Bauxite Việt Nam

Mai Quốc Ấn 

Việt Nam xuất khẩu hàng chục tỷ USD điện thoại (Samsung, Apple), nhưng thực chất 99% linh kiện và công nghệ lõi nhập khẩu. Hơn 80% tấm pin mặt trời tại Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc. Đến 90% nguyên liệu dược phẩm của Việt Nam nhập từ Trung Quốc, Ấn Độ v.v.

Đây là vài ví dụ về sự “mất độc lập” trong sản xuất, mà bản chất thực là “mất độc lập” về công nghệ. Ở đó, những đồng lương giá rẻ là thứ duy nhất còn ở lại đất nước này, còn thặng dư thật sự thuộc về các ông chủ nước ngoài.

Tôi mà gặp ông Tô Lâm tôi sẽ nói thẳng điều này: “Muốn thương mại tốt thì cần có sản xuất tốt. Muốn có sản xuất tốt cần có khoa học công nghệ hiện đại. Muốn có khoa học công nghệ hiện đại cần có R&D có chiều sâu. Muốn có R&D có chiều sâu cần lắng nghe đáy Maslow. Và thưa Tổng bí thư, điều cuối cùng và là điều cốt lõi nhất gần như không tồn tại suốt nhiều năm qua ở nước ta!”.

Đại cải cách chỉ mới 1 năm nhưng đã có tác dụng, và tôi thú vị nhất về việc Đảng cầm quyền ra Nghị quyết 57 về khoa học công nghệ. Khoa học thì không cần tính từ mà cần số liệu và chỉ có so sánh bằng số liệu mới lột trần được bản chất hơn kém nhau trong quản lý điều hành. Nhà nước ban hành chỉ số PII (chỉ số phát triển khoa học công nghệ) đối với các cơ quan ban ngành là điều rất tốt để đưa về một khuôn khổ phát triển có định lượng.

Đại dịch Covid đã cho thấy khi không làm chủ công nghệ thì đến cái khẩu trang cũng phụ thuộc vào Trung Quốc. Sự “làm chủ công nghệ” kiểu kit test Việt Á để đạt Huân chương lao động hạng là một sự sỉ nhục tôn nghiêm quốc gia. Nỗi tự hào “ngạo nghễ Việt Nam” với những chuyến bay giải cứu bị vạch mặt là ăn tiền trên xương máu đồng bào là nỗi tự hào bệnh hoạn.

Chủ tịch CT Group Trần Kim Chung nói: “Hiện nay, chúng ta đang phải sử dụng hoàn toàn chip nước ngoài. Điều này có nghĩa là chúng ta có thể bị gián đoạn bất cứ lúc nào. Chúng ta cũng có thể bị thất thoát những dữ liệu quốc gia.” Ông Kim Chung đưa ra ví dụ nhấn mạnh sự cấp thiết của độc lập, tự chủ trong khoa học công nghệ. 

Mới đây, Cơ quan quản lý không gian mạng Trung Quốc đã truy vấn Nvidia những mối lo ngại về chip H20 có chứa backdoor và có thể theo dõi từ xa. Nvidia cũng liên tục đối mặt với những truy vấn về việc các chip có gắn thiết bị theo dõi. Trung Quốc cũng đã tháo các chip của phương Tây ra khỏi các thủy điện lớn của quốc gia. 

Thế giới cũng đang đứng trước một mối đe dọa mới trong lĩnh vực an ninh là các dạng mã độc nhưng hoạt động ở cấp độ CPU, tức là có khả năng ẩn mình sâu trong các phần cứng và vượt qua được hết phần lớn các giải pháp bảo mật. 

Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch nước Lương Cường đều xuất thân từ tướng an ninh. Hơn ai hết các vị ấy cần thấy tính quan trọng chiến lược của “độc lập công nghệ”. Và sự độc lập ấy chắc chắn không thể chỉ đến từ các tập đoàn nhà nước - những “quả đấm thép” đa phần từng “đấm vỡ mặt” nhân dân qua các đại án tham nhũng ngân sách.

Nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ra đời năm 1945 để xác định độc lập là nhờ nhân dân. Chống Pháp, chống Mỹ, chống Trung Quốc để bảo vệ nền độc lập cũng là nhờ nhân dân. Và độc lập công nghệ chắc chắn cũng phải nhờ nhân dân!

24.08.2025

M.Q.A.

Nguồn: FB Quốc Ấn Mai