Bauxite Việt Nam

Nguyễn Hồng Cổn 

Nghị quyết 88/2014 của QH13 có yêu cầu "Bộ GDĐT tổ chức việc biên soạn một bộ sách giáo khoa". Tuy nhiên bộ sách giáo khoa này cũng phải "được thẩm định, phê quyệt CÔNG BẰNG (tôi nhấn mạnh - NHC) với các sách giáo khoa do tổ chức, cá nhân biên soạn" và "các cơ sở giáo dục phổ thông LỰA CHỌN sách giáo khoa để sử dụng PHẢI DỰA TRÊN ý kiến của giáo viên, học sinh...". Như vậy, nghị quyết 88/2014 của QH tuyệt nhiên không có câu chữ nào nói sách giáo khoa do Bộ GDĐT chủ trì biên soạn phải là bộ sách dùng CHUNG cho tất cả các cơ sở giáo dục (có nghĩa là bộ sách giáo khoa bắt buộc với tất cả các cơ sở giáo dục, khác với các bộ sách giáo khoa còn lại"). 

Rõ ràng, cái ý bộ sách giáo khoa "dùng CHUNG" (cho các cơ sở giáo dục) do Bộ GDĐT biên soạn, là ý thêm vào của ông Nguyễn Khắc Định (và một số vị khác), không phải là nội dung của nghị quyết 88/2014. Mặc dù có đề nghị Bộ GDDT chủ trì biên soạn thêm 1 bộ sách giáo khoa nhưng Nghị quyết 88/2014 không hề có dòng nào yêu cầu bộ sách giáo khoa của Bộ GDĐT phải được ưu tiên đặc biệt vể thẩm định, phê duyệt và lựa chọn sử dụng, mà đòi hỏi nó cũng được đối xử CÔNG BẰNG như các bộ sách khác.

Do đó, cái lỗi của Bộ GDĐT trong việc thực hiện nghị quyết 88/2014 của QH, nếu có, là đã không tổ chức biên soạn một bộ sách khoa bằng ngân sách nhà nước (vì xét thấy không cần thiết và vì những khó khăn mà bộ trưởng Bộ GD ĐT đã giải trình trước quốc hội) (*), chứ không phải là không tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa "chung". Cái gọi là "bộ sách giáo khoa chung" không phải là tinh thần và nội dung của Quốc hội thể hiện qua nghị quyết 88/2014.

Và cũng theo ông Định “nội dung này đã có chuyên đề giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện Nghị quyết 88/2014 và Nghị quyết 51/2017 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Đồng thời, việc này cũng đúng với tinh thần Nghị quyết 88, trong đó nêu phải có một bộ sách giáo khoa phổ thông CHUNG do Bộ GDĐT biên soạn, ngoài ra có nhiều bộ khác". 

Cũng với ý này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết “Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung, đồng thời có thể có những sách giáo khoa là tài liệu tham khảo” (xem bài ở link kèm).

Nếu đúng như lời của Phó CT Quốc hội Nguyễn Khắc Định nói, thì rõ ràng Bộ GDĐT đã không thực hiện đúng Nghị quyết của QH khi không biên soạn một bộ sách giáo khoa CHUNG ?

Sự thật có đúng như vậy không? 

Để kiểm chứng, tôi đã kiểm tra lại văn bản 2 nghị quyết của QH được ông Nguyễn Khắc Định viện dẫn, thì thấy:

1) Nghị quyết 88/2014 của QH 13 "Về đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông" quy định rõ ở điều 2 (mục g) về sách giáo khoa nguyên văn như sau:

"Sách giáo khoa cụ thể hóa các yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông về nội dung giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực học sinh; định hướng về phương pháp giáo dục và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục. Thực hiện xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa; có một số sách giáo khoa cho mỗi môn học.

Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành tiêu chí đánh giá sách giáo khoa và phê duyệt sách giáo khoa được phép sử dụng trên cơ sở kết quả thẩm định của Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa; hướng dẫn việc lựa chọn sách giáo khoa trong các cơ sở dục phổ thông. Chính phủ ban hành cơ chế tài chính bảo đảm công bằng trong việc biên soạn và sử dụng sách giáo khoa.

Khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông. Để chủ động triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức việc biên soạn một bộ sách giáo khoa. Bộ sách giáo khoa này được thẩm định, phê duyệt công bằng với các sách giáo khoa do tổ chức, cá nhân biên soạn.

