Bauxite Việt Nam

Anh Quốc 

Phần 1&2

Phần cuối: Không có gì là giới hạn với nước Mỹ. Vấn đề là thời gian  

Đòn hiểm của Trung Quốc được công bố là biện pháp nghiêm khắc nhất từ trước đến nay của Trung Quốc nhắm vào lĩnh vực quốc phòng của Mỹ. 

Theo quy định mới này của TQ, bắt đầu từ ngày 1 tháng 12 năm 2025, các công ty có bất kỳ mối liên hệ nào với quân đội nước ngoài, bao gồm cả quân đội Hoa Kỳ, sẽ phần lớn bị từ chối cấp giấy phép xuất khẩu. 

Bộ Thương mại cũng nêu rõ rằng bất kỳ yêu cầu nào về sử dụng đất hiếm cho mục đích quân sự sẽ tự động bị từ chối. 

Trên thực tế, chính sách này nhằm ngăn chặn việc đóng góp trực tiếp hoặc gián tiếp đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc hoặc các công nghệ liên quan vào chuỗi cung ứng quốc phòng nước ngoài.

Tất nhiên những biện pháp này sẽ làm công nghiệp quốc phòng Mỹ phải đối mặt với những thách thức đáng kể, năng lực sản xuất hạn chế và khả năng mở rộng nhanh chóng để đáp ứng nhu cầu công nghệ quốc phòng ngày càng tăng. 

Mỹ sẽ đối mặt thế nào với những quy định mới về chính sách xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc?

Câu trả lời, đó chỉ là vấn đề thời gian, nó không phải là những thách thức về khả năng công nghệ sản xuất hay những bảo bối mang tính khoa học Mỹ không thể giải quyết được.

Những thông tin về các công nghệ và bí quyết độc quyền đã giúp Trung Quốc dẫn đầu toàn cầu về khai thác và sản xuất nam châm đất hiếm chỉ có trên truyền thông định hướng của các học giả ăn tiền để viết báo.

Thực tế khó khăn nhất của Mỹ là định hướng chiến lược có tính thống nhất trong nội bộ nước Mỹ, bởi những mâu thuẫn giữa chính sách phát triển quốc phòng, thương mại với những chính sách động chạm đến các quyền dân sự và chủ quyền của các quốc gia khác… 

Mỹ cần có thời gian để mở rộng các cơ sở sản xuất tinh chế đất hiếm, điều này cần phải có một chiến lược toàn diện, từ nguồn cung đất hiếm không những ở Mỹ còn tại các quốc gia khác, phát triển các công nghệ tân tiến hơn để tinh chế đất hiếm giảm tác hại của ô nhiễm môi trường, hoàn thiện các chính sách về đất đai…

Một trong những trọng tâm của chiến lược đất hiếm cũng được đề cập nghiêm túc và có những bước tiến trên thực tế, đó là phát triển công nghệ tái chế các sản phẩm đã sử dụng từ các nguyên tố đất hiếm như một giải pháp bền vững để đảm bảo chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng của Bắc Mỹ, và những đổi mới gần đây đang tạo ra một con đường sinh lời.

Một công ty đang thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư trong lĩnh vực này là CoTec Holdings (TSXV:CTH) có trụ sở tại Vancouver.

Thông qua liên doanh với HyProMag USA, CoTec đang đưa ra thị trường một phương pháp tái chế nam châm đất hiếm tiên tiến. 

Nghiên cứu khả thi, được công bố vào tháng 11 năm 2024, đặt mục tiêu tổng công suất sản xuất hàng năm là 1.041 tấn nam châm NdFeB tái chế trong suốt 40 năm hoạt động, giá trị hiện tại ròng sau thuế là 262 triệu đô la Mỹ theo giá thị trường hiện tại, tăng lên 503 triệu đô la Mỹ theo giá dự báo độc lập . 

HyProMag USA đang nhắm đến mục tiêu đáp ứng 10% nhu cầu nam châm NdFeB nội địa của Hoa Kỳ trong vòng năm năm kể từ khi đưa vào vận hành, với ba nhà máy đặt mục tiêu sản xuất khoảng 3.000 tấn nam châm NdFeB tái chế, gấp ba lần so với dự kiến trong nghiên cứu khả thi tháng 11 năm 2024.

