Bauxite Việt Nam

Thanh Hà

Xe chữa lửa chạy về phía lò phản ứng số 3 tại Trung tâm hạt nhân Fukushima ngày 23/03/2011. REUTERS/Nuclear and Industrial Safety Agency via Kyodo

Elizabeth Taylor, Libya và Fukushima là ba chủ đề chính làm lu mờ phần còn lại của thời sự quốc tế trong ngày. Thảm họa Fukushima càng làm lộ rõ tính chất bất ổn định trên thị trường năng lượng quốc tế. Tai nạn nhà máy Fukushima khiến dư luận thế giới tỏ ra nghi ngờ với cả ngành công nghiệp điện hạt nhân. Sự hoài nghi đó phải chăng là thái quá? Câu trả lời có lẽ là không.

Trong một bài phân tích được đăng trên báo kinh tế Les Echos, hai chuyên gia kinh tế Pháp nêu lên những «Bài học đầu tiên rút tỉa từ Fukushima». Theo Giáo sư Jean Marie Chevalier, Giám đốc Trung tâm Địa lý chính trị về Năng lượng và Nguyên liệu và Giáo sư kinh tế tại đại học Paris Dauphine, Patrice Geoffron thì hãy còn quá sớm để cộng đồng quốc tế có thể rút ra những bài học về phương diện an toàn hạt nhân từ kinh nghiệm đau thương của nhà máy điện Nhật Bản.

Bất cẩn quá đáng của Tepco

Song, Fukushima cho thấy một thực tế: đó là cộng đồng quốc tế luôn đi tìm những nguồn năng lượng mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn, để bảo đảm nguồn cung cấp bất chấp những bất ổn và đe dọa đến từ các yếu tố «bên ngoài», như chiến tranh, hay bất ổn tại vùng Vịnh…

Bên cạnh đó, trong thế giới toàn cầu hóa của ngày hôm nay, chỉ cần một tai nạn như là trường hợp của Fukushima cũng đủ để dư luận thế giới xôn xao và đòi xét lại toàn bộ chính sách năng lượng hạt nhân. Đòi hỏi đó phải chăng là quá đáng?

Hai tác giả bài viết nhấn mạnh đến những thiếu sót nghiêm trọng của Tepco, Công ty khai thác nhà máy Fukushima. Tại sao ai cũng biết Nhật Bản là nơi bị đe dọa động đất vậy mà con đê chống sóng thần lại không được xây dựng đúng kích thước để đề phòng tai họa? Để đến nỗi toàn bộ hệ thống bơm nước làm nguội lò phản ứng bị hư hại. Kèm theo đó là những hậu quả dây chuyền mà tới nay chưa một ai có thể đo lường được mức độ nghiêm trọng sẽ đi tới đâu.

Do quá lớn, Tepco có thể coi thường các quy định an toàn?

Phải chăng, một trong những bài học đầu tiên rút ra được từ tai nạn Fukushima là Nhật Bản đã lơ là trong việc quản lý, thanh tra hoạt động của các đại tập đoàn? Hay nói một cách khác, do là một công ty quá lớn, Tepco - cũng như các tập đoàn ngân hàng Mỹ trong trận sóng thần tài chính 2008 - đã vượt ra ngoài tầm kiểm soát của một quốc gia?

Phải chăng đã đến lúc cộng đồng quốc tế phải hợp lực để củng cố các phương tiện giám sát những hoạt động của các tập đoàn năng lượng hạt nhân?

Fukushima và trách nhiệm dân sự

Cũng liên quan đến Fukushima, Le Monde nhìn vấn đề dưới góc độ thực tế hơn khi đưa ra câu hỏi ai phải chịu trách nhiệm về thảm họa nguyên tử Nhật Bản? Ai sẽ phải bồi thường và bồi thường bao nhiêu cho các nạn nhân?

Trên nguyên tắc trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân, luật pháp Nhật Bản quy định: "trong trường hợp xảy ra thảm họa, tập đoàn khai thác nhà máy điện nguyên tử có thể được miễn phần trách nhiệm về phương diện dân sự”. Tokyo đã xác định rõ là sẽ bảo đảm để các nạn nhân được bồi thường thỏa đáng. Tuy nhiên, theo Le Monde tập đoàn Tepco khó có thể «phủi tay».

Điều đó có nghĩa là hãng bảo hiểm cho Tepco phải hứng lấy một phần các phí tổn. Vấn đề đặt ra là cách nay không lâu tập đoàn điện lực Tokyo, Tepco vừa điều chỉnh hợp đồng bảo hiểm theo hướng nhằm «giảm bớt chi phí cho tập đoàn» và theo quy định của hợp đồng, thì Tepco không được bảo hiểm trong trường hợp xảy ra thiên tai.

Tin còn chưa được kiểm chứng là Tepco không có khả năng tài chính để bồi thường nạn nhân bị nhiễm phóng xạ càng làm sứt mẻ uy tín của tập đoàn điện lực Tokyo.

Trong những ngày gần đây Tepco đã liên tục bị tấn công sau khi báo chí loan tin Tập đoàn này giấu nhẹm thông tin về việc bảo trì nhà máy cũng như đã phớt lờ trước những lời cảnh cáo của cơ quan an toàn năng lượng nguyên tử Nhật Bản đòi Tepco phải củng cố vòm bảo vệ lò phản ứng.

Vấn đề nghiêm trọng hơn hết đang đặt ra theo tác giả bài báo là Tepco được lobby chủ trương phát triển năng lượng hạt nhân hậu thuẫn. Bằng chức là bất chấp những thiếu sót đã được nêu lên, Chính phủ Nhật vẫn đồng ý cho Tập đoàn này tiếp tục khai thác thêm 10 năm lò phản ứng số 1 tại khu Nhà máy điện Fukushima.

