điện và cựu thủ đô Yangon, ảnh chụp của tác giả

Howard Zinn

Vũ Huy Quang dịch

Dịch giả Vũ Huy Quang nhiều lần gửi bài dịch cho BVN. Chúng tôi biết ông rất thành tâm đóng góp vào sự phát triển đúng quy luật của nhân loại. Vì thế, đăng bài dịch này, mong muốn của chúng tôi là để giúp độc giả bốn phương hãy tỉnh táo. Với các cơ chế dân chủ mà còn như thế thì với các cơ chế toàn trị độc tài, sự dối trá còn đưa lại vô vàn hậu quả khủng khiếp mà chúng ta không thể nào kiểm chứng được. Và cũng vì thế, một sự thay đổi thể chế theo hướng pháp quyền phân lập để kiểm soát mọi sự dối trá làm cho đất nước bớt tệ hại đi dăm bảy phần, đó là nguyện vọng hàng đầu của dân chúng ở những nơi đâu còn sự tồn tại miễn cưỡng của chế độ độc tài. Bauxite Việt Nam Bài dưới đây dịch từ một bài nhận định của Howard Zinn, viết từ năm 1998 nhân dịp truyền thông đại chúng nước Mỹ nhao nhao lên về vụ Tổng thống Clinton dính dáng đến vụ tính dục vớ vẩn với một cô thực tập sinh ở Nhà Trắng, Monica Lewinsky. Chuyện nhao nhao lên này là một thí dụ tiêu biểu cho nền truyền thông cứ thổi phồng một chuyện không đáng, cho quần chúng tha hồ bàn tán, trong khi giấu nhẹm những chuyện chết sống khác. On Presidential Liars là một bài viết trong tuyển tập On History của H. Zinn, xuất bản 2001. H. Zinn là Giáo sư đại học, nhà hoạt động trong phong trào chống chiến tranh Việt Nam. Ông là tác giả những bài viết về Nhân quyền, về lịch sử Mỹ. Độc lập với mọi đảng phái, ông viết dưới cái nhìn của một người dân bình thường nhìn vào chính quyền. Vũ Huy Quang

Hoàng Hưng

Ba mươi năm thoắt như giấc mộng. Kể từ buổi chiều oan nghiệt (ngày 17/8/1982) khi chiếc xe bịt bùng chở mình từ đồn Công an Hàng Bạc về thẳng Hỏa Lò, mở đầu vụ án văn tự có lẽ là kỳ quái nhất trong lịch sử Việt Nam hiện đại. Đến hôm nay vẫn không biết nên cười nhiều hơn hay mếu nhiều hơn! (Chi tiết vụ án đã được kể trong bài “Về Kinh Bắc: một vụ án “hậu Nhân Văn” viết nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày ra tù, 2010).

Hôm nay nhắc lại chuyện cũ vì một kỳ duyên mới: Sau 30 năm, thật bất ngờ gặp lại cố tri, “tang vật” chính của vụ án: tập chép tay Về Kinh Bắc mà anh Hoàng Cầm chép tặng, với chữ ký của người can tội “lưu truyền văn hóa phẩm phản động” (tức là tôi) xác nhận trên từng trang. Trang đầu Hoàng Cầm viết bằng chữ đỏ: Chép gửi Hoàng Hưng, cho mai sau của chúng ta. Hà nội tháng Tám 1982, với hình vẽ đầu một cô gái đẹp. (Mười hai năm sau, cái “mai sau” ấy thành hiện thực, khi Về Kinh Bắc được xuất bản chính thống, anh Hoàng Cầm vẽ lại bìa tập thơ có hình cô gái y như thế để tặng tôi và một số người thân). Kèm một trang có hình vẽ màu nước ba cái lá (chắc là “lá Diêu Bông”) mà anh Văn Cao vẽ làm bìa tập thơ theo yêu cầu của tôi. Lại thêm cái bìa montage siêu thực mà ông Trần Thiếu Bảo hứng chí làm chơi. Nhưng thiếu những phụ bản mà tôi xin họa sĩ Bùi Xuân Phái vẽ cho, thể hiện các cô gái quan họ quen thuộc của ông. Các cô giờ lưu lạc nơi đâu?

(Nối lời nhà văn Phạm Viết Đào)

Nguyễn Huệ Chi

Nhà văn Phạm Viết Đào đã phân tích khá kỹ lưỡng và sâu sắc việc cố tình làm nổi đình đám tập thơ Thi vân Yên Tử của Hoàng Quang Thuận trên văn đàn gần đây khiến người đọc hiểu lầm đây là một hiện tượng độc đáo kỳ lạ mà anh gọi là “nguy hiểm” (xem ở đây). Tôi chỉ xin bàn thêm vài điều chưa được đề cập hoặc chỉ mới nói lướt qua trong bài viết tâm huyết – và cũng khí nặng khi nhà văn gọi Hoàng Quang Thuận là y, nhằm bày tỏ sự khinh thường của anh.

Cách lobby hữu hiệu để trở thành một “hiện tượng của công chúng”. Ảnh: Phạm Viết Đào

GS. Phạm Phụ

· Tại sao phải đổi mới căn bản về tài chính?

Năm 1994, Ngân hàng thế giới (WB) tuyên bố: “GDĐH đã lâm vào tình trạng khủng hoảng trên toàn thế giới”. Chính vì vậy, cải cách GDĐH cũng đã trở thành một hiện tượng phổ biến ở hầu hết các nước trong suốt gần 20 năm qua. Và đặc biệt là, cũng theo WB, các cuộc cải cách này đều có một “Chương trình nghị sự” (Agenda) cơ bản khá giống nhau, như có “mẫu số chung” ở hầu hết các nước là tập trung vào hai mảng về Tài chính và Quản trị, cho dù các nước có sự khác nhau khá lớn về hệ thống chính trị kinh tế, về trình độ phát triển kinh tế cũng như GDĐH. Thậm chí có nước như Mexico đã lấy cải cách tài chính làm khâu đột phá cho cải cách GDĐH.

Thụy My

Vừa qua Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội đã ra quyết định xử phạt hành chính đề ngày 06/08/2012 đối với tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện, một blogger nổi tiếng của Việt Nam, thường tường thuật tin tức về các cuộc biểu tình chống Trung Quốc gây hấn tại Biển Đông, cũng như bênh vực những người dân bị áp bức.

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện (DR)

Gia Bình

Sở Giao thông vận tải Lâm Đồng liên tục đề nghị Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) chuyển vốn để đảm bảo đúng tiến độ thi công đường ĐT725 phục vụ vận chuyển bauxite nhưng vẫn chưa được đáp ứng.

