Bauxite Việt Nam

BBC Tiếng Việt 

Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú yêu cầu các bên chuẩn bị tổ chức tốt kỳ Hội nghị Trung ương 14 và 15 của khóa 13, là hai hội nghị cuối cùng khóa khóa 13, trước thềm Đại hội Đảng.

Trong những nhiệm kỳ gần đây, Trung ương Đảng đã có hai lần tổ chức Hội nghị 15, đều tập trung vào vấn đề nhân sự chủ chốt

Kết luận này đã được ông Trần Cẩm Tú đưa ra trong hội nghị giao ban công tác quý 3/2025 với các ban đảng, 4 văn phòng, các đảng ủy, cơ quan, đoàn thể trung ương vào ngày 16/10.

Ban chấp hành Trung ương Đảng cũng đã tổ chức Hội nghị lần thứ 13, diễn ra từ 6-8/10, trong đó đã "thống nhất giới thiệu nhân sự Ban chấp hành Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Trung ương khóa 14".

Theo một truyền thống của Đảng, ở hội nghị trung ương lần thứ 13, Ban chấp hành trung ương sẽ giới thiệu các ứng viên để các đại biểu dự đại hội Đảng bầu vào danh sách các ủy viên trung ương khóa mới.

Đến Hội nghị 14, Trung ương Đảng sẽ thống nhất các nhân sự chủ chốt để ban chấp hành mới bầu vào Bộ Chính trị, cũng như các vị trí lãnh đạo chủ chốt trong nhiệm kỳ mới.

Chỉ khi nào Hội nghị 14 chưa thống nhất được các vị trí chủ chốt, đặc biệt là ứng viên Tổng Bí thư, Ban chấp hành Trung ương sẽ cần đến Hội nghị 15.

Việc có thêm một Hội nghị 15 lần này cho thấy dường như đảng vẫn chưa thống nhất được các nhân sự sẽ cho các chức danh chủ chốt, nhất là các "trường hợp đặc biệt" tái cử, để trình Đại hội 14, dự kiến diễn ra vào đầu năm 2026.

Trong những nhiệm kỳ gần đây, Trung ương Đảng đã có hai lần tổ chức Hội nghị 15, một lần vào tháng 1/2011 và một lần vào năm 2021. 

Hai người chủ trì hai hội nghị nói trên lần lượt là Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng.

Điểm chung của cả ông Mạnh và ông Trọng khi chủ trì hội nghị trung ương lần thứ 15 là cả hai đều đã giữ chức tổng bí thư hai nhiệm kỳ – mức tối đa theo Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam. 

Điểm khác nhau là, trong khi ông Mạnh về hưu sau đó, ông Trọng trở thành "trường hợp đặc biệt" và tiếp tục nắm giữ chức vụ tổng bí thư nhiệm kỳ lần thứ ba, ở tuổi 77.

Nhưng ông Nguyễn Phú Trọng đã không thể chủ trì hội nghị trung ương 15 lần này vì ông đã mất vào thời điểm tháng 7/2024.

Ông Tô Lâm, một đại tướng công an, người kế vị Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ đầu tháng 8/2024, sẽ là người chủ trì kỳ họp quan trọng này.

'Đã thống nhất' nhân sự ban chấp hành

Trong phát biểu bế mạc Hội nghị 13 vào 8/10, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết Trung ương Đảng "đã thống nhất giới thiệu nhân sự Ban chấp hành Trung ương 14" để đại hội bầu.

Ban chấp hành khóa mới vẫn giữ nguyên số lượng so với khóa 13: 200 ủy viên, trong đó 180 ủy viên chính thức và 20 ủy viên dự khuyết, cho dù số lượng các tỉnh thành đã giảm gần một nửa, và các bộ ngành cũng như các cơ quan trung ương đã được tinh gọn, sắp xếp lại. 

Những đảng viên được bầu vào danh sách 200 ủy viên trung ương Đảng khóa 14 sẽ trở thành ban lãnh đạo mới của hệ thống chính trị trong 5 năm tiếp theo, 2026-2031.

Các vị trí lãnh đạo chủ chốt của hệ thống Đảng và Nhà nước Việt Nam như tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng Chính phủ, chủ tịch Quốc hội hay các bộ trưởng cũng sẽ do các nhân sự trong Ban Chấp hành Trung ương Đảng nắm giữ.