Có một vài tiếng nói nêu lên khả năng Tepco bị giải thể sau tai họa sóng thần ngày 11/03/11. Nhưng theo Le Monde kịch bản này ít có thể xảy ra. Kinh nghiệm cho thấy một tập đoàn khổng lồ như Tepco vẫn đứng vững sau một thảm họa đối với môi trường và mạng sống của hàng ngàn con người.

Le Figaro không phân tích nhiều, chỉ tóm gọn tình hình Nhật Bản trong hai bài báo ngắn mang tựa đề: «Fukushima, giới chuyên gia thiếu thông tin», «Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế bất lực».

Về phần mình, tờ báo công giáo La Croix lưu ý độc giả: trận động đất tại Nhật Bản cách nay hai tuần là «thiên tai» gây thiệt hại vật chất nghiêm trọng nhất trong lịch sử nhân loại. Chính quyền Nhật dự báo trận động đất và sóng thần vừa qua đã cuốn đi 200 tỷ euro, đó là chưa kể đến những thiệt hại do tai nạn Nhà máy điện nguyên tử Fukushima gây ra. Để so sánh, xin nhắc lại là trận động đất Kobe, năm 1995 gây thiệt hại 70 tỷ đô la cho kinh tế Nhật Bản.

Libya - bài  trắc nghiệm đối với ngành ngoại giao châu Âu

Nhìn sang hồ sơ Libya: báo Les Echos coi đây là một «Bài trắc nghiệm đối với chính sách đối ngoại của Liên hiệp Châu Âu». Le Figaro, thân Chính phủ, chạy hàng tựa ngắn gọn: «Lực lượng phòng không của Kadhafi đã bị vô hiệu hóa». Ngược lại Libération nói đến những giới hạn của «Một cuộc chiến trên không».

Đáng chú ý là trên tờ Le Figaro, lần đầu tiên từ khi chiến dịch quân sự của liên quân Anh, Pháp, Mỹ mở màn, Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Gérard Longuet lên tiếng để khẳng định rằng «Chính quyền Kadhafi đang lâm vào ngõ cụt».

Thái độ mập mờ của Bắc Kinh

Cũng về Libya, báo chí chính thức Trung Quốc bình luận gì về chiến dịch quân sự của liên minh quốc tế? Theo thông tín viên của báo Les Echos từ Bắc Kinh thì các phương tiện truyền thông Trung Quốc cùng có chung một quan điểm để cho rằng liên quân Anh, Pháp, Mỹ đang theo đuổi những «mục đích kinh tế và địa lý chiến lược» khi can thiệp vào Libya.

Cụ thể hơn, tờ China Daily nhấn mạnh: «Trước kia Irak cũng đã từng bị tấn công vì dầu lửa. Lần này đến lượt Libya». Đây cũng là quan điểm của tờ Nhân dân nhật báo. Cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc không quên nhắc tới vai trò đầu tàu của nước Pháp, theo đó, "do đang giữ chức Chủ tịch luân phiên nhóm G20, Tổng thống Pháp muốn chứng minh với dư luận ông là người cầm lái năng động và có khả năng huy động cộng đồng quốc tế để có cùng chung một tiếng nói» trên hồ sơ Libya.

Les Echos nhấn mạnh đến mâu thuẫn trong thái độ của Bắc Kinh lần này: Tuần trước Trung Quốc đã không dùng quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc để chống lại nghị quyết 1973. Trong khi đó, từ trước đến nay Bắc Kinh luôn chống đối mọi hình thức can thiệp quân sự vì lý do nhân đạo.

Liz Taylor, huyền thoại cuối cùng của Hollywood

Sẽ là một thiếu sót lớn nếu như chúng ta đóng lại phần điểm báo hôm nay mà không nhắc đến những bài viết, những hồ sơ đặc biệt làng báo Pháp dành để tưởng niệm nữ hoàng điện ảnh Hollywood, Elizabeth Taylor vừa qua đời.

Đúng như nhận xét của Le Parisien: không ai có thể quên được đôi mắt huyền diệu màu xanh tím của bà. «Hollywood khóc Liz», tựa của nhật báo France Soir. Le Figaro không lộng ngôn chút nào khi mệnh danh nữ tài tử Elizabeth Taylor là «huyền thoại cuối cùng của Hollywood».

Đối với ban biên tập của Libération cái chết của nữ hoàng điện ảnh Liz Taylor là sự kiện trong ngày khi tờ báo dành trang nhất để đăng bức chân dung của bà bên cạnh hàng chữ «Queen Elizabeth». Tờ báo dành trọn 7 trang để «nhìn lại cuộn phim của cuộc đời» Liz Taylor.

Bên cạnh sự nghiệp điện ảnh đồ sộ trải dài trong 50 năm, với những đỉnh cao nghệ thuật như Cleopatra, A Place in The Sun, Giant, Suddenly Last Summer..., bên cạnh hình ảnh của «một người đàn bà gợi cảm nhất thế giới»…, ngoài đời Elizabeth Taylor còn là một con người giàu tình cảm và là một nghệ sĩ dấn thân.

Liz là ngôi sao điện ảnh Hollywood đầu tiên, từ những năm 1980 đã dám nhìn thẳng vào sự thật khi dịch bệnh Sida/Aids bắt đầu hoành hành và cướp đi mạng sống của những người thân chung quanh bà như nam diễn viên Rock Hudson.

T.H

Nguồn: Viet.rfi.fr