Ngày 23.12.2011, dự án cải tạo, sửa chữa đường ĐT725, dài hơn 18 km (từ ngã ba Lộc Sơn, TP.Bảo Lộc đến Nhà máy alumin Tân Rai, H.Bảo Lâm), nhằm phục vụ cho việc vận chuyển của Tổ hợp bauxite - nhôm Lâm Đồng được Bộ GTVT tổ chức khởi công. Dự án này có quy mô đường cấp 4 và đường đô thị, mặt đường rộng từ 8 - 11 m, với tổng mức đầu tư gần 178 tỉ đồng từ nguồn vốn của TKV. Sở GTVT Lâm Đồng làm chủ đầu tư và dự kiến thời gian thi công khoảng 6 tháng. Thế nhưng, đến nay đã gần 8 tháng trôi qua mà công trình mới thực hiện được việc mở rộng khoảng 6 km nền mặt đường, 200 m mương, đúc 2.200 tấm đan chịu lực và... tập kết vật liệu. Tổng giá trị thực hiện ước đạt 8 tỉ đồng.

Sau gần 8 tháng, công trình cải tạo đường ĐT725 mới mở rộng được ít nền mặt đường - Ảnh: G.B

Gửi Nhóm bạn Cửu Long và VN 2020 Mekong Group

Ngô Thế Vinh, M. D.

“Như một phần của ‘Sáng Kiến Cam Kết An Ninh Á Châu Thái Bình Dương’, chúng ta tiến tới “Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2020”. Như tên gọi, đó là viễn-kiến-nhiều-năm để Hoa Kỳ có thể trợ giúp mỗi đối tác cũng như toàn thể nhằm xây dựng một lưu vực trù phú.” Hillary Clinton

“Chúng tôi nghĩ rằng Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2020 có tiềm năng rất lớn, nhưng chỉ có thể thành công nếu mọi thành viên đều hết lòng tham gia, bởi vì chúng tôi cần ý kiến của các bạn, cần những cuộc đối thoại rất xây dựng và thẳng thắn với chúng tôi”. Hillary Clinton

*

Đây là bài viết thứ hai tiếp theo bài “Lưu Vực Sông Mekong, Địa Bàn Thách Đố của Hoa Kỳ”. Bài thứ nhất được phổ biến cách đây 4 tháng (04/ 11 / 2012), nay lại có thêm sự kiện mới khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ đưa ra một chương trình mở rộng với tiêu đề “Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2020” (07/ 13/ 2012) với Miến Điện là thành viên mới thứ năm. LMI 2020 (Lower Mekong Initiative 2020) đánh dấu sự cam kết lâu dài của Hoa Kỳ với vùng Hạ Lưu Mekong. [3]

Trong bài viết cập nhật này, tác giả – cũng là người từng quan tâm theo dõi trong nhiều năm về những bước phát triển và suy thoái của con Sông Mekong – sẽ điểm qua các bước hiện thực và triển khai Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2020 cùng với những đề xuất – như một đáp ứng góp ý theo yêu cầu của Ngoại trưởng Hillary Clinton.

NIÊN BIỂU HOA KỲ VÀ SÔNG MEKONG

– Rất sớm từ thập niên 40 thế kỷ trước, các nhà xây đập Hoa Kỳ đã quan tâm tới tiềm năng thủy điện của con sông Mekong. Năm 1957, với bảo trợ của Liên Hiệp Quốc, chủ yếu là Hoa Kỳ, một Ủy Ban Sông Mekong [Mekong River Committee] được thành lập bao gồm 4 nước Thái Lan, Lào, Cam Bốt và Nam Việt Nam.

– Khi soạn thảo kế hoạch phát triển sông Mekong, Liên Hiệp Quốc đã chia Lưu Vực Lớn sông Mekong (GMS, Greater Mekong Subregion) thành hai tiểu lưu vực phân cách bởi khu Tam Giác Vàng: Lưu Vực Trên (Upper Basin) thuộc Vân Nam Trung Quốc. Lưu Vực Dưới (Lower Basin) thuộc 5 quốc gia hạ nguồn: Miến Điện, Thái Lan, Lào, Cam Bốt, và Việt Nam.

– Từ 1968 đến 1971, giữa dông bão chiến tranh, Hoa Kỳ đã cùng Ngân Hàng Thế Giới (World Bank) tài trợ cho Lào hoàn tất xây con đập Nam Ngum trên một phụ lưu lớn của Sông Mekong, đây cũng là con đập thủy điện đầu tiên của đất nước Lào.

– Kế hoạch phát triển Lưu Vực Dưới Mekong đầy tham vọng, nhằm cải thiện cuộc sống cho toàn thể cư dân sống trong vùng, nhưng rồi Chiến Tranh Việt Nam đã lan rộng ra cả ba nước Đông Dương nên kế hoạch xây các đập thủy điện trên dòng chính Sông Mekong, và các chương trình khai thác khác đã phải gián đoạn.

– Ngày 23/ 07/ 2009 Ngoại trưởng Hoa Kỳ đã đưa ra “Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong” (Lower Mekong Initiative/ LMI), khởi đầu với sự kiện Kết nghĩa giữa Ủy Hội Sông Mekong và Ủy Hội Sông Mississippi. [4]

– Ngày 7/07/2011 Thượng Viện Mỹ thông qua một nghị quyết 227 kêu gọi bảo vệ Lưu vực Sông Mekong với gia tăng sự hỗ trợ của Hoa Kỳ nhằm hoãn xây các con đập dòng chính Sông Mekong. [8]

– Ngày 7/13/2012 trong cuộc họp cấp Bộ Trưởng ở Phnom Penh, Ngoại trưởng Hoa Kỳ đưa ra một kế hoạch với tiêu đề “Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2020/ LMI 2020” với thêm Miến Điện là một thành viên mới, đánh dấu sự cam kết lâu dài và mở rộng của Hoa Kỳ với vùng Hạ Lưu Mekong. [1,2]

– Ngoại trưởng Hoa Kỳ kêu gọi các quốc gia Mekong cần tránh những lỗi lầm của Hoa Kỳ từ hơn 100 năm qua khi quyết định vội vã xây các con đập và sau đó phải trả bằng những bài học đắt giá. Hoa Kỳ cũng sẵn sàng tài trợ cho những cuộc nghiên cứu ảnh hưởng của các dự án xây đập trên Sông Mekong. [2]

TỪ SÁNG KIẾN HẠ LƯU MEKONG 2009

Cách đây hơn 3 năm (23-07-2009), nhân Hội nghị Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á (ASEAN), theo yêu cầu của Hoa Kỳ đã có thêm một cuộc họp bên lề của Ngoại trưởng 5 nước: phía Mỹ là Hillary Rodham Clinton, cùng với 4 Ngoại trưởng vùng Hạ Lưu Sông Mekong gồm có Thái, Lào, Cam Bốt và Việt Nam tại Phuket, Nam Thái Lan. Tiếp theo đó là một thông cáo báo chí, liên quan tới những vấn đề quan tâm chung, đặc biệt là trong các lãnh vực Môi trường, Y tế, Giáo dục, và Phát triển Hạ tầng (infrastructure development) trong vùng.

