Bauxite Việt Nam

Nguyễn Duy 

Phận thảo dân con kiến

Trước đại sự quốc gia

Có mấy lời nôm na

Xin phát biểu ý kiến

Rằng, cụ Hồ Chí Minh

Xứng đáng được tôn vinh

Là đệ nhất hào kiệt 

Của xứ Việt Nam ta

Cho dù thế nhưng mà

Cụ là chút là chít

Là cháu chắt chụt chịt

Của các vị vua Hùng 

Hậu duệ của Tiên Rồng

Chuyên dâng hương thờ tổ

Không thể nào ngồi chung

Một ngai thờ cố tổ

Cụ đã có lăng mộ 

Có nhiều nhà thờ riêng

Ở khắp cả ba miền 

Tên riêng một thành phố 

Tên riêng nhiều đường phố

Lưu niệm rất nhiều toà

Mỗi tờ tiền nước ta

Đều là tiền của Cụ

Xét thấy thế đã đủ

Chỉ thua mỗi ông trời

Là đỉnh cao chót vời

Phủ bóng trùm Nam Bắc

Nhưng vẫn là cháu chắt

Của ông bà tổ tiên

Tất nhiên và đương nhiên

Của tiền nhân muôn thuở

Nay lại muốn thỉnh cụ

Ngồi chung một ngai thờ

Với tổ tiên ông bà

Với Hùng Vương quốc tổ

Việc tày trời thế đó

Phải hội nghị non sông

Phải đại lễ dâng hương

Trưng cầu ý kiến Cụ

Khấu đầu muôn lạy Cụ

Cụ có bằng lòng không?

Thy sĩ Ủa - Nguyễn Duy

Sài Gòn. 05.11.2025

-----

Buồn cho Phú Thọ quê tôi

Trần Nhương

Buồn cho Phú Thọ quê tôi

Hay là lãnh đạo đến thời ất ơ…

PGS.TS Đỗ Bang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử VN lên tiếng:

“Kính đề nghị Chủ tịch nước Lương Cường, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham khảo thông tin (và ý kiến của PGS.TS Dân tộc học Bùi Xuân Đính) và ý kiến các nhà khoa học, chuyên gia – sớm chỉ đạo chấn chỉnh việc làm này của lãnh đạo tỉnh Phú Thọ, nếu không bị nghi oan là tỉnh chỉ làm đẹp lòng cấp trên bất chấp dư luận công chúng và phản đối của nhân dân.

Bởi: 

-  Sai về Luật;

- Trái với đạo lý;

- Ngược với truyền thống dựng nước của dân tộc

- Xúc phạm đến cõi thiêng.

*

Xây tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh trong khu di tích lịch sử Đền Hùng: Cần đúng luật, đúng phong tục, đúng đạo lý

PGS.TS Dân tộc học Bùi Xuân Đính

Mấy ngày nay, dư luận và mạng xã hội (MXH) xôn xao, bàn luận về tin đăng trên nhiều trang báo chính thống và MXH đáng tin cậy: Tỉnh Phú Thọ đang xúc tiến xây dựng Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng, dự kiến hoàn thành trước Giỗ Tổ Hùng Vương năm 2026.

Vấn đề này tôi xin có vài ý kiến như sau:

1. Trong tâm thức của người Việt từ xa xưa, mộ tổ của bất kỳ dòng tộc nào (khi đã được xác định rõ ràng) là điều vô cùng thiêng liêng của những người cùng huyết thống. Nó gợi cho mỗi người ý thức về cùng một nguồn gốc, gắn kết mọi người trong mối dây tình cảm và trách nhiệm giúp đỡ lẫn nhau để dòng tộc duy trì, phát triển và trường tồn, bởi theo quan niệm từ xưa, mộ tổ liên quan đến sự thịnh suy của dòng tộc. Do vậy, gìn giữ, bảo vệ mộ tổ là trách nhiệm chung của người cùng huyết thống. Cũng bởi lý do tín ngưỡng và phong tục này, mà trong đời sống các cộng đồng cư dân Việt từ trước đến nay luôn tôn trọng mộ tổ của các dòng tộc khác. Cá nhân nào đó vì mâu thuẫn, thù hằn cá nhân mà xâm phạm vào mộ tổ của nhà khác, họ khác đều bị lên án, bị pháp luật xử lý và rồi sẽ gặp không hay về sau, kể cả các bậc vua chúa đầy quyền lực.

Mộ tổ của một dòng tộc đã thiêng liêng như vậy, mộ tổ của cả quốc gia, dân tộc càng thiêng liêng đến mức nào.

2. Đền Hùng (với lăng mộ, các đền thờ các Vua Hùng, Mẹ Âu Cơ…; và các công trình khác) – từ bao đời nay đã ăn sâu trong tâm thức, tâm khảm của lớp lớp người dân Việt Nam, bởi giá trị hướng về cội nguồn, cố kết quốc gia - dân tộc, tạo nên sức mạnh vô biên để quốc gia trường tồn và phát triển. Chính vì thế, Đền Hùng là di tích linh thiêng của các “đế vương đời trước”, không ai, kể cả các vị vua chúa đầy quyền uy các vương triều có thể xâm phạm và dám xâm phạm. Ngược lại ai cũng hết sức chăm lo gìn giữ. Trong “Quốc triều hình luật” (Luật hình đời Lê) có các điều 597, 598, 599, 600… xử phạt rất nặng (kể cả chém đầu) những người xâm phạm đến lăng mộ. 

