Bauxite Việt Nam

Mặc Lâm, Biên tập viên RFA

Trong vụ tàu hải giám của Trung Quốc vi phạm thềm lục địa Việt Nam yếu tố pháp lý nào có thể được Việt Nam áp dụng để chống lại hành động mà báo chí gọi là ngang ngược này?

Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam Đỗ Văn Hậu cung cấp bằng chứng tàu Trung Quốc vi phạm chủ quyền Việt Nam, phá hoại thiết bị của PVN. Source TTXVN

Trong vụ tàu hải giám của Trung Quốc vi phạm thềm lục địa Việt Nam yếu tố pháp lý nào có thể được Việt Nam áp dụng để chống lại hành động mà báo chí gọi là ngang ngược này?

Mặc Lâm phỏng vấn thạc sĩ Hoàng Việt, hiện giảng dạy môn Luật quốc tế tại Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh để tìm câu trả lời sau đây.

Mối đe dọa quân sự

- Thưa Thạc sĩ qua việc tàu hải giám của Trung Quốc xâm phạm thềm lục địa Việt Nam và cắt cáp của tàu Bình Minh, dưới các quy định của luật pháp quốc tế, thạc sĩ nhận định sự việc này như thế nào?

Thạc sĩ Hoàng Việt: -Theo đúng công ước luật biển mà trong đó Việt Nam, Trung Quốc đều là thành viên mà như vậy theo luật quốc tế trong công ước quy định là tất cả các thành viên có nghĩa vụ tôn trọng công ước.

Trong công ước quy định vùng đặc quyền kinh tế là như thế nào và thềm lục địa như thế nào. Trong đó nói rõ ràng các quốc gia ven biển có quyền khai thác và thăm dò khai thác các tài nguyên ở vùng thềm lục địa của mình là quyền đương nhiên được hưởng theo đúng tinh thần công ước.

Trung Quốc đã tới ngay cái vùng Việt Nam được luật pháp công nhận và có hành vi cắt dây cáp của tàu Việt Nam như vậy rõ ràng là vi phạm trực tiếp Công ước luật biển.

Và như vậy việc Việt Nam cho thăm dò khai thác dầu khí ở trên vùng biển đặc quyền kinh tế mà ghi rõ là thềm lục địa là quyền đương nhiên mà Việt Nam được hưởng so với Công ước luật biển. Trung Quốc đã tới ngay cái vùng Việt Nam được luật pháp công nhận và có hành vi cắt dây cáp của tàu Việt Nam như vậy rõ ràng là vi phạm trực tiếp Công ước luật biển.

- Xin Thạc sĩ nói thêm một ít chi tiết về Công ước luật biển điều khoản áp dụng trong trường hợp này như thế nào?

Tọa độ tàu Trung Quốc vào lãnh hải Việt Nam cắt cáp của tàu Bình Minh 02. Source TTXVN

Thạc sĩ Hoàng Việt: - Công ước luật biển năm 1982 trong điều 279 quy định nếu có tranh chấp thì phải sử dụng biện pháp hòa bình. Ngay điều 2 và điều 33 trong Hiến chương Liên Hiệp Quốc cũng quy định các tranh chấp phải giải quyết bằng hòa bình. Như vậy khẳng định rằng Trung Quốc đã vi phạm tới Công ước luật biển năm 1982 và gián tiếp vi phạm hiến chương Liên Hiệp Quốc. Thêm nữa Trung Quốc cũng vi phạm Tuyên bố về ứng xử Biển Đông tức là DOC năm 2002 mà Trung Quốc và các nước ASEAN đã ký kết. DOC có quy định rằng các nước phải tự kềm chế, không đựơc gây những điều phức tạp và không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực đối với các bên khác. Trong trường hợp như vậy hành vi bao vây và cắt dây cáp có thể nói là đe dọa quân sự rồi.

DOC có quy định rằng các nước phải tự kềm chế, không đựơc gây những điều phức tạp và không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực đối với các bên khác. Trong trường hợp như vậy hành vi bao vây và cắt dây cáp có thể nói là đe dọa quân sự rồi.

- Thưa Thạc sĩ vừa nhắc tới Tuyên bố ứng xử Biển Đông giữa Trung Quốc và các nước ASEAN, nếu đem ra làm bằng chứng cho hành động này của Trung Quốc là vi phạm thì chúng ta sẽ được lợi thế gì với các nước trong khối?

