Bauxite Việt Nam

Tuấn Khanh

11-9-2025

Cuộc cách mạng bất ngờ ở quốc gia Nepal theo chủ nghĩa cộng sản được tìm thấy với vài lý do dồn dập, thúc người dân xuống đường. Mọi thứ diễn ra chủ yếu trong Tháng 9/2025, khởi đầu với chuyện chính quyền cấm 26 nền tảng mạng xã hội (như Facebook, X, Instagram…) mà lý lẽ là để kiểm soát tin giả, nhưng thực chất là ngăn chận sự căm ghét và phẫn nộ của người dân trước những bất công đang tràn lan ở Nepal, đặc biệt là trong các thảo luận của thế hệ trẻ (Gen Z). Sự phản ứng bắt đầu người Nepal cảm thấy quyền tự do biểu đạt bị đe dọa.

Nhưng điểm bùng nổ, là vào ngày 6/9, khi chiếc xe hộ tống của quan chức chính phủ gây thương tích cho bé gái 11 tuổi Usha Magar Sunuwar ở Lalitpur rồi bỏ chạy, không giúp đỡ, kể cả từ chối trách nhiệm – những đoạn clip về sự việc được lan truyền nhanh bất chấp lệnh cấm và sự che chở từ các lãnh đạo trung ương, chính là mồi lửa cho cuộc biểu tình – cách mạng bắt đầu.

Khởi đầu đã có những đàn áp dữ dội từ khí tài hiện đại mà chính quyền Nepal đã mua, chuẩn bị từ lâu bằng tiền thuế của người dân. Tin tức đưa liên tục: Nhiều người bị đánh đập, tờ Economic Times ghi nhận có đến 19 hay 20 người thiệt mạng. Nhưng rồi mọi thứ chỉ là mồi thêm ngọn lửa đã âm ỉ trong dân chúng về một chế độ tham nhũng tràn lan, quan chức thì sống xa hoa, chính quyền thì nói láo về tương lai và khả năng cầm quyền. Sau đó một ngày, nhiều biểu tượng nhà nước (trụ sở, nhà quan chức…) bị đốt phá. Quân đội buộc phải can thiệp nhưng phải lùi bước. Thủ tướng KP Sharma Oli cuối cùng phải từ chức. Báo chí thếgiới gọi đây là cuộc cách mạng của ‘Thế hệ Z’, chống lại sự cai trị độc đoán và tham tàn, đã lật đổ Thủ tướng Nepal Oli.

Vào lúc chính quyền Nepal ra lệnh cấm các nền tảng truyền thông xã hội lớn bao gồm Facebook vào tuần trước với lý do nhiều tin tức thù địch và giả mạo, các nhà hoạt động lâu nay phải sống ẩn danh ở Nepal đã coi đây là dấu hiệu nhà cầm quyền muốn dập tắt phong trào chống tham nhũng trực tuyến đang phát triển.

Bị thúc ép phải hành động, họ chuyển sang các ứng dụng vẫn có thể truy cập được như Viber và TikTok để tập hợp hàng nghìn người, châm ngòi cho các cuộc biểu tình khiến và cuối cùng buộc Thủ tướng KP Sharma Oli phải từ chức.

Điều đáng ghi nhận là thành công của họ đến sau 13 tháng, kể từ khi có các cuộc biểu tình tương tự do giới trẻ lãnh đạo ở nước láng giềng như Bangladesh, vốn buộc Sheikh Hasina, người đã giữ chức thủ tướng từ năm 2009, phải từ chức.

Sandip, một người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội chỉ dùng một tên, cho biết anh đã đưa ra nhiều lời kêu gọi trực tuyến, một số sử dụng mạng riêng ảo để trốn tránh lệnh cấm và lùng bắt, nhưng ít ai ngờ lại có nhiều người đổ ra đường phố ở thủ đô Kathmandu của Nepal và những nơi khác như vậy.

“Mọi công dân Nepal đều chán ngán một chính phủ toàn các bộ mặt tham nhũng”, người đàn ông 31 tuổi sống tại quận Lalitpur gần thủ đô cho biết.

