Bauxite Việt Nam: Bao giờ thì trí tuệ nhân tạo được áp dụng vào quá trình tố tụng ở Việt Nam?

Bao giờ thì trí tuệ nhân tạo được áp dụng vào quá trình tố tụng ở Việt Nam?

Tri Van Nguyen

Tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm và lập luận của TS. Nguyen Ngoc Chu

Những vụ việc đau lòng như TS Hoàng Phương Mai, ông Trần Hùng hay ông Lê Thanh Vân cho thấy một thực tế cay đắng: khi công lý bị che mờ bởi quyền lực hay sai sót, người dân chỉ còn biết kêu oan trong vô vọng.

Trong khi đó, trí tuệ nhân tạo (AI) có điểm mạnh rõ ràng: không biết tham nhũng, không nhận hối lộ, không sợ cường quyền, lại có thể phân tích hàng ngàn tài liệu, chứng cứ, so sánh lời khai để phát hiện mâu thuẫn. Ở nhiều nước, AI đã được dùng để hỗ trợ luật sư, thẩm phán, kiểm sát viên trong phân tích hồ sơ và phát hiện sai sót.

Nếu Việt Nam áp dụng AI vào tố tụng, đây sẽ là “người trợ lý công lý” – soi chiếu sự thật, giảm oan sai, bảo vệ lẽ phải. Công lý không thể chỉ dựa vào báo cáo “không có án oan”, mà cần có cơ chế để không ai có thể bị oan.

Người dân đang chờ câu trả lời: Bao giờ AI sẽ được áp dụng trong tố tụng để bảo vệ sự thật và danh dự con người?

Trong thời đại công nghệ số và trí tuệ nhân tạo. Chúng ta ứng dụng vào mọi tình huống. Sẽ giúp đỡ cho việc điều tra xét hỏi và tòa án xét xử sẽ minh bạch và tránh oan sai án oan.

The Anh Nguyen

Thưa TS Chu, để ứng dụng được AI, cơ bản phải đưa việc sử dụng Án Lệ (case law). Phải có một nền tảng án lệ vững chắc thì mới tránh được việc diễn đạt một cách thiếu nhất quán như hiện nay. Chỉ vì chục triệu cũng 6, 7 năm tù, trong khi hàng tỷ, chục tỷ, trăm tỷ chỉ nhận án nhẹ hơn, rồi các tình tiết giảm nhẹ vô lý hết sức như "có công với Phật giáo"... cũng được đưa vào... Khi có án lệ, người ta sẽ phải xử án một cách nghiêm cẩn không tùy tiện như bây giờ.

Thi Trinh

Những điều TS Chu viết ra ở đây đã thuyết phục chúng tôi rằng ông Hùng, ông Vân bị oan (vụ khác, ở nơi khác, lúc khác còn rất nhiều người bị oan khác nữa...). Sao hệ thống Tư pháp cứ im lìm vậy nhỉ? Đảng lãnh đạo "toàn diện và tuyệt đối" thì ko thể ko biết!? Sao vẫn để yên? Ko có ai "trị" được ông "dao và thớt" à? Hay tất cả đều bẩn như nhau nên chẳng ai làm gì được ? Thế này mà cứ bảo dân chúng tôi là: Hãy tin tưởng vào đảng, thế là lừa dân à...

1. Trường hợp TS Hoàng Phương Mai quyên sinh, có người đặt câu hỏi: công đoàn ở đâu? đồng nghiệp ở đâu?…

Trong thực tiễn đã có biết bao trường hợp, khi rơi vào hoàn cảnh cần xung quanh lên tiếng thì tất cả im lặng. Nhiều lúc tệ hơn, còn bị xúm vào đấu tố, bị đánh hội đồng. Có nhiều trường hợp bị cướp mà không dám kêu cướp. Vì sẽ bị bọn cướp xúm vào đánh đập rồi vu oan cho là cướp. Trong khi xung quanh im lặng, không muốn hoặc không dám can dự.

Ai cũng muốn sống. Chọn cái chết để chứng minh sự trong sạch là tình thế vạn bất đắc dĩ. Kẻ sĩ cần sống để kêu oan cho chính mình.

2. Video clip phát biểu của cựu Cục phó quản lý thị trường Bộ Công Thương Trần Hùng tại Toà toát lên chất khảng khái trong con người Ông. Ông khẳng định vô tội, nếu có tội nhận hối lộ, Ông dõng dạc tuyên bố sẵn sàng chịu hình phạt cao nhất. Ông lấy 856 ngày bị giam oan như là sự trả giá để cộng đồng biết được sự thật về vụ án oan của Ông. Tuy bị giam oan sai, Ông vẫn tin tưởng vào đường lối của Đảng, vào pháp luật của Nhà nước. Ông không oán trách cơ quan tố tụng đã kết án oan cho Ông, và trông chờ vào sự thượng tôn pháp luật.

Ông khẳng định không nhận hối lộ với lời tuyên bố kiêu hãnh “không ai mua chuộc được tôi”[1]. Ông cho biết “có người khuyên ông nhận tội thì sẽ giảm án” nhưng Ông kiên quyết không nghe theo. Ông chỉ kêu oan, không xin giảm nhẹ [2].