CoTec sở hữu 60,3% HyProMag USA, bao gồm 50% cổ phần trực tiếp và một phần lợi ích gián tiếp thông qua 20,6% cổ phần tại Maginito, một đối tác liên doanh khác của HyProMag. Công ty đang xây dựng một cơ sở tái chế nam châm đất hiếm tại khu vực Dallas-Fort Worth, Texas – nhằm phục vụ các ngành công nghiệp sản xuất và quốc phòng của Hoa Kỳ.

Một thông báo ngày 17 tháng 4 từ Microsoft, PedalPoint Recycling và nhà sản xuất ổ cứng Western Digital cũng nhấn mạnh việc ngừng hoạt động trung tâm dữ liệu và các hóa chất mới phát triển đang giúp thu hồi đất hiếm.

Gần đây, các công ty đã hoàn thành một dự án thí điểm sử dụng công nghệ "tái chế hòa tan không axit" để thu hồi đất hiếm từ khoảng 50.000 pound (khoảng 22.000 kg) ổ cứng trung tâm dữ liệu Microsoft bị cắt nhỏ và các tài sản liên quan. Quy trình của họ có thể thu hồi khoảng 90% các nguyên tố đất hiếm từ vật liệu.

Các công ty viết rằng: "Khi được mở rộng trên toàn thế giới, quy trình tái chế mới này có thể trả lại rất nhiều đất hiếm đã thu hồi cho nguồn cung cấp của Hoa Kỳ".

Vào ngày 23 tháng 4, công ty đã thông báo rằng địa điểm sẽ là một cơ sở rộng 150.000 foot vuông ở Mesa, Arizona, dự kiến khởi công vào năm 2026.

Những dạng công ty như trên đã phát triển với mức độ dày đặc không những ở Mỹ, Canada còn có khắp ở châu Âu, đặc biệt là Anh, Pháp và Đức.

Thời gian sẽ là bao lâu?

Vào tháng 7 năm 2025, theo một thỏa thuận mang tính bước ngoặt, Bộ Quốc phòng Mỹ (gần đây được đổi tên thành Bộ Chiến tranh) đã đầu tư 400 triệu đô la vốn chủ sở hữu vào MP Materials, biến chính phủ Hoa Kỳ trở thành cổ đông lớn nhất của công ty. 

Thỏa thuận này cũng bao gồm cam kết giá sàn trong 10 năm là 110 đô la một kg cho các sản phẩm NdPr (neodymium-praseodymium) của MP Materials, được thiết kế để bảo vệ khả năng tồn tại về mặt thương mại của công ty trong bối cảnh giá thấp xuất phát từ việc sản xuất quá mức của Trung Quốc. 

Ngoài ra, Văn phòng Vốn chiến lược (OSC) của Bộ Chiến tranh đã gia hạn khoản vay 150 triệu đô la để mở rộng cơ sở Mountain Pass, California của MP Materials, bổ sung thêm khả năng tách đất hiếm nặng để tăng cường năng lực chế biến trong nước. MP Materials cũng đã công bố kế hoạch xây dựng cơ sở sản xuất nam châm thứ hai của Hoa Kỳ, được gọi là "Cơ sở 10X".

Bộ Chiến tranh đã ký kết thỏa thuận bao tiêu trong 10 năm cho 100% sản lượng nam châm của cơ sở.

Trong một cuộc phỏng vấn với Morning Edition, Graceline Baskaran, giám đốc Chương trình An ninh Khoáng sản quan trọng tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Washington D.C. tập trung vào chính sách công quốc tế, cho biết "Trung Quốc đang thống trị tuyệt đối ở đây".

Graceline Baskaran không phủ nhận lợi thế của Trung Quốc trong đàm phán thương mại khi lấy đất hiếm làm đòn bẩy.

Baskaran đưa ra ý kiến: Hoa Kỳ có năng lực. Tuy nhiên, chúng ta đã chậm chân. 

Thực tế, chúng ta đã chi hơn 400 triệu đô la thông qua Đạo luật Sản xuất Quốc phòng để xây dựng các cơ sở hoạt động đó tại Hoa Kỳ, nhưng vấn đề là việc khai thác và chế biến là một nỗ lực dài hạn. Chúng ta không thể xây dựng điều đó chỉ sau một đêm.

Thứ hai, chúng ta có kho dự trữ tại Hoa Kỳ. Và đây không phải là lệnh cấm đất hiếm, mà là vấn đề tiếp cận chúng…

Không nghi ngờ gì nữa, 10 năm và có thể ngắn hạn hơn đất hiếm không thể trở thành vũ khí mà Trung Quốc có thể thao túng được Mỹ.

A.Q.

Nguồn: FB Anh Quoc