Cũng từ thời Lê, đã có quy định, các làng xung quanh khu vực Đền Hùng là dân “tạo lệ” (chịu trách nhiệm chuyên trông coi, bảo vệ Đền, được miễn thuế, phu phen, tạp dịch hàng năm). 

Thời Nguyễn, vào năm 1803, Vua Gia Long quy định, Đền Hùng được cấp 52 dân phu chuyên lo bảo vệ khu di tích này. Tóm lại, Đền Hùng là di tích thiêng liêng bậc nhất của đất nước, nên từ trước đến nay, không một vương triều nào được đưa bất cứ vị vua vào phối thờ hay dựng tượng ở đây.

3. Chủ tịch Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ vĩ đại, người sáng lập ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam) – mở ra kỷ nguyên Độc lập - Tự do cho quốc gia dân tộc Việt Nam. Công lao trời bể của Người không một ai có thể phủ nhận. Chính vì thế, Người đã được tôn vinh, không chỉ qua Lăng ở quảng trường Ba Đình – trung tâm Thủ đô Hà Nội; qua hệ thống các bảo tàng, nhà lưu niệm, tượng đài ở rất nhiều địa phương, mà quan trọng nhất, là in sâu đậm trong tình cảm, tâm trí các thế hệ người Việt Nam. Thiết nghĩ, chỉ như thế cũng đã đủ thể hiện sự biết ơn sâu sắc của toàn dân tộc đối với công lao trời bể của Người. Đất nước, nhân dân có thể bày tỏ tấm lòng yêu mến, kính trọng, biết ơn Người bằng việc xây dựng thêm bảo tàng, nhà lưu niệm, tượng đài Người ở các địa phương, nhưng không phải trong khuôn viên của Khu Di tích lịch sử Đền Hùng.

4. Đền Hùng từ năm 1962 đã được xếp hạng là Khu di tích đặc biệt của quốc gia (theo tôi, cần thêm chữ “Hàng đầu” mới chuẩn). Vì vậy, cần đối xử với Di tích theo đúng Luật Di sản văn hóa: Không một tổ chức, cá nhân nào được quyền xâm phạm, mọi việc tôn tạo, xây cất mới phải có ý kiến của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (theo tôi vì là Khu di tích quốc gia đặc biệt, hàng đầu nên phải có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ).

Trước thông tin việc tỉnh Phú Thọ đang khẩn trương hoàn thiện các bước xây tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Khu di tích lịch sử Đền Hùng – như báo chí đã đưa, tôi xin được hỏi lãnh đạo tỉnh Phú Thọ: đã trình dự án này lên Bộ VH - TT - DL chưa, và ông Bộ trưởng Bộ này đã ý kiến ra sao? Mẫu tượng đài là như thế nào, đã xin ý kiến của các chuyên gia lịch sử - văn hóa, mỹ thuật chưa? Xin công khai để toàn dân, nhất là các nhà khoa học được biết?

5. Theo báo Phú Thọ, ông Bí thư Tỉnh ủy tỉnh này đã nói rằng: ”Xây dựng Tượng đài Hồ Chí Minh tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng là ước nguyện thiêng liêng của Nhân dân tỉnh Phú Thọ và đồng bào cả nước (http://tinhphutho.pto.vnptweb.vn/.../xay-dung-tuong-dai...). Vậy xin hỏi ông Bí thư: Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Phú Thọ đã thực hiện cuộc lấy ý kiến (gắn với các câu hỏi xin ý kiến) các tầng lớp nhân dân tỉnh Phú Thọ và “đồng bào cả nước” lần nào chưa? Nếu có thì đã lấy ý kiến của bao nhiêu người, thuộc các tầng lớp nào, bao nhiêu phần trăm tán thành? Xin công khai để “Nhân dân tỉnh Phú Thọ và đồng bào cả nước” được biết. Cá nhân tôi chỉ được biết thông tin này qua báo chí những ngày gần đây. Nếu được hỏi, tôi sẽ thẳng thắn phản đối – vì việc này vi phạm Luật Di sản Văn hóa, trái với phong tục, đạo lý truyền thống ngàn đời của nhân dân ta, với ứng xử truyền thống của các vương triều trong lịch sử Việt Nam; không đúng với đạo đức, tác phong khiêm tốn, giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, không phải là sự tôn vinh.

Dự định xây dựng Tượng đài Hồ Chí Minh tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng là việc rất hệ trọng, liên quan đến quan niệm tâm linh về mối quan hệ giữa mộ tổ với cuộc sống của con cháu, trong trường hợp đang bàn là mộ tổ các Vua Hùng với vận mệnh quốc gia, rất mong được các bậc thức giả, mọi người dân bàn luận nghiêm túc, mang tính xây dựng.

Mong có nhiều người chia sẻ ý kiến này.

B.X.Đ.

Nguồn: FB Nhuong Tran