“Sự tức giận đối với chính phủ này đã âm ỉ trong nhiều tháng, nhưng lời kêu gọi cùng biểu tình này lại diễn ra rất tự phát”.

Tổ chức Minh bạch Quốc tế xếp hạng Nepal ở vị trí 107/180 quốc gia trong Chỉ số Nhận thức Tham nhũng, nhấn mạnh những thách thức dai dẳng về quản trị. Các nhà hoạt động trẻ cho biết sự bất mãn đến từ sự bất bình đẳng giữa người thân thuộc với chính quyền, và người hoàn toàn không có trong hệ thống, cũng thiếu cơ hội kiếm sống, bị đánh thuế đủ đường cũng là một nguyên nhân.

Gaurav Nepune, 34 tuổi đến từ Kathmandu, người dẫn đầu một số cuộc biểu tình, cho biết những người trẻ tuổi đã thực hiện một chiến dịch trực tuyến trong ba tháng để so sánh cuộc sống giàu có của các quan chức và gia đình họ với cuộc sống của người dân thường. Trong khi người dân đang khó khăn, các quan chức, hệ thống thân hữu với chính quyền thì giàu có, con lại du học ở nước ngoài, mua nhà và xe đắt tiền.

“Giới trẻ phản đối tham nhũng nhưng chính phủ lại dùng đến bạo lực, cố gắng dập tắt phong trào này”, Nepune cho biết.

“Chúng tôi liên tục kêu gọi người dân không tham gia vào bất kỳ hành vi bạo lực hay đốt phá nào. Giờ đây, chúng tôi muốn một chính phủ có tư duy độc lập, không tham nhũng và không bị bất kỳ nước láng giềng nào lợi dụng”, Nepune nói, ám chỉ Ấn Độ và Trung Quốc được cho là đang tranh giành ảnh hưởng ở Nepal.

Các cuộc biểu tình năm ngoái ở Bangladesh đã dẫn đến một chính phủ lâm thời, với một số sinh viên nắm giữ các vị trí bộ trưởng trên thực tế dưới quyền của người đoạt giải Nobel Muhammad Yunus.

Tại Nepal, một trong những lựa chọn phổ biến của người biểu tình để thay thế Oli là Balendra Shah, 35 tuổi, cựu rapper và nhạc sĩ đã trở thành thị trưởng Kathmandu từ năm 2022 sau chiến dịch làm sạch đường phố và đường thủy của thành phố.

“Gửi @ShahBalen, chúng tôi đang háo hức chờ đợi sự lãnh đạo của anh trong nền chính trị Nepal”, Bimal Pokhrel viết để trả lời bài đăng trên X của Shah. “Anh là hy vọng cuối cùng cho đất nước chúng ta. Xin hãy bước lên nắm quyền lãnh đạo với tư cách thủ tướng để dẫn dắt Nepal hướng tới một tương lai tươi sáng hơn”.

Hiện tại có tin, bà Cựu Chánh án Tối cao Sushila Karki, 73 tuổi, đã được chọn làm Thủ tướng lâm thời, giữ quyền lãnh đạo đất nước.

Sau vụ xe hộ vệ của một quan chức đụng chết bé gái trên đường đi nhưng mọi thứ bị lờ đi, dù các lời kêu gọi dồn dập, thúc chính quyền phải có hành động, lửa giận của người dân bắt đầu âm ỉ.

Nhà hoạt động Shah gọi thủ tướng Oli là “kẻ khủng bố” vì bao che, mà không hiểu được “nỗi đau mất đi đứa con trai hay con gái”.

Sau khi Oli từ chức, anh đã kêu gọi gần 784.000 người theo dõi mình trên Instagram hãy giữ bình tĩnh.

“Gửi thế hệ Z, những kẻ tham tàn trong nền chính trị đất nước đã từ chức rồi! Giờ hãy kiên nhẫn nhé”, anh viết. “Các bạn và chúng tôi giờ cần phải kiềm chế! Giờ đây, thế hệ của các bạn sẽ phải lãnh đạo đất nước! Hãy bình tĩnh và chuẩn bị!”.

T.K.

Nguồn: FB Khanh Nguyen