Trong cuộc gặp gỡ này, Ngoại trưởng Mỹ đã nhấn mạnh tới tầm quan trọng của vùng Hạ Lưu Sông Mekong và của mỗi quốc gia đối với Hoa Kỳ, cùng với cam kết hỗ trợ nhằm thăng tiến hòa bình và thịnh vượng cho khu vực ASEAN như một toàn thể. Các Ngoại trưởng 4 nước Thái, Lào, Cam Bốt và Việt Nam (lúc đó chưa có Miến Điện cũng là một quốc gia Hạ Lưu) hoan nghênh sự hợp tác chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ trong những lãnh vực có ý nghĩa hỗ tương nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững trong vùng.

Năm Ngoại trưởng đã thảo luận về các lãnh vực bao gồm ảnh hưởng biến đổi khí hậu và làm thế nào để đáp ứng có hiệu quả; phòng chống bệnh truyền nhiễm; mở rộng ứng dụng kỹ thuật cho giáo dục và đặc biệt quan tâm phát triển vùng nông thôn; cũng như phát triển cơ sở hạ tầng. Các Ngoại trưởng đã cùng xét duyệt những nỗ lực chung đang tiến hành, và đồng ý mở ra những lãnh vực hợp tác mới; và đặc biệt hoan nghênh sáng kiến “Kết Nghĩa Giữa Hai Ủy Hội Sông Mekong và Ủy Hội Sông Mississippi / Sister-River Partnership” nhằm chia sẻ kinh nghiệm chuyên môn trong các lãnh vực thích ứng với biến đổi khí hậu, đương đầu với lũ lụt và hạn hán, khai thác thủy điện và lượng giá ảnh hưởng, quản lý nguồn nước và quan tâm tới an toàn thực phẩm. [4]

Kèm theo đó là “trang dữ kiện/ fact sheet” với những con số cụ thể của Bộ Ngoại Giao Mỹ về Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong:

(1) Môi trường: 7 triệu đô la Mỹ dành cho các chương trình môi trường trong vùng Mekong, đáng kể nhất là kế hoạch kết nghĩa giữa hai Ủy Hội Sông Mekong với Ủy Hội Sông Mississippi của Mỹ để chia xẻ những kinh nghiệm chung. Sẽ yêu cầu Quốc hội Mỹ chuẩn y thêm 15 triệu đô la Mỹ nữa cho năm 2010.

(2) Y tế: 138 triệu đô la Mỹ, tập trung vào điều trị và phòng chống các bệnh truyền nhiễm như HIV/AIDS, sốt rét và bệnh lao kháng thuốc, tổng dịch cúm, và chuẩn bị tiến tới một Hội nghị chuyên đề Hoa Kỳ - Mekong về các bệnh truyền nhiễm trong vùng.

(3) Giáo dục: 16 triệu đô la Mỹ, và 500 học bổng Fulbright cho các học giả và sinh viên mỗi năm, phát triển nối kết mạng lưới internet tới thôn quê và tiến tới tổ chức một Diễn đàn Mỹ - Mekong về lãnh vực này.

Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2009 có ý nghĩa biểu tượng quan trọng về sự trở lại của Mỹ trong vùng Đông Nam Á, giữa lúc mà áp lực ghê gớm của Trung Quốc đang đè nặng trên toàn vùng. Với một ngân khoản đầu tư chưa tương xứng so với tầm vóc của chánh sách và nhu cầu của các nước trong lưu vực. Lại càng chưa thể nói là có khả năng “đối trọng” đối với áp lực bành trướng ngày càng gia tăng của Trung Quốc, khi mà Bắc Kinh đang ở thế thượng phong trong Lưu Vực Lớn Sông Mekong / Greater Mekong Subregion/ GMS so với Hoa Kỳ trong nhiều lãnh vực. [4]

TỚI SÁNG KIỀN HẠ LƯU MEKONG 2020

Hơn 3 năm sau Hội Nghị Phuket Thái Lan; cùng ngày 07/13/2012 đã có hai cuộc họp, một cấp bộ trưởng liên quan tới những Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong và một với nhóm Bạn Hạ Lưu Mekong tại Phnom Penh, Cam Bốt.

Hình 1. Hội nghị Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2020 cấp Ngoại trưởng tại Phnom Penh 13/07/2012, có thêm một thành viên mới là Miến Điện với Ngoại trưởng Wunna Maung Lwin (đứng đầu từ phải). Source: Heng Sinith / AP

Trong hội nghị này, Ngoại trưởng Hillary Clinton đã thông báo đưa ra một cam kết mới và lâu dài của Hoa Kỳ tiếp tục hỗ trợ cho Sáng Kiến Hạ Lưu Sông Mekong đã có từ 2009. Nay như một phần của Sáng Kiến Cam Kết An Ninh Á Châu Thái Bình Dương [APSEI / Asia Pacific Security Engagement Initiative], Sáng Kiến Hạ Lưu Sông Mekong 2020 (LMI 2020) như nội dung của tên gọi, đó là một tầm-nhìn-nhiều-năm (multi-year vision) để Hoa Kỳ có thể trợ giúp mỗi quốc gia và toàn vùng nhằm xây dựng một lưu vực sông Mekong trù phú trong nhiều lãnh vực. Có thể nói Sáng Kiến Hạ Lưu Sông Mekong 2020 là một mở rộng, nâng cao, và lâu dài về tầm nhìn chiến lược của Hoa Kỳ trong vùng Đông Nam Á.

Vì thấy được tiềm năng lớn lao trong hợp tác để giải quyết những thách đố về y tế, cơ sở hạ tầng, môi trường và giáo dục, nay thành lập thêm một Nhóm Định Hướng Hành Động (action-oriented group) qua đó có thể cải tiến cách lượng giá về hậu quả thay đổi khí hậu, bắt đầu chia xẻ những kinh nghiệm tốt nhất trong phương cách quản lý những dòng sông lớn như con Sông Mekong.

Có thể kể vài bước sắp tới nhằm cụ thể triển khai Sáng Kiến Hạ Lưu Sông Mekong 2020/ LMI 2020: [1]

– Việt Nam sẽ cùng chủ tọa một hội nghị về Môi Sinh và Nước bao gồm rộng rãi các vấn đề vệ sinh, đương đầu với lũ lụt, cung cấp nước cho các đô thị, và những vấn đề liên quan khác.

