Bauxite Việt Nam

Tô Văn Trường

Xã hội không cần xóa sổ mọi phong bì. Một món quà nghĩa tình vẫn đẹp. Nhưng phong bì đổi quyền lực phải bị tiêu diệt.

Trong đời sống Việt Nam, chiếc phong bì từ lâu là biểu tượng của lòng biết ơn: cảm ơn thầy cô, tri ân bác sĩ, thăm người bệnh, chúc phúc cưới hỏi… Dù là vật chất, nó vẫn chứa đựng tinh thần: sự trân trọng, tình nghĩa, lòng nhân ái.

Nhưng khi phong bì biến thành chìa khóa quyền lực, mọi thứ trở nên nguy hiểm. Từ món quà tự nguyện, nó hóa thành “mật mã hành chính” – ngôn ngữ ngầm, không văn bản nhưng đầy hiệu lực. Người dân thừa nhận: không “linh hoạt”, hồ sơ “nằm im”, giấy tờ “lạc lối”. Doanh nghiệp kể: không “lót tay”, dự án chết từ vòng gửi xe.

Cán bộ ngụy biện: “Tôi không nhận, người khác cũng nhận”, hoặc “Ai cũng thế, sao tôi phải khác?”. Lương thấp, thiếu giám sát, quy trình thủ công – tất cả biến tha hóa thành hệ thống vận hành song song.

Từ phong bì tình nghĩa đến phong bì điều kiện 

Nếu chỉ là cảm ơn tự nguyện, xã hội vẫn trong lành. Nhưng thực tế: phong bì đã thành điều kiện bắt buộc để:

Xin học (lớp chọn, trường top).

Xin việc (suất biên chế, vị trí ngon).

Xin giấy (đất đai, dự án).

Thậm chí xin công lý (giảm án, hoãn thi hành).

Giáo dục, y tế, tư pháp – những ngành từng thanh cao nay bị “văn hóa chung chi” xói mòn. Trong tuyển dụng, bổ nhiệm, cấp phép, phong bì là hệ điều hành ngầm dưới lớp vỏ quy trình.

Chiếc bút – biểu tượng của công tâm giờ nghiêng theo độ dày phong bì. Một chữ ký thay đổi vận mệnh doanh nghiệp, đời người, cả vùng đất. Nhưng khi đồng tiền dẫn dắt, công lý bị bán đứng.

Mạnh Tử nói: “Dân vi quý” – dân là gốc. Khi chữ ký nghiêng về lợi ích cá nhân, quyền lực đã phản bội sứ mệnh.

Khi bút tự ký bản án tử 

Hoàng Thị Thúy Lan (cựu Bí thư Vĩnh Phúc): 25 tỷ + 1 triệu USD để “giới thiệu mối”.

Nguyễn Thanh Long (cựu Bộ trưởng Y tế): 2,25 triệu USD từ Việt Á.

Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng NHNN): 5,2 triệu USD – kỷ lục hối lộ cá nhân.

Phan Quốc Việt (Việt Á): nâng khống kit test, hối lộ hàng nghìn tỷ…

Hàng loạt vụ án cho thấy: chống tham nhũng không khoan nhượng. Nhưng cũng lộ rõ: Tha hóa đã hệ thống hóa.

Sự trơ lì khi “lót tay” thành bản năng 

Doanh nghiệp không còn ngần ngại. Cán bộ không còn đỏ mặt. Dân gian đúc kết: “Ông Hai Lờ” – Lễ rồi mới Làm. Không lễ, đừng mong việc.

Dân chúng im lặng, nhưng im lặng không phải đồng tình. Họ chờ. Chờ cái kim trong bọc lòi ra.

Nhà cao cửa rộng, biệt phủ, con du học, xe sang – không phải từ buôn chổi đót, chạy xe ôm… Bác Hồ dạy: “Cần, kiệm, liêm, chính”. Không giữ được mình, làm sao giữ được dân?

Kiến tạo thể chế cắt nguồn sống của phong bì 

Phong bì không phải lỗi cá nhân, mà là sản phẩm của thể chế yếu. Muốn diệt, phải cắt gốc:

Giữ cho bút không bị nghiêng

Xã hội không cần xóa sổ mọi phong bì. Một món quà nghĩa tình vẫn đẹp. Nhưng phong bì đổi quyền lực phải bị tiêu diệt.

Chiếc bút Nhà nước giao không phải để mặc cả, mà để thi hành công lý. Mỗi chữ ký là lòng tin của dân. Giữ bút thẳng, là giữ cột trụ của nhà nước pháp quyền.

Hồ Chí Minh từng nói: “Muốn trừ tham ô, lãng phí thì phải trừ tận gốc, tức là phải sửa đổi chế độ, sửa đổi lề lối làm việc, sửa đổi tư tưởng”. Chống phong bì, chính là một phần của cuộc cách mạng ấy – từ tư tưởng đến thể chế, từ bàn giấy đến cuộc sống. 

Chúng ta không cần một xã hội “không có phong bì”, mà cần một xã hội không có phong bì đổi lấy quyền lực. Và điều ấy chỉ thành hiện thực khi người cầm bút hiểu rằng: đằng sau mỗi dòng mực là hàng triệu ánh mắt đang dõi theo, không phải để ca ngợi, mà để giám sát.

Lời kết 

Nếu chiếc bút tiếp tục nghiêng theo phong bì, đất nước sẽ đi về đâu? Câu trả lời không nằm ở lời kêu gọi, mà ở hành động hôm nay.

Mỗi cán bộ, mỗi người dân, mỗi chữ ký là một viên gạch xây niềm tin.

Giữ bút thẳng, hay để nó nghiêng? Lựa chọn thuộc về chúng ta.

T.V.T.

Tác giả gửi BVN