Bauxite Việt Nam

Trọng Nghĩa

Trong những ngày qua, Viêng Chăn liên tiếp loan báo những nhượng bộ trên kế hoạch xây đập thủy điện Xayaburi, trên dòng chính sông Mêkông. Thế nhưng, giới đấu tranh bảo vệ sông Mêkông vẫn tiếp tục gây sức ép để buộc chính quyền Lào từ bỏ hẳn đề án này. Họ nghi ngờ là Viêng Chăn chỉ tìm kế hoãn binh, trước dư luận phản đối dữ dội.

Nhân cuộc họp vào tháng tư vừa qua của bốn nước vùng hạ nguồn sông Mêkông bàn về việc Lào dự trù xây dựng đập thủy điện Xayaburi, ba nước Việt Nam, Cam Bốt và Thái Lan đã chỉ trích tính chất sơ sài của bản nghiên cứu tác động môi trường của con đập. Các láng giềng của Lào còn yêu cầu Viêng Chăn đình chỉ đề án này, chờ đánh giá đầy đủ các ảnh hưởng.

Các phản ứng trên đây trước mắt đã được Lào lắng nghe. Bên lề Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN tại Indonesia, thủ tướng Lào đã chính thức loan báo cho đồng nhiệm Việt Nam quyết định tạm dừng công trình xây đập. Sau đó ít lâu, chính quyền Viêng Chăn xác nhận là sẽ cho nghiên cứu lại tác động môi trường của con đập. Nhà thầu Thái Lan Ch Karnchang, tập đoàn chủ chốt trong công trình này, cũng được Lào yêu cầu dừng việc thi công làm đường xá đã khởi động từ cách nay 5 tháng.

Tuy vậy, theo nhật báo Bangkok Post tại Thái Lan, số ra ngày 12/05/11 giới bảo vệ môi trường đã tỏ ý không hài lòng về việc Viêng Chăn chưa dứt khoát từ bỏ ý định xây dựng đập thủy điện Xayaburi. Theo họ, việc chính quyền Lào cam kết nghiên cứu kỹ càng hơn tác động của đề án, không đảm bảo rằng tác hại đối với môi trường của công trình này sẽ được giảm thiểu.

Đối với các nhóm đấu tranh bảo vệ sông Mêkông, tốt hơn cả là Lào nên hủy bỏ hẳn đề án này.

Ông Hanarong Yaowaloes, chủ tịch tổ chức bảo vệ môi trường Thai Water Partnerships tại Thái Lan, nhắc lại là bản Nghiên cứu Tác động Môi trường đập Xayaburi do nhà thầu Ch Karnchang thực hiện, đã không giải tỏa được các quan ngại về tác hại của con đập đối với sinh kế của hàng triệu người dân sống dọc bên sông.

Theo ông Hanarong, chính quyền Lào bày ra trò nghiên cứu thêm về tác động môi trường chỉ là để có cớ tiếp tục việc xây dựng.

Bà Birgit Vogel, trưởng nhóm cố vấn kỹ thuật của Ủy hội Sông Mêkông cũng nhấn mạnh đến nhiều thiếu sót đáng ngại trong bản nghiên cứu tác động môi trường của đập Xayaburi, đặc biệt là trên vấn đề phù sa và luồng di cư của cá.

Phát biểu tại trường Đại học Chulalongkorn Thái Lan hôm 11/05, bà Vogel cho biết là Ủy hội Sông Mêkông đã gợi ý là cần phải có thêm nỗ lực nhằm giảm thiểu tác hại trên nguồn cá, cũng như để quản lý tốt lượng trầm tích.

Theo các chuyên gia thủy sản của Ủy hội Sông Mêkông, đập Xayaburi sẽ tác hại đến từ 23 tới 100 loài cá đang bị đe dọa, cũng như ngăn chặn 39% lượng cá di cư lên nơi sinh sản. Điều này sẽ làm giảm 6% sản lượng cá đánh bắt được.

Đối với bản thân con đập, nếu không quản lý tốt lượng trầm tích, hồ chứa sẽ mất khoảng 60% công suất trong vòng 30 năm vì bị lấp đầy.

Dư luận nói chung đều công nhận quyền của Lào trong việc xây dựng đập thủy điện Xayaburi trên lãnh thổ của mình. Thế nhưng Viêng Chăn không được quyền xem nhẹ các mối quan ngại của các nước lân cận.

T. N.

Nguồn: Viet.rfi.fr