– Miến Điện sẽ cùng chủ tọa một hội nghị về các vấn đề Canh Nông và An Toàn Lương Thực cho toàn cư dân lưu vực Sông Mekong. Và cũng là một trong những ưu tiên hàng đầu của ASEAN.

– Lào cũng sẽ cùng chủ tọa một hội nghị xây dựng một nền móng Nối Kết [Connectivity], nhằm phát triển tối ưu hệ thống giao thông đường xá, các mạng lưới dẫn điện và khép lại sự phân tán của mạng lưới số (digital divide) giữa các cơ sở học viện và các nhóm cư dân.

– Tiến đến hình thành “nhóm chuyên gia độc lập” từ bên ngoài có khả năng cống hiến những ý tưởng mới mẻ về sự kết hợp vùng (subregional integration), phát triển bền vững, ganh đua kinh tế, và quyền lợi hỗ tương trong các lãnh vực khác.

Đi thêm vào chi tiết của Sáng Kiến Hạ Lưu Sông Mekong 2020, (1) Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ một kết hợp mới (new partnership) giữa Chánh phủ Việt Nam và Đại học Harvard nhằm đào tạo một thế hệ tương lai những chuyên gia và các nhà lãnh đạo vùng trong các lãnh vực chủ yếu, (2) Nỗ lực gia tăng phòng chống sốt rét và biến đổi khí hậu. Hoa Kỳ sẽ đầu tư thêm 50 triệu đô la Mỹ trong 3 năm tới. Đây là phần thêm vào đối với những hỗ trợ song phương mà Hoa Kỳ đã cung cấp, (3) Và để triển khai mạng lưới điều hợp Sáng Kiến Hạ Lưu Sông Mekong 2020, bước đầu tiên sẽ là một “tụ điểm điều hợp” (coordination hub) tại cơ quan USAID Bangkok. Và đã tới lúc cần di chuyển trung tâm này tới gần hơn con sông Mekong để chúng ta có thể tăng cường hợp tác và liên lạc.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ, qua Sáng Kiến Hạ Lưu Sông Mekong 2020 cũng đã đặt ra “những câu hỏi nghiêm trọng về các con đập trên dòng chính Sông Mekong”. Hoa Kỳ đã từng khẩn thiết kêu gọi các quốc gia Mekong “hoãn xây những con đập mới” cho tới khi lượng giá được mọi ảnh hưởng của những con đập ấy. Một số khảo sát đã đề cập tới lợi lộc của sản xuất thủy điện, nhưng vẫn còn đó các câu hỏi thực sự chưa có lời giải đáp – là hậu quả của các con đập dòng chính ấy trên ngư nghiệp, canh nông, môi trường, sức khỏe và đời sống cư dân sẽ ra sao?

Qua Sáng Kiến Hạ Lưu Sông Mekong 2020, Hoa Kỳ đã sẵn sàng đóng góp thêm một triệu đô la Mỹ cho Ủy Hội Sông Mekong cho nghiên cứu và phát triển bền vững Sông Mekong, trong đó có khảo sát về tiềm năng ảnh hưởng những con đập dòng chính. Hoa Kỳ cũng yểm trợ thêm cho Ủy Hội Sông Mekong hai triệu đô la Mỹ để thăng tiến Khả năng kỹ thuật cho các phát triển ngư nghiệp bền vững và cải thiện cuộc sống nông thôn.

Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2020 có tiềm năng rất lớn, nhưng chính Ngoại trưởng Hillary Clinton cũng thấy được tính uyển chuyển/ flexible của các dự án và chỉ có thể thành công nếu mọi thành viên đều hết lòng tham gia, góp ý với những cuộc đối thoại rất xây dựng và thẳng thắn. [2]

Trong bài viết cập nhật này, tác giả sẽ bàn về những bước triển khai và hiện thực của Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong 2020 cùng với những đề xuất – như một đáp ứng theo yêu cầu góp ý của Ngoại trưởng Hillary Clinton.

TỪ MỘT KINH NGHIỆM QUÁ KHỨ

Đó là vào những năm 1960s giữa cuộc chiến tranh Việt Nam ngày càng leo thang, lúc đó tác giả bài viết này còn là sinh viên, điều hành tờ báo Y khoa Tình Thương, tòa soạn nằm trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đây cũng là nơi có dịp tiếp các phái đoàn sinh viên quốc tế như WUS (World University Service), và những nhà báo ngoại quốc tới thăm, với một vài tên tuổi tôi còn nhớ như: Takashi Oka phóng viên Chistian Science Monitor và New York Times, Jean-Claude Pomonti báo Le Monde, có cả nhà báo Phạm Xuân Ẩn tuần báo Times của Mỹ (mà sau này mới được biết là một điệp viên tình báo chiến lược của Hà Nội)… [14]

Nói chung giới truyền thông Tây Phương rất quan tâm tới “cái nhìn” của thanh niên sinh viên Việt Nam đối với cuộc chiến tranh đang diễn ra khốc liệt thời bấy giờ. Chưa kể tới cái giá phải trả về sinh mạng, mỗi tuần người Mỹ đổ vào cuộc chiến ấy hàng tỉ đô la Mỹ cho bom đạn và máy bay. Cũng giữa cuộc chiến tranh tàn phá khốc liệt đó, như một bông hoa hiếm trên sa mạc – một Trung Tâm Giáo Dục Y khoa hiện đại với hỗ trợ của Hiệp Hội Y Khoa Hoa Kỳ (American Medical Association) tổn phí 2,7 triệu đô la Mỹ, một nửa do Hoa Kỳ tài trợ, một nửa từ ngân sách Việt Nam, đã được nhóm kiến trúc sư Mỹ Việt thiết kế và hoàn tất xây cất từ 1966, và trường Y Khoa Sài Gòn từ 28 Trần Quý Cáp, đã được chính thức dọn về địa chỉ mới này trên đường Hồng Bàng. [12]

Dự án xây cất một Bệnh viện Thực tập hiện đại 500 giường cũng trong khu đất kế cận TTGDYK, có cả Helipad tải thương là giai đoạn tiếp theo, đã không thể thực hiện khi người Mỹ bắt đầu rút khỏi Việt Nam. Cũng tại tòa soạn báo Tình Thương ấy, chúng tôi còn nhớ là đã hơn một lần nói với những nhà báo Mỹ tới thăm ấy, là sau Chiến Tranh Việt Nam, người ta sẽ không còn nhớ đã có bao nhiêu chiếc máy bay và trực thăng bị bắn rơi, nhưng Trung Tâm Giáo Dục Y khoa Sài Gòn ấy sẽ cứ mãi là biểu tượng xây dựng của Hoa Kỳ trên đất nước Việt Nam.

