Bauxite Việt Nam

Nguyễn Trung

Ông ngoại tôi là nhà nho, một thời là hội viên của Hội Trí Tri (tồn tại ở Hà Nội trong thời gian 1892-1945), có lần nói với tôi đại ý: Đừng giữ nước như đười ươi giữ ống! Tôi hồi ấy còn nhỏ, nên lúc đầu không hiểu gì cả, về sau mẹ tôi giảng cho nghe tục ngữ “đười ươi giữ ống”, tôi mới vỡ lẽ điều ông ngoại tôi gửi gắm. Mẹ tôi còn giảng giải cho nghe từ tục ngữ này: Phải sống sao đừng để bị lừa! Tục ngữ này vẫn đồng hành với tôi suốt cuộc đời mình cho đến hôm nay, thế mà trên đường đời tôi vẫn vô khối lần bị lừa – chưa thể nói là hôm nay đã nên khôn! Quả thật đây là bài học khó!

Vài hôm nay, có thể nói cả nước quan tâm đến ý kiến của Bộ Quốc phòng lưu ý Quốc hội về tình trạng người Hoa mua được những dẻo đất quan trọng ven biển và nhiều nơi khác tại những vị trí có liên quan đến an ninh quốc phòng của nước ta, tính đến ngày 30/11/2019, có 149 DN có yếu tố Trung Quốc (92 DN 100% vốn Trung Quốc, 57 DN vốn liên doanh) đang hoạt động ở khu vực biên giới của 22/44 tỉnh, thành biên giới (khu vực biên giới đất liền 24, khu vực biên giới biển 125)^[1]. Nhân dịp này trong cả nước lại rộ lên nhiều tiếng nói cùng nỗi lo mất đất ở những vị trí hiểm yếu vào tay người TQ.., trong đó nguyên Thứ trưởng Đặng Hùng Võ có bài viết “Người Trung Quốc tậu đất^[2] v. v…

Chiều 19-9, trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Tô Văn Hùng, giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) TP Đà Nẵng, khẳng định không có chuyện người Trung Quốc đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) ở Đà Nẵng. Bởi theo quy định của Luật đất đai thì người nước ngoài không được phép đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (còn gọi là sổ đỏ)^[3]. Đọc xong mẩu tin này, tôi buột mồm kêu lên: Trời đất ơi, lời của ông Tô Văn Hùng nên được hiểu là sự thú nhận công khai: Ta giữ cái vỏ là không cấp sổ đỏ, còn người TQ nắm cái ruột là trên thực tế vẫn chiếm hữu được và sử dụng được những mảnh đất ở những vị trí quan trọng đến an ninh quốc phòng của nước ta vào những việc họ muốn làm! Đây chính là chuyện đười ươi giữ ống 100%!    

Rất đau lòng xin nói ngay tại đây, trong quan hệ Việt - Trung nước ta không thể đếm xuể những sự việc, sự kiện… cho thấy trên thực tế ta chỉ là đười ươi giữ ống – nghĩa là bị lừa và chỉ giữ cái vỏ! Chuyện đất đai nêu trên tuy rất bức xúc, nhưng có lẽ vẫn là những chuyện nhỏ, thậm chí rất nhỏ so với những gì đã và đang xảy ra.

Chưa nói đến những thao túng khác trên lĩnh vực tài chính tiền tệ và trên mọi lĩnh vực kinh doanh khác, nhất là các vấn đề chính trị càng không. [Tuy nhiên, sẽ có lúc trước sau chúng ta phải bàn cho ra nhẽ đất nước ta đã rơi vào tình trạng đười ươi giữ ống trong những lĩnh vực này như thế nào.]

Ở đây chỉ xin tập trung nói tiếp về vấn đề FDI: Sự thật là hầu như không có một dự án FDI nào của TQ ở VN, kể cả những dự án lớn, rất lớn - như bauxite Tây Nguyên, Formosa Hà Tĩnh, Đường sắt trên cao ở Hà Nội, các nhà máy nhiệt điện than… mà không làm đúng mọi thủ tục và quy trình pháp lý của Việt Nam… Song, tham nhũng vẫn xảy ra, lách luật vẫn xảy ra, biết bao nhiêu tệ hại kinh tế và những tác hại đối với môi trường vẫn xảy ra, sự lệ thuộc và sự can thiệp gây ra từ phía TQ vẫn xảy ra và ngày càng nguy hiểm… - tất cả đã và đang làm trầm trọng thêm tình trạng lạc hậu và tụt hậu của đất nước – nghĩa là đã góp phần đáng kể vào việc làm cho đất nước ta không thể hoàn thành chiến lược công nghiệp hóa vào năm 2020 (trong đó có vấn đề hàng thập kỷ liên tiếp toàn bộ xuất siêu hàng năm của VN đi cả thế giới không đủ bù cho nhập siêu hàng năm từ TQ!). Cũng không có một dự án FDI lớn nào của TQ ở VN mà không có sự phản biện khách quan, khoa học và nhìn chung là chuẩn xác và xây dựng, có nhiều cảnh báo quyết liệt trong nước của giới trí thức và những giới có hiểu biết khác… Song, toàn bộ sự phản biện này chỉ có tác dụng như nước đổ đầu vịt – nghĩa là không bao giờ được lắng nghe, chưa nói đến đã xảy ra những trấn áp trực tiếp hay gián tiếp để bác bỏ, để lấn át… 