Các cơ sở giáo dục phổ thông lựa chọn sách giáo khoa để sử dụng dựa trên ý kiến của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo" (hết trích). Xem Nghị quyết 88/2014 ở đây: 

https://thuvienphapluat.vn/.../Nghi-quyet-88-2014-QH13...

Theo đoạn trích trên thì quả thật Nghị quyết 88/2014 của QH13 có yêu cầu "Bộ GDĐT tổ chức việc biên soạn một bộ sách giáo khoa". Tuy nhiên bộ sách giáo khoa này cũng phải "được thẩm định, phê quyệt CÔNG BẰNG (tôi nhấn mạnh - NHC) với các sách giáo khoa do tổ chức, cá nhân biên soạn" và "các cơ sở giáo dục phổ thông LỰA CHỌN sách giáo khoa để sử dụng PHẢI DỰA TRÊN ý kiến của giáo viên, học sinh...". Như vậy, nghị quyết 88/2014 của QH tuyệt nhiên không có câu chữ nào nói sách giáo khoa do Bộ GDĐT chủ trì biên soạn phải là bộ sách dùng CHUNG cho tất cả các cơ sở giáo dục (có nghĩa là bộ sách giáo khoa bắt buộc với tất cả các cơ sở giáo dục, khác với các bộ sách giáo khoa còn lại"). 

Rõ ràng, cái ý bộ sách giáo khoa "dùng CHUNG" (cho các cơ sở giáo dục) do Bộ GDĐT biên soạn, là ý thêm vào của ông Nguyễn Khắc Định (và một số vị khác), không phải là nội dung của nghị quyết 88/2014. Mặc dù có đề nghị Bộ GDDT chủ trì biên soạn thêm 1 bộ sách giáo khoa nhưng Nghị quyết 88/2014 không hề có dòng nào yêu cầu bộ sách giáo khoa của Bộ GDĐT phải được ưu tiên đặc biệt vể thẩm định, phê duyệt và lựa chọn sử dụng, mà đòi hỏi nó cũng được đối xử CÔNG BẰNG như các bộ sách khác.

Do đó, cái lỗi của Bộ GDĐT trong việc thực hiện nghị quyết 88/2014 của QH, nếu có, là đã không tổ chức biên soạn một bộ sách khoa bằng ngân sách nhà nước (vì xét thấy không cần thiết và vì những khó khăn mà bộ trưởng Bộ GD ĐT đã giải trình trước quốc hội) (*), chứ không phải là không tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa "chung". Cái gọi là "bộ sách giáo khoa chung" không phải là tinh thần và nội dung của Quốc hội thể hiện qua nghị quyết 88/2014.

2) Ông Nguyễn Khắc Định cũng dẫn cả nghị quyết 51/2017 của Quốc hội 14 để khẳng định chủ trương "phải có một bộ sách giáo khoa phổ thông CHUNG". Tôi đã kiểm tra và thấy rằng nghị quyết 51/2014 chỉ có nội dung điều chỉnh "lộ trình thực hiện chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông theo nghị quyết 88/2014 của QH, hoàn toàn không có một câu chữ nào yêu cầu hay quy định việc Bộ GDĐT phải biên soạn một bộ sách giáo khoa CHUNG. Xem văn bản nghị quyết 51/2017 ở đây:

https://datafiles.chinhphu.vn/.../vbpq/2017/12/51.signed.pdf

Như vậy cả 2 nghị quyết của Quốc hội mà ông Nguyễn Khắc Định viện dẫn để minh chứng cho ý kiến của mình đều không có một điều khoản nào yêu cầu Bộ GDĐT phải biên soạn “bộ sách giáo khoa CHUNG" cho các cơ sở giáo dục, chỉ có nghị quyết 88/2014 yêu cầu Bộ GDĐT biên soạn "một bộ sách giáo khoa" và bộ sách này cũng phải được thẩm định, phê duyệt và lựa chọn sử dụng như các bộ sách giáo khoa khác mà thôi!

3) Liên quan đến ý kiến của ông Nguyễn Khắc Định và 2 nghị quyết của Quốc hội, tôi cũng đã xem lại Luật Giáo dục (2019) vì Luật giáo dục ban hành sau các nghị quyết 88/2014 và 51/2017 thì chắc chắn các nội dung liên quan đến sách giáo khoa của 2 nghị quyết cũng được đưa vào luật. Xem Luật Giáo dục (2019) ở đây: 

https://thuvienphapluat.vn/.../Luat-giao-duc-2019-367665...

Điều 32 của Luật Giáo dục về "Sách giáo khoa giáo dục phổ thông" gồm 4 khoản, với nội dung như ghi chú (**) cuối bài.