Hình 2. Trung Tâm Giáo Dục Y Khoa Sài Gòn với yểm trợ của Hiệp Hội Y Khoa Hoa Kỳ được xây cất và hoàn tất năm1966 giữa dông bão của cuộc Chiến Tranh Việt Nam.

Và ngót nửa thế kỷ sau, Trung Tâm Giáo Dục Y Khoa trên Đại lộ Hồng Bàng ấy, được xem như Made in USA ấy, [mà trị giá chỉ hơn một chiếc trực thăng bị bắn rơi] vẫn cứ an nhiên tồn tại, không phải chỉ như một cơ sở vật chất nhưng hơn thế nữa luôn luôn là một dấu ấn xây dựng tốt đẹp trong tâm khảm của người Việt ở cả hai phía.

TỚI MỘT DỰ ÁN ĐỀ XUẤT TRÊN ĐẤT LÀO

– Thời điểm năm 2000, với nhận định Đồng Bằng Sông Cửu Long, Việt Nam là một quốc gia cuối nguồn Sông Mekong, nơi sẽ chịu ảnh hưởng tích lũy do các bước khai thác không bền vững trên suốt chiều dài con sông; đó cũng là nơi trực tiếp bị ảnh hưởng của Biến Đổi Khí Hậu với nhiễm mặn và nước biển dâng cao. Do đó người viết đã đề nghị thành lập một Phân khoa Sông Mekong nơi Đại Học Cần Thơ, đó như một “think tank” có tầm vóc quốc tế, là trung tâm vừa nghiên cứu vừa giảng dạy nhằm cung cấp nguồn chất xám cho toàn lưu vực Sông Mekong. [13]

Nhưng rồi một thập niên trôi qua, Đại Học Cần Thơ vẫn chưa hình thành được một Phân Khoa Mekong, không phải chỉ do hạn chế về nguồn nhân lực và vật lực, nhưng hơn thế nữa do không có một nền “tự trị đại học” thì nơi ấy chưa thể là cái nôi cho một dự án như vậy.

– Cũng thời điểm năm 2000 ấy, vẫn chưa có những biểu hiện đe dọa nhãn tiền về dự án 11 con đập dòng chính Hạ Lưu Sông Mekong. Vì kể từ đầu năm 2006, các công ty Thái Lan, Mã Lai và Trung Quốc mới lại được phép tiếp tục thực hiện những cuộc khảo sát về tính khả thi của những con “đập dòng chảy / run-of-river” thuộc Lưu Vực Dưới Sông Mekong.

– Trong số 11 dự án con đập dòng chính Hạ Lưu, thì đã có 9 con đập nằm trên lãnh thổ Lào [ 2 đập còn lại Stung Treng và Sambor, thì thuộc Cam Bốt ]. Xayaburi, 1.260 MW, là con đập dòng chính đầu tiên của Lào, đang gây sóng gió cho toàn lưu vực.

– Quốc gia Lào với sẵn 9 dự án đập dòng chính và chưa kể vô số các con đập phụ lưu, sẽ là một vị trí địa dư tốt nhất cho một Học Viện Mekong; sẽ đóng vai trò “Ngọn Hải Đăng Trí Tuệ” chỉ đường cho mọi bước phát triển trong lưu vực.

– Nhu cầu một tụ điểm điều hợp: cho dù đã có một tụ điểm điều hợp [coordination hub] của cơ quan USAID (Agency for International Development of the U.S.) tại Bangkok, nhưng như nhận định của Ngoại trưởng Hoa Kỳ, đã tới lúc cần di chuyển trung tâm này tới gần hơn con Sông Mekong để chúng ta có thể tăng cường hợp tác và liên lạc. [1]

– Thu hẹp khoảng cách phát triển: Lào là một nước thiếu tài nguyên ngoài tiềm năng thủy điện, được coi là một quốc gia nghèo và kém phát triển nhất trong 5 quốc gia Hạ Lưu Mekong. Một Học Viện Mekong trên đất Lào là một bước cụ thể để thu hẹp khoảng cách phát triển ấy. Đây cũng là một đền bù xứng đáng cho một đất nước bị tàn phá không ít trong cuộc Chiến Tranh Đông Dương lần thứ hai mà Lào không hề trực tiếp tham dự.

– Cuối cùng nhưng không phải không quan trọng: Học Viện Mekong ấy không những có chức năng vô cùng cần thiết nhưng đó cũng là một chọn lựa đầu tư hiệu quả nhất và là một biểu tượng ý nghĩa của hợp tác bền vững của Hoa Kỳ trong thời bình.

MỘT HỌC VIỆN MEKONG TRÊN ĐẤT LÀO

Sau đây là đề xuất của tác giả, với đề nghị từng bước thực hiện cụ thể để tiến tới hình thành một Học Viện Mekong:

– Cơ sở của Học Viện Mekong tương lai sẽ được nhóm kiến trúc sư Mỹ Lào thiết kế (giống như bước khởi đầu của Trung tâm Giáo Dục Y Khoa Sài Gòn do nhóm kiến trúc sư Mỹ Việt kết hợp). Công trình kiến trúc ấy sẽ vừa phản ánh tính hiện đại vừa mang đậm nét văn hóa của dân tộc Lào. Kinh phí xây dựng một nửa sẽ do các quốc gia Mekong đóng góp, một nửa từ cơ quan USAID của Hoa Kỳ. Dĩ nhiên Học Viện Mekong sẽ có một tầm vóc và quy mô lớn hơn TTGDYK Sài Gòn, tương xứng với chức năng của một “học viện nghiên cứu khoa học và giáo dục” trên quy mô của toàn vùng Đông Nam Á.

– Sự kiện kết nghĩa với Ủy Hội Sông Mississippi là một thuận lợi rất lớn cho những bước phát triển của Học Viện Mekong. Ủy Hội Sông Mississippi với lịch sử hàng trăm năm từ 1879, với kinh nghiệm tích lũy của gồm những thành tựu và cả sai lầm – chính những sai lầm ấy là bài học qúy giá để các quốc gia Mekong không một lần nữa tái phạm. Cũng cần học thêm cả “tầm nhìn xa” của các nhà quy hoạch Mỹ với “Viễn kiến 200 năm như một Cam Kết Liên Thế hệ” (America’s Watershed: A 200-year Vision, An Intergenerational Commitment signed on August 20, 2009).