Như các luật sư và báo chí đã đưa tin, Ông Trần Hùng có chứng cứ ngoại phạm [3]. Cáo buộc nhận hối lộ dựa trên lời khai bất nhất [4] của Nguyễn Duy Hải là oan trái đối với ông Trần Hùng. Theo ông Trần Hùng, tù nhân tên Kiên bị giam cùng Nguyễn Duy Hải đã tiết lộ với ông Hùng rằng Hải thú nhận đã vu oan cho ông Trần Hùng vì do được mớm cung để sớm được tại ngoại.

Ông Trần Hùng hy vọng nỗi oan của mình sẽ đến được với lãnh đạo cấp trên. Ông dõng dạc tuyên bố:

“Đến mình còn không dám tự bảo vệ mình, bảo vệ lẽ phải đến cùng, thì mong ai bảo vệ và bênh vực mình, nói hộ mình tiếng nói của lương tri và sự thật”.

https://www.facebook.com/share/v/1AtLL5CGAf/

3. Cựu ĐBQH (khoá XIII, XIV, XV) Lê Thanh Vân là hậu duệ của Khai quốc công thần Đại đô đốc Lê Lâm, con Trung túc vương Lê Lai cùng Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa chống giặc Minh. Qua phát biểu tại các kỳ họp Quốc hội, ông Lê Thanh Vân đã thể hiện là người cương trực, khẳng khái và trí tuệ [5].

Tại phiên Toà phúc thẩm ngày 16/5/2025, trong phần tự bào chữa và nói lời sau cùng, bị cáo Nguyễn Văn Vương khẳng định đã vu khống ông Lê Thanh Vân trong quá trình điều tra, bị cáo Vương nhận mình có tội nhưng là tội vu khống cho ông Lê Thanh Vân.

Lời thú nhận của Nguyễn Văn Vương về đã vu khống cho ông Lê Thanh Vân – là bằng chứng đá tảng rằng ông Lê Thanh Vân bị oan.

Nhưng tiếc thay, bất chấp lời thú nhận của Nguyễn Văn Vương, cho dù đại diện VKS không đối đáp được về chứng cứ ngoại phạm quy kết ông Lê Thanh Vân nhận 60 triệu đồng (10 triệu trong tháng 7/2023 và 50 triệu vào ngày 03/11/2023), cho dù không đối đáp được dấu hiệu cắt ghép tin nhắn trao đổi giữa Nguyễn Văn Vương và ông Lê Thanh Vân (như các luật sư cho biết), Toà Phúc thẩm tỉnh Thái Bình vẫn tuyên y án tù 7 năm đối với ông Lê Thanh Vân.

Ông Lê Thanh Vân không nhận hối lộ 60 triệu đồng. Án tù 7 năm là án tù oan cho Ông. Ông tự bào chữa tại phiên Toà cuối cùng theo nội dung trong bức thư dài 28 trang gửi Toà Phúc thẩm. Là tiến sĩ Luật, thông tuệ, am hiểu rộng, nắm chắc Luật, ông Lê Thanh Vân khẳng định đã có nhiều sai phạm đặc biệt nghiêm trọng trong tiến hành thủ tục tố tụng: khởi tố, điều tra, truy tố, xét sử. Từ trại giam Ông gửi gắm:

“Công lý có thể tạm thời lùi bước trước cường quyền, nhưng nhân dân và lịch sử mới là thần minh tối cao để giải oan cho tôi”.

Trong lời nói sau cùng, ông Lê Thanh Vân tuyên bố sẽ KHÔNG NGỪNG KÊU OAN, SAU KHI CHẾT LINH HỒN ÔNG VẪN SẼ ĐI KÊU OAN.

4. Kẻ sĩ có thể bị mất mạng, bị tù đày, nhưng nhất quyết không chịu nói “có” thành “không”, nói “không” thành “có”.

Luật nhân quả kéo dài nhiều kiếp. Chờ luật nhân quả thi hành, đã có bao nhiêu người bị oan thành kiếp hồn oan. Trước khi chờ luật nhân quả thi hành, kẻ sĩ phải sống sót để bảo vệ chính mình, nhân loại tiến bộ phải nghĩ ra các phương tiện để tự bảo vệ mình. Một trong các phương tiện đó chính là trí tuệ nhân tạo.

Trí tuệ nhân tạo có kho kiến thức không lồ. Trí tuệ nhân tạo không tham nhũng. Trí tuệ nhân tạo không nhận hối lộ. Trí tuệ nhân tạo không sợ hãi cường quyền. Muốn giảm án oan, nhất thiết phải áp dụng trí tuệ nhân tạo trong quá trình tố tụng.

Năm 2023 thụ lý 606.209 vụ án và đã xét xử 540 480 vụ mà chưa phát hiện có án oan [6]? Nếu áp dụng trí tuệ nhân tạo thì kết quả sẽ ra sao? Bao giờ thì trí tuệ nhân tạo được áp dụng vào quá trình tố tụng ở Việt Nam?

Cả trăm triệu người dân đang đợi câu trả lời của Bộ Tư pháp, Toà án nhân dân tối cao và Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.