Nghĩa là hiện tượng đười ươi giữ ống mạnh đến nỗi gần như đủ sức vô hiệu hóa luật pháp và lẽ phải của đất nước!

Mới gần đây thôi cả nước đã phản đối quyết liệt dự án lập 3 đặc khu kinh tế. Thế nhưng vừa qua Chính phủ đã có Quyết định về việc thí điểm thành lập Ban Quản lý khu kinh tế Vân Đồn; Quảng Ninh đã tổ chức lễ công bố  quyết định này ngày 15-05-2020 – giữa lúc cả nước gồng mình chống đại dịch covid-19 và trong khi TQ đang leo thang uy hiếp VN trên Biển Đông. Báo Nhân Dân giải thích Khu kinh tế Vân Đồn là khu duy nhất nằm trong khu vực hợp tác "Hai hành lang - một vành đai" Việt - Trung, hợp tác liên vùng Vịnh Bắc Bộ mở rộng, cầu nối ASEAN - Trung Quốc, hành lang kinh tế Nam Ninh - Singapore, trong Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh… - nghĩa là nằm trong chiến lược “Vành đai – Con đường (BRI) của TQ. Sự việc này đã dấy lên trong cả nước nhiều nỗi lo. Tiến sỹ Tô Văn Trường trong bài viết “Bàn tay ma quỷ và vấn đề thể chế chính trị xã hội” nêu rõ: Mưu đồ của Trung Quốc là khống chế toàn diện Việt Nam về chính trị – tư tưởng, về kinh tế, văn hóa – xã hội, về quan hệ đối ngoại, cô lập, lấn chiếm gây sức ép từ phía biển và trên đất liền… để cưỡng chế VN phải thuận theo chiến lược của họ, thực chất là (muốn) biến VN thành chư hầu, phụ thuộc, không bao giờ ngóc đầu lên được. Đây là điều không thể mơ hồ…  Việt Nam càng nhún nhường thì họ càng lấn tới… Đó chính là bàn tay ma quỷ của Trung Quốc, là điều người Việt từ nhà cầm quyền đến dân thường phải nhận thức và có hành động thống nhất.

Bàn sâu về vấn đề đầu tư, bài báo lưu ý về phía ta có đủ các nguyên nhân: vừa tham nhũng, năng lực quản trị quốc gia yếu kém, vừa không hiểu hết TQ, vừa sợ TQ… Tác giả cho rằng: “Nếu rà soát có hệ thống và khách quan có thể trả lời câu hỏi đó là sự “thông đồng” có hệ thống hay chỉ là sự “ngẫu nhiên đáng ngờ” của từng dự án riêng lẻ, nên làm rõ bản chất của từng vụ tham nhũng này.” Bài viết đi tới kết luận:  “Phải cải cách thể chế chính trị và xã hội, dựa trên bài học rất thành công của chống dịch covid 19 để lấy lại lòng tin của nhân dân, dựa vào sức mạnh của cả dân tộc và sức mạnh của thời đại để bảo vệ chủ quyền quốc gia và phát triển bền vững của đất nước^[4]”.

Trên Diễn đàn của những nhà quản trị - The Leader, giáo sư Trần Văn Thọ ngày 21-05-2020 có bài viết “FDI, Trung Quốc và kinh tế Việt Nam”^[5]. Nội dung: đánh giá (a) toàn diện tình hình FDI vào VN – những yếu kém và sai lầm, và (b) mối quan hệ giữa TQ và kinh tế Việt Nam từ khi VN mở cửa cho đến nay. Đây là một bài viết ngắn, súc tích, nêu rõ được những yếu kém chính về (a) thực trạng thu hút FDI nói chung của VN chủ yếu chạy theo số lượng, do đó không thể hình thành sản phẩm made in Vietnam – [cá nhân tôi cho rằng thực trạng này đã dẫn tới hình thành một nền công nghiệp gia công của một đất nước cho thuê và của những người đi làm thuê]; và về (b) đặc thù của các tập đoàn TQ, trong đó có đến 81% số tập đoàn này được chính quyền của ĐCSTQ chống lưng; nhiều tập đoàn này làm kinh tế ở VN không chỉ vì kinh tế mà còn vì nhiều mục đích khác không phải là kinh tế, và hiện tượng TQ đang lợi dụng khủng hoảng kinh tế và đại dịch covid-19 đẩy mạnh thâu tóm kinh tế nhiều quốc gia dưới hình thức sáp nhập và mua lại (M & A - Merge & Acquivisation); ở VN loại họat động M & A này của TQ trong 4 tháng đầu năm 2020 tăng vọt – từ mờ nhạt nhảy lên đứng vị trí thứ 2 sau Singapore… Tác giả lo ngại: Trong bối cảnh đại dịch Covid, nhiều công ty Mỹ và Nhật muốn di chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang các nước khác, nhưng tại Việt Nam chỉ thấy sự hiện diện của Trung Quốc là rõ nét…