– Trong khi chờ đợi thiết kế và hoàn tất xây dựng cơ sở cho một Học Viện Mekong như trên, thì địa điểm khởi đầu của Học Viện Mekong có thể sẽ là Đại Học Quốc Gia Lào (NUOL / National University of Laos) ngay thủ đô Vạn Tượng, [cũng là nơi có trụ sở Ủy Hội Sông Mekong]. Đại Học Quốc Gia Lào còn rất non trẻ được thành lập năm 1996, là Đại Học Quốc Gia duy nhất, có liên kết với một số đại học ngoại quốc, chủ yếu là Nhật Bản. Đặc biệt hơn nữa, Đại Học này còn là thành viên của Mạng Lưới Giáo Dục và Nghiên Cứu Lưu Vực Lớn Sông Mekong (GMSARN/ Greater mekong Subregion Academic and Research Network) và cũng thuộc Mạng Lưới Đại Học ASEAN (AUN/ ASEAN University Network).

Hình 3. Logo biểu tượng của Đại Học Quốc Gia Lào, thủ đô Vạn Tượng cũng là thành viên của GMSARN / Mạng Lưới Giáo Dục và Nghiên Cứu Lưu Vực Lớn Sông Mekong.

– Xây dựng một Trung tâm Học Liệu (Learning Resource Center) chuyên ngành với tất cả sách vở tài liệu liên quan tới hệ sinh thái con sông Mekong và con sông Mississippi, và cả những con sông lớn khác, những con đập thủy điện của thế giới và hậu quả, ảnh hưởng của thay đổi khí hậu và nạn nhiễm mặn…

– Thiết lập ban giảng huấn sẽ bao gồm các chuyên gia của Ủy Hội Sông Mekong và Ủy Hội Sông Mississippi, cùng với nhóm Chuyên Viên Tham vấn Quốc tế từ Chương Trình Môi Sinh Liên Hiệp Quốc [UNEP/ United Nations Environment Programme], chuyên gia Hội Các Con Đập Thế Giới [WCD/ World Commission Dams], Mạng Lưới Sông Quốc tế [IRN/ International River Network]… Họ sẽ được mời như những Giáo Sư Thỉnh Giảng cho Học Viện Sông Mekong. Tài liệu giảng của họ sẽ là nguồn thông tin vô cùng quý giá do từ những đúc kết qua thực tiễn.

– Tuyển sinh mở rộng cho toàn lưu vực, từ các thành phần ưu tú biết ngoại ngữ, cộng thêm với tiêu chuẩn Fulbright “học tập xuất sắc và có năng khiếu lãnh đạo”. Việc cấp học bổng cho các sinh viên không phải chỉ có Lào mà cả từ các quốc gia trong toàn lưu vực như Cam Bốt, Miến Điện, Thái Lan, Việt Nam và cả từ Vân Nam Trung Quốc; không thể không bao gồm cả những sinh viên từ quốc gia Tây Tạng, không chỉ là cái nôi của con Sông Mekong và mà của cả những con sông lớn Châu Á.

– Chương trình hướng tới đào tạo các kỹ sư môi sinh, ngoài phần lý thuyết họ sẽ được tiếp cận với thực tế bằng những chuyến du khảo qua các trọng điểm của con sông Mekong, qua các con đập, và không thể thiếu một thời gian thực tập tại cơ sở các Ủy Hội Sông Mekong và Ủy Hội Sông Mississippi. Họ sẽ ra trường với một tiểu luận tốt nghiệp về những đề tài khác nhau liên quan tới bảo vệ hệ sinh thái của con sông Mekong. Trong một tương lai xa hơn, có thể tiến tới những chương trình hậu đại học / post graduate education cho các học vị thạc sĩ và tiến sĩ.

Với trình độ kiến thức và tinh thần liên đới của đám sinh viên đa quốc gia ấy sẽ là “nguồn chất xám” bổ sung cho Ủy Hội Sông Mekong, thế hệ chuyên viên và lãnh đạo tương lai cho các chánh phủ địa phương đang bị thiếu hụt nhân sự trầm trọng. Lớp chuyên viên trẻ đầy năng động này sẽ là mẫu số chung của một “Tinh Thần Sông Mekong”, tạo sự nối kết mở đường cho các bước hợp tác phát triển bền vững của 7 quốc gia trong toàn lưu vực sông Mekong. [7]

– Học Viện Mekong sẽ là nơi diễn ra các Hội Nghị Quốc Tế, các cuộc Hội Thảo về Sông Mekong. Hướng đến thời điểm 2020, với 9 dự án đập dòng chính, đất nước Lào nói riêng và cả Lưu Vực Dưới Sông Mekong nói chung, nơi ấy đang trở thành “một trận địa môi sinh” khốc liệt không phải chỉ do hậu quả những con đập thủy điện bậc thềm khổng lồ của Trung Quốc trên thượng nguồn mà còn do những bước “khai thác tự hủy” của chính các quốc gia hạ nguồn.

TỚI SÁNG KIỀN HẠ LƯU MEKONG 2100

Phải xem đây như một kế hoạch đầu tư dài hạn và rất ý nghĩa cho “Một Tinh Thần Sông Mekong” trong toàn bộ các kế hoạch hợp tác và phát triển vùng. Mốc thời gian không phải chỉ có 8 năm (2012 – 2020), Học Viện Mekong sẽ là “viễn kiến 100 Năm” thế kỷ đầu của Thiên Niên Kỷ thứ Ba này.

Đã có những công trình tặng dữ nặng tính phô trương trên đất nước Lào: như Cung Văn Hóa do Trung Quốc xây ở Vạn Tượng, Viện Bảo Tàng Kaysone Phomvihane do Việt Nam xây ở Cây Số Sáu… Nhưng Học Viện Mekong là một biểu tượng khác hẳn: có một giá trị giáo dục và nhân bản không chỉ giúp ích cho đất nước Lào mà với cả Lưu Vực Lớn Sông Mekong/ Greater Mekong Subregion, mà là mối quan tâm cho hạnh phúc và an sinh cho hàng trăm triệu cư dân trong lưu vực mà xa hơn nữa là bảo vệ một con sông lớn thứ 11 của thế giới với cả một hệ sinh thái vô cùng phong phú – chỉ sau con Sông Amazon, trên toàn hành tinh này.

Cho dù bà Hillary Clinton không còn giữ chức Ngoại trưởng trong nhiệm kỳ Tổng Thống mới của Hoa Kỳ, ông Jim Webb không còn là Thượng Nghị Sĩ của Thượng Viện, dù Dân Chủ hay Cộng Hòa, thì dấu ấn của “Sáng Kiến Hạ Lưu Mekong” của Ngoại trưởng Hillary Clinton cho những bước “phát triển bền vững, sustainable development” của toàn Lưu Vực không thể không tiếp tục và triển khai vì giá trị chiến lược và biểu tượng xây dựng hòa bình của viễn kiến ấy.