Thạc sĩ Hoàng Việt: - Tôi nghĩ rằng nếu Việt Nam đưa ra thì sẽ có bằng chứng cho thấy thái độ của Trung Quốc họ như thế nào. Ở đây cũng phải nói rõ thêm một điều là DOC nó không ràng buộc về mặt pháp lý, tuy nhiên nó tạo dư luận rất lớn ở chỗ tính chính đáng của vấn đề. Nếu Việt Nam nêu ra vấn đề này thì cho thấy Trung Quốc luôn đưa ra quan điểm là luôn luôn dùng biện pháp hòa bình và thân thiện với tất cả các nước khác, nhưng qua hành động vừa rồi cho thấy họ hoàn toàn không giống những gì họ nói. Điều này có thể cảnh tỉnh các nước ASEAN và sẽ giúp các nước ASEAN nhận chân được vấn đề trong việc giải quyết tranh chấp biển Đông với Trung Quốc như thế nào.

Kiện ra tòa quốc tế không là chuyện đơn giản?

- Mới đây người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc là bà Khương Du đã tuyên bố là tàu hải giám của họ chỉ thực hiện những nhiệm vụ bình thường. Ý của bà này muốn nói tới đường lưỡi bò mà Trung Quốc tự đặt ra vào năm 2009 để ngụy biện cho hành động của tàu hải giám. Trong trường hợp này thì Việt Nam phải đối phó như thế nào?

Thạc sĩ Hoàng Việt: - Việc đối phó thì chúng ta phải phản đối ở trên tất cả các diễn đàn nào chúng ta có thể làm được. Trước đây tôi cũng đã đưa ra đề nghị là chúng ta phải nên nghĩ tới chuyện kiện ra các tòa quốc tế. Nhưng phải nói thêm rằng việc kiện ra tòa sẽ có những vấn đề khó khăn của nó.

Thứ nhất khi ra tòa thì chúng ta sẽ kiện ra tòa án Quốc tế về luật biển theo công ước 1982. Tòa án này trực tiếp giải quyết những tranh chấp những điều, những quy định trong luật biển. Hoặc là Việt Nam có thể đưa ra một tòa trọng tài nào đó để họ nó có biện pháp phân xử. Thế nhưng cái khó nhất là Trung Quốc vẫn đang từ chối việc ra tòa quốc tế, mà các tòa án quốc tế nói chung đều phải có sự chấp thuận của cả hai bên cho nên đấy là điều khó, vì vậy chúng ta phải tìm mọi diễn đàn để đưa vấn đề này ra và kéo dư luận quốc tế đến phản đối vấn đề đó.

Tàu Bình Minh 02, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam công tác trong phạm vi lãnh hải VN. Screen cap. Truyền hình Việt Nam

Bởi vì Trung Quốc khi bị đưa ra tòa thì họ khước từ. Thứ hai nếu đem ra Hội đồng Bảo an có lẽ Việt Nam có thể đánh động cho Hội đồng Bảo an được, nhưng cũng khó vì Trung Quốc là hội viên thường trực thì họ sẽ phủ quyết

- Nếu Trung Quốc cương quyết không chịu tham gia phiên tòa thì Việt Nam còn có cách nào khác để đánh động với các nhà làm luật quốc tế để yêu cầu một tu chính nào đó?

Thạc sĩ Hoàng Việt: - Hiện bây giờ thì điều đó chưa thể xảy ra anh ạ! Bởi vì Trung Quốc khi bị đưa ra tòa thì họ khước từ. Thứ hai nếu đem ra Hội đồng Bảo an có lẽ Việt Nam có thể đánh động cho Hội đồng Bảo an được, nhưng cũng khó vì Trung Quốc là hội viên thường trực thì họ sẽ phủ quyết, nếu hội đồng đưa ra quyết định sẽ có hại cho họ.

Tuy nhiên ở đây vấn đề quan trọng nhất là gì? Đó là công luận của thế giới. Toàn bộ công luận thế giới và những người yêu chuộng hòa bình, công bằng công lý họ sẽ nhận biết được vấn đề và đấy cũng là một sức mạnh rất lớn.

- Một lần nữa xin cám ơn thạc sĩ Hoàng Việt đã trả lời phỏng vấn của chúng tôi.

M. L.

Nguồn: rfa.org