[Trên thế giới hiện nay Úc là một trong những quốc gia thấm thía nhất những quả đắng trong quan hệ kinh tế với TQ –  với nhiều hệ quả: phân tán/chia rẽ trong nội bộ nước Úc, kinh tế và đất nước bị lũng đoạn... Và ngay giữa lúc còn đang phải chống đại dịch covid-19, Úc đã phải tìm cách thoát Trung, bất chấp mọi đe dọa chính trị, tẩy chay kinh tế và những áp lực khác rất quyết liệt từ phía TQ. Rất nhiều nước phát triển khác – trong đó có Mỹ và một số nước EU – đang phải rà soát lại toàn bộ quan hệ kinh tế đối ngoại với TQ…]

Giáo sư Trần Văn Thọ nhấn mạnh VN cần …khẩn trương đặt lại chiến lược FDI, ban hành các đạo luật có thể ngăn chặn được các dự án FDI có vấn đề.., … …cần đưa ra các chính sách đối ngoại và ban hành các đạo luật nhằm một mặt thu hút FDI trong các ngành công nghệ cao, giúp chuyển dịch cơ cấu công nghiệp lên cao hơn, mặt khác tránh các ảnh hưởng liên quan an ninh kinh tế và an ninh quốc gia…

Vân vân…

Có thể kết luận với câu hỏi: Không một giây phút nào và cho bất kỳ vấn đề gì quốc gia thiếu vắng những tiếng cảnh báo dứt ruột, nghiêm khắc về hiện tượng giữ nước như đười ươi giữ ống. Thế nhưng tại sao hiện tượng này vẫn ngang nhiên ngự trị. Hiện tượng nguy hiểm chết người này ở mức độ và hoàn cảnh nào là do sự ngu dốt, ở mức độ và hoàn cảnh nào là do sự tha hóa về đạo đức – chính trị - tư tưởng, và ở mức độ nào và hoàn cảnh nào là do nguyên nhân bán nước hoặc có thể dẫn đến mất nước – nhất là trong bối cảnh quyết liệt của một thế giới thời hậu Covid-19?

Điều có thể thấy ngay bây giờ: Bất chấp mọi nỗ lực rất lớn và những hy sinh trong những thập kỷ độc lập thống nhất vừa qua cả nước đã phải trả giá, nước ta cho đến hôm nay vẫn chưa thoát ra khỏi tình trạng lạc hậu và tụt hậu, quốc gia vẫn còn bị uy hiếp nhiều bề, trong đó có nguyên nhân quan trọng là đời sống đất nước có quá nhiều chuyện giữ nước như đười ươi giữ ống! Giác ngộ được yếu kém này, cả nước sẽ có câu trả lời, và sẽ khai phá được con đường đất nước ta tất yếu phải đi.

Hà Nội – Võng Thị, ngày 22-05-2020

N.T.    
---------

^[1] Tham khảo: Bộ Quốc phòng trả lời trước Quốc hội về việc người Trung Quốc thu mua đất khu vực trọng yếu vietnamnet.vn

^[2] Đặng Hùng Võ, Chuyên gia Quản lý tài nguyên vnexpress.net

Thứ tư, 20/5/2020, 07:23 (GMT+7) “Người Trung Quốc tậu đất”

^[3] Tham khảo Tuổi trẻ online: tuoitre.vn 

^[4] Tô Văn Trường, “BÀN TAY MA QUỶ VÀ VẤN ĐỀ THỂ CHẾ CHÍNH TRỊ XÃ HỘI” 22-05-2020 - http://www.boxitvn.net/

^[5] GS. Trần Văn Thọ - ,FDI, Trung Quốc và kinh tế Việt Nam (Leader, 21-5-2020)

Tác giả gửi cho viet-studies ngày 22-5-20

Nguồn: viet-studies.net