Dĩ nhiên có một cái giá cao và xứng đáng phải trả để bảo vệ con Sông Mekong: bảo vệ nguồn cá, nguồn lương thực, và bảo vệ cả một hệ sinh thái được coi như phong phú nhất của hành tinh này, cũng là bảo vệ cuộc sống hiện nay của ngót 70 triệu cư dân sống trong lưu vực và cả cho cho các thế hệ tương lai. Với tâm niệm rằng “Nói tới nguy cơ là còn thời gian. Tiêu vong là mất đi vĩnh viễn” (Endangered means we still have time. Extinction is forever – Sea World San Diego).

California, 08/ 16/ 2012

N. T. V.

Tác giả gửi trực tiếp cho BVN.

Tham khảo:

1/ Remarks From the Fifth Lower Mekong Initiative Ministerial

Remarks; Hillary Rodham Clinton; Phnom Penh, Cambodia, July 13, 2012 http://www.state.gov/secretary/rm/2012/07/194971.htm

2/ Remarks at the Second Friends of the Lower Mekong Ministerial

Remarks; Hillary Rodham Clinton, Phnom Penh, Cambodia; July 13, 2012 http://www.state.gov/secretary/rm/2012/07/194957.htm

3/ The Mekong Basin: A Challenging Neighborhood for The U.S. Ngô Thế Vinh; http://www.vietecology.org/Article.aspx/Article/88

4/ The Mekong and Mississippi Sister-River Partnership: Similarities and Differences; Ngô Thế Vinh, http://www.vietecology.org/Article.aspx/Article/58

5/ Challenge to Water and Security in Southeast Asia; U.S. Senate Committee on Foreign Relations; September 23, 2010; http://www.foreign.senate.gov/hearings/hearing/?id=4c2fd291-5056-a032-52fd-414f26c49704

6/ China Sees U.S. as Competitor and Declining Power, Insider Says; By Jane Perlez, April 2, 2012; http://www.nytimes.com/2012/04/03/world/asia/chinese-insider-offers-rare-glimpse-of-us-china-frictions.html?_r=1&hp

7/ Challenge to Water and Security in Southeast Asia; U.S. Senate Committee on Foreign Relations; Presiding: Senator Webb, Thursday, September 23, 2010; http://www.foreign.senate.gov/hearings/hearing/?id=4c2fd291-5056-a032-52fd-414f26c49704

8/ The Senate of The United Stated; S.Res. 227, July 7, 2011, A resolution calling for the protection of the Mekong River Basin and increased U.S. support for delaying the construction of mainstream dams along the Mekong River. http://www.govtrack.us/congress/bills/112/sres227/text

9/ The Mekong River at Risk 2012: With The “Spirit of The Mekong” We will Together Develop the Basin. Ngô Thế Vinh; http://www.vietecology.org/Article.aspx/Article/80

10/ Mekong, Tipping Point: Hydropower Dams, Human Security and Regional Stability; Richard Cronin, Timothy Hamlin; The Henry Stimson Center 2010; www.stimson.org

11/ Upon Their Shoulders: A History of The Mississippi River Commission from its Inception through the Advent of The modern Mississippi River and Tributaries Project. Charles A. Camillo and Mathew T. Pearcy. Mississippi River Commission; Vicksburg, Mississippi, 2006

12/ Saigon Medical School: An Experiment in International Medical Education: An Account of the American Medical Association’s Medical Education Project; C.H. William Ruhe and Ira Singer; Published by AMA June 1988.

13/ “Cần có Phân khoa Mekong cho Đại học Cần Thơ” http://tuoitre.vn/Tuoi-tre-cuoi-tuan/Tuoi-tre-cuoi-tuan/334051/“Can-co-phan-khoa-Mekong-cho-Dai-hoc-Can-Tho”.html

14/ Nguyệt San Tình Thương 1963-1967; Tiếng Nói của Sinh Viên Y Khoa; Ngô Thế Vinh; Tình Thương Một Thời Nhân Bản, Tập San Y Sĩ – Hội Y Sĩ Việt Nam Canada, số 184, 01-2010.

Hoàng Cầm kể, Hoàng Hưng ghi lại

Nhiều năm trước khi anh Hoàng Cầm qua đời, lần nào đến chơi với anh trên cái chuồng cu nhà 43 Lý Quốc Sư tôi cũng giục anh tập trung thời gian kể lại chuyện đời mình cho bạn bè nghe, và từ đó sẽ làm thành một cuốn hồi ký. Kẻo muộn, bạn già như sợi chỉ manh! Anh lười, khất lần, nhưng tôi ép tới, nên cuối cùng anh phải nghe. (Tôi cũng thường giục anh Lê Đạt như thế, nhưng anh cứ bảo: “Chưa đến lúc, tớ còn sống lâu chán!”).Từng đoạn, từng mảnh đời Hoàng Cầm được nhớ lại, kể lại như thế… Rồi cái nào hợp tai “chính thống” thì anh viết ra, cho đăng báo, kiếm tiền đi lại với… nàng tiên. Còn những cái nghịch tai? Thì cứ để đấy, sớm muộn cũng có lúc… Hôm nay, nhân kỷ niệm 30 năm vụ án “Về Kinh Bắc”, tôi xin kể lại một đoạn mà anh đã kể về những ngày ở “xà lim bộ”.

Nguyễn Hùng, Trần Hoài Nam

Thảm họa Chernobyl cách đây 26 năm đã gây thương vong cho hằng trăm ngàn người dân Nga tại Ukraine, gây ô nhiễm phóng xạ cho hằng triệu người dân Xô Viết trong nhiều chục năm và kéo dài qua nhiều thế hệ, làm kiệt quệ và gây thiệt hại rất nhiều cho nền kinh tế của Liên Bang Xô Viết và nước Nga sau đó.

Các tập đoàn điện hạt nhân của các nước thuộc thế giới tư do cho rằng thảm họa hạt nhân tại Chernobyl là do hệ quả của chế độ độc tài, tham nhũng và vô trách nhiệm đối với sinh mạng con người. Tại các nước tiên tiến, với trình độ khoa học kỹ thuật nguyên tử và điều kiện kiểm soát an toàn rất cao và chặt chẽ của chính phủ đối với các nhà máy điện hạt nhân, cùng với sự minh bạch của chế độ chính trị tự do dân chủ, người ta tin rằng nhà máy điện hạt nhân là rất an toàn. Trong số các nước sử dụng điện hạt nhân này, Nhật Bản là nước duy nhất trên thế giới đã từng hứng chịu hai quả bom nguyên tử vào năm 1945. Là quốc gia đã từng bị thảm họa hạt nhân với hằng trăm ngàn người bị chết và bị nhiễm phóng xạ từ hai quả bom nguyên tử, dân tộc Nhật Bản còn có truyền thống kỷ luật cao, nên người dân Nhật Bản và ngay cả dân chúng các nước khác đều tin tưởng vào các tập đoàn điện hạt nhân của Nhật Bản, và cứ tin rằng các tập đoàn điện hạt nhân rất quan tâm đến an toàn tại các nhà máy điện, và ngành điện hạt nhân tại Nhật là tuyệt đối an toàn.