Các vị trí này sẽ do Trung ương Đảng khóa 14 bầu ra, nhưng các nhân sự sẽ do Trung ương Đảng khóa 13 lựa chọn.

Điều này càng được khẳng định khi Bộ Chính trị, cơ quan quyền lực nhất của Đảng do Ban chấp hành bầu ra, mới đây đã ban hành quy định rằng cơ quan này sẽ giới thiệu nhân sự để trung ương bầu tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng và chủ tịch quốc hội.

Quy định này, gọi là Quy định 377, bao hàm một số vấn đề về phân cấp quản lý cán bộ và quy hoạch, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, tạm đình chỉ công tác, cho thôi giữ chức vụ, từ chức, miễn nhiệm đối với cán bộ có hiệu lực, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú ký ban hành.

'Trường hợp đặc biệt'

Danh sách các ứng viên ban chấp hành khóa mới là bí mật nhà nước, thuộc danh mục tối mật.

Danh sách các nhân sự cho các vị trí lãnh đạo chủ chốt khóa tới càng lại là tối mật.

Thông thường, đảng sẽ giới hạn độ tuổi đối với các thành viên của ban chấp hành trung ương, chia làm ba nhóm.

Nhóm thứ nhất là những người lần đầu tham gia sẽ không quá 55 tuổi, nhóm thứ hai là tái cử Ban Chấp hành Trung ương Đảng sẽ không quá 60, và cuối cùng là nhóm tái cử ủy viên Bộ Chính trị sẽ không quá 65.

Trong số 16 ủy viên Bộ Chính trị hiện tại, có 08 người dưới 65 tuổi vào thời điểm Đại hội 14 diễn ra vào đầu năm 2026, trong đó có Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú.

Sáu người còn lại gồm Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ VN Đỗ Văn Chiến, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Minh Hưng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa, Chủ nhiệm UBKT Trung ương Nguyễn Duy Ngọc, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang và Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường và Thủ tướng Phạm Minh Chính đều đã quá tuổi tái cử ủy viên Bộ Chính trị vào Đại hội 14. 

Các chức danh thuộc lãnh đạo chủ chốt, bao gồm tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng, chủ tịch quốc hội và thường trực ban bí thư, sẽ phải được "chốt" vào hội nghị cuối cùng của Trung ương Đảng, để thống nhất giới thiệu và trình Đại hội Đảng.

Các nhân sự này sẽ phải nằm trong Bộ Chính trị, do Ban chấp hành Trung ương khóa mới bầu ra.

Tuy nhiên, không phải tất cả những người quá tuổi sẽ hết cơ hội, hay những người còn trong độ tuổi sẽ được ứng cử hay tái cử.

Đảng có một thông lệ về "trường hợp đặc biệt" đối với những trường hợp này.

Người nổi bật nhất về "trường hợp đặc biệt là ông Nguyễn Phú Trọng.

Tại Đại hội 11 vào năm 2011, ông Trọng đã lần đầu tiên giữ chức tổng bí thư khi đã 67 tuổi và tái cử rồi đắc cử nhiệm kỳ hai vào năm 2016 tại Đại hội 12.

Ông Trọng tiếp tục tái đắc cử tại Đại hội 13 vào năm 2021 thuộc trường hợp đặc biệt, do không chỉ quá tuổi mà còn vì Điều lệ Đảng giới hạn một người giữ chức tổng bí thư không quá hai nhiệm kỳ.

Trong danh sách các ủy viên Bộ Chính trị khóa 13 hiện tại, cả ông ông Lương Tam Quang và ông Nguyễn Duy Ngọc đều gia nhập Ban chấp hành Trung ương theo diện "trường hợp đặc biệt" khi lần đầu tiên tham gia Ban Chấp hành Trung ương Đảng khi đã hơn 55 tuổi.

Ông Ngọc và ông Quang sau đó đã nhanh chóng thăng tiến vào Bộ Chính trị khi chưa giữ trọn một nhiệm kỳ ủy viên Trung ương.

Quy định về trường hợp đặc biệt cũng đang được thay đổi. 