Đọc nát cả điều 32 này của Luật Giáo dục 2019, tôi cũng không hề tìm thấy một dòng nào quy định Bộ GDĐT phải biên soạn một bộ sách giáo khoa CHUNG hay bộ sách giáo khoa do Bộ GD ĐT biên soạn phải là bộ sách giáo khoa CHUNG cho tât cả các cơ sở giáo dục cả!

TÓM LẠI:

- Nghị quyết 88/2014/QH 13 chỉ yêu cầu Bộ GDĐT chủ trì biên soạn một bộ sách giáo khoa, và bộ sách giáo khoa này phải được thẩm định, phê duyệt và lựa chọn sử dụng như tất cả các bộ sách giáo khoa khác (do các tổ chức và cá nhân biên soạn), chứ không phải là "bộ sách giáo khoa dùng chung cho tất cả các cơ sở giáo dục”.

- Nghị quyết 51/2017/QH14 và đặc biệt là Luật Giáo dục 2019 cũng không có nội dung hoặc điều khoản nào quy định về "bộ sách giáo khoa CHUNG" và yêu cầu Bộ GDĐT phải biên soạn một bộ sách giáo khoa CHUNG" như cách diễn giải của ông Nguyễn Khắc Định và một số vị lãnh đạo.

- Như vậy, cái gọi là chủ trương "phải có một bộ sách giáo khoa chung" (cho các cơ sở giáo dục) chỉ là ý tưởng riêng của một vài người, và chủ trượng này đi ngược lại với chủ trương của Đảng là "đa dạng hóa nội dung, tài liệu học tập, đáp ứng yêu cầu của các bậc học, các chương trình giáo dục, đào tạo và nhu cầu học tập suốt đời của mọi người...”và “đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc" (Nghị quyết 29-NQ/TW về Đổi mới cơ bản, toàn diện giáo dục và đào tạo...), được thể hiện qua Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Luật Giáo dục 2019 và nhiều quyết sách khác về đổi mới giáo dục, đào tạo!

GHI CHÚ:

(*) Theo PGS.TS Đoàn Lê Giang, giải trình này của Bộ trưởng Bộ GDĐT đã được Quốc hội chấp nhận (xem các comments ở dưới)

(**) Điều 32 . Sách giáo khoa giáo dục phổ thông 

1. Sách giáo khoa giáo dục phổ thông được quy định như sau:

a) Sách giáo khoa triển khai chương trình giáo dục phổ thông, cụ thể hóa yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông về mục tiêu, nội dung giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực của học sinh; định hướng về phương pháp giảng dạy và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục; nội dung và hình thức sách giáo khoa không mang định kiến dân tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, giới, lứa tuổi và địa vị xã hội; sách giáo khoa thể hiện dưới dạng sách in, sách chữ nổi Braille, sách điện tử;

b) Mỗi môn học có một hoặc một số sách giáo khoa; thực hiện xã hội hóa việc biên soạn sách giáo khoa; việc xuất bản sách giáo khoa thực hiện theo quy định của pháp luật;

c) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn sách giáo khoa sử dụng ổn định trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo;

d) Tài liệu giáo dục địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức biên soạn đáp ứng nhu cầu và phù hợp với đặc điểm của địa phương, được hội đồng thẩm định cấp tỉnh thẩm định và Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt.

2. Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thành lập theo từng môn học, hoạt động giáo dục ở từng cấp học để thẩm định sách giáo khoa. Hội đồng gồm nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, nhà khoa học có kinh nghiệm, uy tín về giáo dục và đại diện cơ quan, tổ chức có liên quan. Hội đồng phải có ít nhất một phần ba tổng số thành viên là nhà giáo đang giảng dạy ở cấp học tương ứng. Hội đồng và thành viên Hội đồng phải chịu trách nhiệm về nội dung và chất lượng thẩm định.

3. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm về sách giáo khoa giáo dục phổ thông; phê duyệt sách giáo khoa để sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông sau khi được Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa thẩm định; quy định tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa sách giáo khoa giáo dục phổ thông; quy định việc lựa chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông; quy định nhiệm vụ, quyền hạn, phương thức hoạt động, tiêu chuẩn, số lượng và cơ cấu thành viên của Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa và hội đồng thẩm định cấp tỉnh.

4. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc thành lập hội đồng thẩm định cấp tỉnh thẩm định tài liệu giáo dục địa phương." (hết trích điều 32 Luật Giáo dục).

N.H.C.

Nguồn: FB Nguyễn Hồng Cổn