Bauxite Việt Nam

Hong Thai Hoang

Khi Thủ tướng tuyên bố:

“Tuyệt đối không để người dân đứng trên nóc nhà kêu cứu mà không được cứu kịp thời”

Thì điều cần thiết không phải là lời nói, mà là trách nhiệm khi lời nói ấy không được thực hiện.

Hình ảnh một cụ bà run rẩy, chắp tay cầu xin giữa dòng nước xiết đó không chỉ là nỗi đau.

Đó là bằng chứng của sự thất bại trong hệ thống phòng chống thiên tai.

⸻

Thưa thủ tường,

Vậy ai chịu trách nhiệm?

1. Trách nhiệm đầu tiên là trách nhiệm chính trị

Trong mọi quốc gia,

Thủ tướng là người đứng đầu Chính phủ, chịu trách nhiệm tổ chức:

- hệ thống dự báo

- hệ thống sơ tán

- bộ máy cứu hộ

- điều phối các lực lượng

- phân bổ ngân sách

- giám sát và xử lý chậm trễ

- đánh giá rủi ro và kịch bản ứng phó

Không ai quy trách nhiệm Thủ tướng vì thiên tai.

Thiên tai là của trời.

Nhưng trách nhiệm chính trị của người đứng đầu là phải đảm bảo rằng:

- người dân được cứu kịp thời

- hệ thống vận hành đúng

- địa phương không được để “mạnh ai nấy làm”

- bộ máy không được phép bất lực

- không thể để hàng chục người chết mà không ai chịu trách nhiệm

Đây không phải là quan điểm cá nhân.

Đây là chuẩn mực của mọi quốc gia vận hành theo nguyên tắc quản trị hiện đại.

⸻

2. Có trách nhiệm hình sự hay không?

Về pháp lý, khi có thiệt hại lớn về người, có 3 mức độ trách nhiệm:

(1) Trách nhiệm hành chính

   Áp dụng với những người:

- chậm triển khai cứu hộ

- không làm đúng quy trình

- không đưa lực lượng đến kịp thời

- không chuẩn bị dù đã có cảnh báo

(2) Trách nhiệm chính trị – trách nhiệm người đứng đầu

  Trong nhiều quốc gia:

- Bộ trưởng từ chức

- Chủ tịch tỉnh từ chức

- Lãnh đạo cơ quan bị cách chức

Ở Nhật, Hàn Quốc, Đức — đây là văn hóa chính trị bắt buộc.

(3) Trách nhiệm hình sự — có thể áp dụng khi:

- biết nguy hiểm nhưng không hành động

- bỏ mặc người dân

- không triển khai lực lượng dù đã có khả năng

- tắc trách gây chết người

- tham nhũng, giấu thiết bị cứu hộ

- ra quyết định sai dẫn đến thiệt hại lớn

Trong Bộ luật Hình sự Việt Nam có các điều:

- Điều 360: Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng

- Điều 116: Không thực hiện nhiệm vụ cứu trợ

- Điều 361: Tội lợi dụng/vi phạm công vụ

=> Về pháp lý, hoàn toàn có thể xử lý hình sự nếu có tắc trách.

Nhưng để thực hiện điều đó, cần cơ chế điều tra độc lập, điều mà hiện nay Việt Nam chưa có.

⸻

Thưa thủ tướng,

tôi hỏi không phải để buộc tội, mà để đòi minh bạch.

- Vì sao hệ thống cảnh báo không hoạt động đúng?

- Vì sao chưa có bản đồ chống lũ toàn quốc?

- Vì sao lực lượng cứu hộ đến chậm?

- Ai chịu trách nhiệm cho cái chết của 41 người?

- Vì sao quỹ phòng chống thiên tai thu nhiều năm nhưng không phát huy hiệu quả?

- Vì sao sau mỗi trận lũ lại là “rút kinh nghiệm”, nhưng năm nào dân cũng leo lên mái nhà kêu cứu?

- Vì sao không có điều tra độc lập khi có thiệt hại lớn về người?

- Vì sao người đứng đầu các địa phương không bị xem xét trách nhiệm?

⸻

4. Câu hỏi sau cùng — dành cho người đứng đầu Chính phủ

Nếu lời hứa “không để dân đứng trên nóc nhà kêu cứu” vẫn tiếp tục bị phá vỡ, thì ai sẽ chịu trách nhiệm cho sinh mạng của người dân?

Nếu một Chính phủ không bảo vệ được dân trong thiên tai, thì trách nhiệm chính trị thuộc về ai?

Và nếu 41 người chết mà không có ai đứng ra nhận trách nhiệm, thì năm sau — sẽ có bao nhiêu người nữa phải leo lên mái nhà để cầu xin sự sống?

Rất mong thủ tướng trả lời.

H.T.H. 

Nguồn: FB Hong Thai Hoang