Vậy là sau 2 tháng rưỡi vật vã, giờ đã có kết quả. Chỉ ái ngại cho các quan thanh tra là không chừng vụ này lại thành “lợi bất cập hại”. Không biết họ có nghĩ tới khả năng bên cạnh việc ông NXD khiếu nại, không nộp phạt, sẽ có một phong trào quyên góp, “nộp phạt thay”. Ngoài việc thanh tra văn hóa sẽ ở vào thế rất cắc cớ, khi có người gửi tiền vào tài khoản để nộp phạt thay NXD, còn thêm khả năng từ đây sẽ khơi mào cho một phong trào, mà như một blogger phản hồi đêm qua ở đây, kêu gọi thành lập “Hội blogger” để đoàn kết bảo vệ cho nhau. Hãy nhìn sang Cuba, xứ cộng sản khắc nghiệt gấp nhiều lần VN, vậy mà mới 2 tháng trước, giới blogger đối lập đã công khai tổ chức Festival giữa thủ đô La Habana những ba ngày để bàn luận về tình hình đất nước. Ba Sàm

Nguyễn Quang Lập

Không ngờ thứ bảy này có nhiều bài thật hay, các bài viết của Thùy Linh, Người buôn gió (ông Bùi Thanh Hiếu có hai bài lận), Alan Phan, Đào Tuấn (ông này cũng có hai bài), Huỳnh Ngọc Chênh, Trần Kinh Nghị, Bá Tân, Phương Bích, Phạm Thị Hoài đều là những bài viết rất đáng đọc vì thật hay. Cái bài có vẻ không ấn tượng, giống loại bài “bác sĩ của mọi nhà” suýt nữa mình bỏ qua là bài Khi uống thuốc không kịp thời hoặc không đủ liều của bác Trần Kinh Nghị (tại đây) lại làm mình rất phấn khích, tự nhiên muốn viết đôi dòng.

Té ra thứ thuốc mà bác Trần Kinh Nghị nói đến là thứ thuốc chữa bệnh cho Đảng, nhân cuộc chỉnh đốn Đảng đang xảy ra: “Vẫn biết “mọi sự so sánh đều khập khiễng”. Nhưng mình thấy Đảng ta sao giống y chang mình về khoản uống thuốc! Đảng có những căn bệnh trầm kha trong cơ thể nhưng lúc nào cũng coi thường lời khuyên của các bác sĩ, ngại “đi khám bác sĩ” và ngại dùng thuốc; nếu phải uống thuốc, Đảng chỉ thích uống những loại thuốc không đắng và uống khi bị thúc ép bởi nhân dân…. Đã chậm uống thuốc lại uống không đủ liều nên bệnh nào cũng trở thành kinh niên.. Vì dùng mãi một vài loại thuốc nên có hiện tượng “kháng thuốc” nữa chứ!”

Blogger Người Buôn Gió

Người ta thường gọi như vậy để bày tỏ sự tôn trọng với một nhóm người nào đó. Bởi thế cho nên báo chí cách mạng hay còn gọi là báo Đảng hoặc gọi dân dã là báo lề phải sẽ không gọi những người biểu tình chống Trung Quốc xâm lược là những nhà hoạt động chủ quyền. Thay vào đó họ gọi là những phần tử gây rối, những phần tử âm mưu đen tối muốn chia rẽ quan hệ hai nước, những kẻ lố lăng, kệch cỡm, tâm địa hắc ám...

Báo chí của Đảng cũng gọi những nhà hoạt động nhân quyền bao gồm tự do ngôn luận, tự do tôn giáo, quyền con người như vậy. Cũng phần tử này, thế lực nọ. Thậm chí họ còn mỉa mai cụm từ ''những nhà hoạt động'' mà báo chí thế giới viết về những người kia bằng giọng cay nghiệt.

Ông Lê Hồng Hà, nguyên đại tá công an, nay là nhà phân tích thời sự bình luận về quá trình kiểm điểm tự phê bình và phê bình các cá nhân trong Bộ Chính trị và Ban Bí thư Đảng CSVN mới đây.

Nói chuyện với BBC Tiếng Việt, ông Lê Hồng Hà, người từng là nguyên Chánh văn phòng Bộ Nội vụ, đánh giá rằng đợt phê và tự phê rầm rộ vừa rồi là "không có giá trị gì lắm đối với tình hình đất nước và sự tiến triển đất nước".

Theo ông, Việt Nam hiện "đang quằn quại trong hai mâu thuẫn", mà mâu thuẫn đầu tiên là "rơi vào tổng khủng hoảng toàn diện" do đường lối sai lầm của Đảng Cộng sản, muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội theo đường lối Mác - Lênin, "một đường lối phản phát triển, sai lầm".

Ông Lê Hồng Hà nói rằng cần giải thoát đất nước ra khỏi đường lối sai lầm này, điều người ta đã trông đợi từ Đại hội Đảng XI nhưng đã Đảng đã không làm.

Mâu thuẫn thứ hai, theo nhận định của phân tích gia Lê Hồng Hà, là "thái độ bành trướng, muốn thôn tính Việt Nam của Trung Quốc" nhưng giới lãnh đạo Việt Nam lại tỏ ra thỏa hiệp, bạc nhược, "thoái lui và gần như đầu hàng".

Tuy nhiên, ông Hà nói cuộc kiểm điểm và tự kiểm điểm của Đảng Cộng sản vừa qua đã không đề cập tới các vấn đề trên mà chỉ bàn chuyện "xây dựng Đảng, cán bộ suy thoái, đề bạt cán bộ, sắp xếp cán bộ", điều mà ông đánh giá là "chẳng giải quyết cái gì cho đất nước".

Nguồn: bbc.co.uk

Quỳnh Chi, Phóng viên RFA

Đảo Ba Bình/Thái Bình được xem là một trong những điểm nóng tại biển Đông. Tầm quan trọng của hòn đảo này cũng như những gì đang diễn ra tại đây? Quỳnh Chi tìm hiểu và tường trình.

Đài Loan xây một phi đạo lớn cho các loại máy bay quân sự và máy bay chở hàng trên đảo Ba Bình. Source nld/oline