Bauxite Việt Nam

Edward Wong, New York Times, 22-6-2011

Bắc Kinh – Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc (TQ) vào hôm thứ Tư cảnh báo Hoa Kỳ nên đứng ngoài các cuộc tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải trên Biển Đông, một vùng biển có một số đường lưu thông hàng hải rộn rịp nhất thế giới và được cho là có các trữ lượng dầu và khí đốt rất phong phú.

Hiện nay toàn bộ hay một phần của biển này được TQ, Đài Loan, Việt Nam, Malaysia, Philippines và Brunei tuyên bố chủ quyền. TQ và Việt Nam là hai nước tranh chấp mạnh nhất và lớn tiếng nhất, và cả hai đều lâm vào thế giằng co ngoại giao trong những năm qua liên quan đến các tàu đánh cá và các tàu hải giám. Nhưng năm nay vụ việc thậm chí căng thẳng hơn – quan chức Việt Nam lên án việc tàu TQ cắt cáp các tàu thăm dò dầu khí VN vào tháng Năm và tháng Sáu, trong khi các giới chức TQ bác bỏ những lời kết tội trên và cảnh báo Việt Nam và các nước khác rằng chỉ có việc hợp tác thăm dò dầu khí (joint oil exploration) là được TQ chấp nhận mà thôi.

Bế tắc cũng đã diễn ra vào năm nay giữa tàu TQ và tàu Philippines. Vào ngày 2 tháng Ba, hai tàu hải giám TQ đã ra lệnh cho một tàu hải giám Philippines tránh xa một vùng có tên Bãi Cỏ Rong (Reed Bank). Sau đó Philippines phải gửi máy bay quân sự ra tuần tra vùng này.

Năm ngoái, Bộ trưởng Ngoại giao Hillary Rodham Clinton tuyên bố Hoa Kỳ có “lợi ích quốc gia” trên Biển Đông và có thể tạo điều kiện cho các cuộc thương thuyết. Điều này khiến TQ lo ngại rằng Hoa Kỳ sẽ dấn thân vào cuộc tranh chấp lãnh thổ ở đây.

“Còn về vai trò của Hoa Kỳ trong vấn đề này, Hoa Kỳ không phải là một quốc gia có tranh chấp chủ quyền”, Ông Thôi Thiên Khải, Thứ trưởng Ngoại giao TQ, đã nói như thế với một nhóm ký giả nước ngoài hôm thứ Tư. “Do đó, Hoa Kỳ nên để cho cuộc tranh chấp được giải quyết giữa các quốc gia có tranh chấp chủ quyền”.

Ông Thôi nói thêm: “Tôi tin rằng các quốc gia này tự mình đang đùa với lửa, và tôi hi vọng rằng ngọn lửa ấy không lây lan qua phía Hoa Kỳ”.

Ông Thôi nói như vậy tại Bộ Ngoại giao TQ, trước khi tham dự phiên họp vào cuối tuần này tại Hawaii giữa các giới chức cấp cao của TQ và Mỹ để thảo luận những vấn đề trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Phiên họp, mà hai bên gọi là những tham khảo vòng đầu (a first round of consultations), đã được lên kế hoạch sau khi Chủ tịch Hồ Cẩm Đào sang thăm Washington vào tháng Giêng năm nay. Phiên họp sẽ được ông Kurt M. Campell, một trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ, và ông Thôi đồng chủ toạ.

Biển Đông không chính thức nằm trong chương trình nghị sự của phiên họp, nhưng chắc chắn vấn đề này sẽ cộm lên do những xung đột gần đây. Cho đến nay Hoa Kỳ vẫn chưa nghiêng về phía nào trong cuộc tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông, nhưng đã thúc đẩy các quốc gia phải giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình. TQ nhất quyết đòi đàm phán với từng quốc gia chỉ trên cơ sở song phương chứ không chịu chiều theo nguyện vọng của các quốc gia có tranh chấp chủ quyền, là đàm phán đa phương.

“Một số bạn Mỹ muốn giúp giải quyết vấn đề”, ông Thôi nói. “Chúng tôi đánh giá cao nghĩa cử đó, nhưng thông thường, những cử chỉ này chỉ làm cho tình hình trở nên phức tạp hơn”.

Ông Thôi thêm rằng “Nếu thực tâm muốn đóng một vai trò, Hoa Kỳ có thể khuyên các nước có hành động khiêu khích phải biết tự chế và yêu cầu họ có trách nhiệm hơn trong hành vi của mình”.

Trong khi đưa ra lời cảnh báo, ông Thôi gợi ý rằng tinh thần chống Mỹ của dân chúng TQ hiện đang sôi sục. Ông nói: “Nói thật với quí vị, dân chúng TQ đang chăm chú theo dõi sự kiện là, liệu Hoa Kỳ có giữ được một lập trường công bằng và khách quan trong các vấn đề như thế này hay không”.

Tại Philippines vào hôm thứ Tư, theo hãng thông tấn AP, các giới chức nói rằng Hoa Kỳ bị ràng buộc bởi một hiệp ước ký kết năm 1951 phải bảo vệ lợi ích của Philippines nếu tàu của họ bị tấn công trong Biển Đông.

Ở cuộc họp báo, ông Thôi cũng nói về Bắc Hàn, tên chính thức là Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (CHDCNDTT), một vấn đề rất đáng quan tâm đối với cả các quan chức TQ lẫn Hoa Kỳ. Lâu nay, Hoa Kỳ vẫn thúc đẩy TQ phải có nhiều nỗ lực hơn nữa để kìm chế ông Kim Chính Nhật, nhà lãnh đạo bệnh hoạn và có tính bốc đồng của Bắc Hàn.

“Từ những gì chúng tôi nghe thấy được, những thành quả mà các nhà lãnh đạo CHDCNDTT chứng kiến được tại TQ đã ảnh hưởng mạnh mẽ lên tư duy của họ”, ông Cui nói. “Họ đang cân nhắc liệu có cần phải có một số nỗ lực trên mặt trận cải tổ kinh tế và mở cửa hay không”. Ông thêm rằng: “Chúng ta phải khuyến khích và hỗ trợ một khuynh hướng như vậy. Tất nhiên, cũng cần thêm một thời gian nữa mới có một cải thiện cơ bản tại CHDCNDTT. Vì vậy chúng ta cũng cần có kiên nhẫn. Chúng ta không thể tin chắc tình hình có thể thay đổi một sớm một chiều chỉ vì Triều Tiên bắt đầu quan tâm về phát triển kinh tế.”

E. W.

Trần Ngọc Cư dịch theo: New York Times, 22-6-2011

Người dịch gửi trực tiếp cho BVN.