Trước đây, vào năm 2020, ông Nguyễn Phú Trọng ký ban hành Quy định 214-QĐ/TW vào năm 2020, đưa ra khung tiêu chuẩn về các chức danh, và "trường hợp đặc biệt" chỉ có năm, gồm tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng, chủ tịch quốc hội và thường trực Ban bí thư.

Nhưng mới đây, Quy định 365-QĐ/TW2025 của Bộ Chính trị đã mở rộng ra hàng loạt chức danh khác, từ trưởng các ban Đảng, Chủ nhiệm Uỷ ban Kiểm tra Trung ương, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng đến Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh…

Những Hội nghị 15 

Như đã nói ở trên, có hai nhiệm kỳ khóa 10 và khóa 12 – Ban chấp hành trung ương đã tổ chức Hội nghị 15.

Hội nghị 15 của Ban Chấp hành Trung ương khóa 10 đã diễn ra vào ngày 9/1/2011, và người chủ trì hội nghị khi đó là Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh.

Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Mạnh cho biết chương trình nghị sự chủ yếu sẽ là vấn đề nhân sự, bao gồm việc giới thiệu bổ sung nhân sự Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương khóa 11 và báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về công tác nhân sự Ban Chấp hành Trung ương khóa 11.

Đại hội 11 diễn ra ba ngày sau đó, và một ban chấp hành trung ương mới được bầu lên.

Ông Nông Đức Mạnh không tái cử, nhưng là người chủ trì phần lấy phiếu giới thiệu nhân sự ứng cử chức danh tổng bí thư trong số ủy viên chính thức Ban Chấp hành Trung ương mới được bầu, và đó là cơ sở để ban chấp hành mới bầu tân lãnh đạo Đảng.

Trung ương Đảng sau đó đã bầu ông Nguyễn Phú Trọng làm tổng bí thư, kế nhiệm ông Nông Đức Mạnh.

Tại Đại hội 13, ông Trọng nếu muốn tái cử sẽ là một trường hợp cực kỳ đặc biệt, do không chỉ quá tuổi mà còn vì Điều lệ Đảng giới hạn một người giữ chức tổng bí thư không quá hai nhiệm kỳ.

Hội nghị trung ương lần thứ 14 diễn ra vào trung tuần tháng 12/2020, dù "Trung ương biểu quyết nhất trí rất cao nhân sự tham gia Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa mới", nhưng một số chức danh chủ chốt vẫn chưa được thống nhất.

Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa 12 đã phải cần đến Hội nghị 15, diễn ra vào ngày 12/1/2021 dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, trước thời điểm khai mạc Đại hội 13 hai tuần, mới có thể giải quyết được vấn đề.

Kết quả của hội nghị đã thống nhất là việc "thông qua nhân sự là Uỷ viên Bộ Chính trị khoá 12 thuộc trường hợp 'đặc biệt' tái cử".

Tại Đại hội 13, công chúng biết được trường hợp đặc biệt ở đây chính là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. 

Ông Trọng tiếp tục trở thành tổng bí thư, còn ông Phúc được bầu làm chủ tịch nước.

Lúc bấy giờ, có những ý kiến về khả năng sửa khoản 1 Điều 17 Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam về quy định một tổng bí thư không giữ chức vụ quá hai nhiệm kỳ liên tiếp.

Nhưng Đại hội – cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng – đã chấp thuận ông Trọng là một trường hợp đặc biệt và không sửa đổi điều lệ Đảng.

Trong một bài viết vào tháng 2/2024 có nhan đề "Phản bác luận điệu xuyên tạc về cuốn sách của Tổng Bí thư về chống tham nhũng, tiêu cực (Bài 1)" đăng trên Bình Phước Online (trang web của Đài Phát thanh-Truyền hình và báo Bình Phước) cũng đã nhắc tới sự "đặc biệt" của ông Trọng.

"Tại Đại hội 11 của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã 67 tuổi, ông đã thuộc trường hợp 'đặc biệt' theo quy định về độ tuổi của Đảng. Đến Đại hội 12, ông trở thành trường hợp 'đặc biệt' của 'đặc biệt' và đến Đại hội 13 thì ông là 'đặc biệt' của 'đặc biệt' của 'đặc biệt', ba lần 'đặc biệt'" – bài viết nêu.

Nguồn: BBC Tiếng Việt