Bauxite Việt Nam

Trung Điền

Ngày 9 tháng 10 tới đây, Tổng Bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam Tô Lâm sẽ dẫn một phái đoàn chính thức thăm Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (Bắc Hàn) theo lời mời của lãnh tụ Kim Jong-un. Đây là chuyến công du đầu tiên của một lãnh đạo cấp cao CSVN tới Bắc Hàn trong gần 20 năm qua — kể từ chuyến thăm của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh vào năm 2007.

Chuyến thăm không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng nhân dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, mà còn diễn ra đúng vào thời điểm Bắc Hàn tổ chức lễ duyệt binh kỷ niệm 80 năm thành lập đảng Lao Động Triều Tiên – một dấu mốc chính trị quan trọng về sự ra đời nhà nước Bắc Hàn sau khi Thế Chiến Thứ Hai kết thúc. Tuy nhiên, điều khiến giới quan sát đặc biệt chú ý là bối cảnh khu vực và thế giới đang có những chuyển động lớn, đặc biệt là trong quan hệ với Nam và Bắc Hàn, và sự hiện diện ngày càng lớn của Nga tại bán đảo Triều Tiên.

Câu hỏi đặt ra là vì sao ông Tô Lâm lại chọn thời điểm này để "kích hoạt" quan hệ với Bình Nhưỡng? Và Việt Nam đang tìm kiếm điều gì trong chuyến đi đặc biệt của ông Tô Lâm?

Mặc dù hai nước Việt Nam – Bắc Hàn có mối quan hệ lịch sử lâu dài từ thập niên 1950, song thực tế trong gần 20 năm qua, mối quan hệ này chủ yếu mang tính hình thức và không có nhiều tương tác chiến lược thực chất. Đặc biệt, kể từ sau Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều tại Hà Nội năm 2019 không mang lại kết quả cụ thể, Triều Tiên lùi sâu vào chính sách tự cô lập, còn Việt Nam đẩy mạnh hội nhập kinh tế với Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và phương Tây.

Tuy nhiên, sự thay đổi cán cân địa chính trị gần đây – đặc biệt là sự ấm lên bất ngờ trong quan hệ Nga và Bắc Hàn, đã đưa Bình Nhưỡng trở lại trung tâm của các tính toán chiến lược ở châu Á. Trong bối cảnh đó, Việt Nam muốn làm mới mối quan hệ truyền thống, nhằm giữ kênh liên lạc với một đối tác tuy bị cô lập nhưng không thể coi thường về vị trí địa chính trị trong bối cảnh xung đột Mỹ - Trung ngày gia tăng.

Chuyến thăm của ông Tô Lâm diễn ra chỉ hai tháng sau khi ông có chuyến công du Nam Hàn  – quốc gia đang tìm cách nối lại đối thoại với Bắc Hàn. Tại Seoul, ông Tô Lâm là người đầu tiên được tân Tổng thống Lee Jae-myung tiếp đón  ngay sau khi nhậm chức, một dấu hiệu cho thấy Việt Nam cũng đang được Nam Hàn đánh giá là đối tác trung gian.

Thêm vào đó, Việt Nam từng là nơi được chọn tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều tại Hà Nội (2019) – dù hội nghị không đạt được kết quả cụ thể nhưng vẫn để lại ấn tượng về vai trò cầu nối của Việt Nam giữa các cường quốc đối nghịch.

Với việc ông Donald Trump được cho là sẽ tham dự Hội nghị APEC 2025 tại Nam Hàn, rất có thể ông Tô Lâm và CSVN nghĩ rằng sẽ là cơ hội để làm cầu nối lần thứ hai cho đối thoại Mỹ và Bắc Hàn.

Hơn thế nữa, không thể tách chuyến công du này khỏi bối cảnh nội bộ Việt Nam, khi CSVN đang chuẩn bị bước vào giai đoạn nước rút cho đại hội đảng lần thứ 14, dự kiến diễn ra đầu năm 2026. Là người đứng đầu đảng, ông Tô Lâm đang ở vị trí then chốt trong công tác chuẩn bị nhân sự, đường lối chiến lược và điều hành bộ máy. Tuy nhiên, việc ông vẫn dành thời gian cho một chuyến công du dài ngày tới một quốc gia ít có ảnh hưởng kinh tế cho thấy ông đang tìm cách xây dựng hình ảnh lãnh đạo có tầm vóc đối ngoại, có khả năng xử lý những hồ sơ phức tạp và nâng tầm vị thế Việt Nam trên bàn cờ quốc tế.

Trong chính trị, hình ảnh đôi khi quan trọng không kém bản chất. Và việc xuất hiện bên cạnh nhà lãnh đạo Kim Jong-un trong dịp lễ lớn – với sự có mặt của nhiều đại diện các nước XHCN – sẽ củng cố vị thế cá nhân của ông Tô Lâm như một chính khách quốc tế kỳ cựu.

Ngoài các lợi ích tức thời về chính trị – ngoại giao, chuyến thăm còn giúp CSVN duy trì “đối ngoại cân bằng” trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung – Nga ngày càng gay gắt. Nói cách khác, qua chuyến đi này, Tô Lâm muốn đưa ra thông điệp tiếp tục chiến lược  “đu dây” trong việc  giữ quan hệ với cả Mỹ, Trung, Nga và Bằc Hàn?

Tóm lại, đi thăm Bắc Hàn - vốn là quốc gia đang bị thế giới cô lập, và không giúp gì cho Việt Nam về kinh tế lẫn khoa học kỹ thuật, cho thấy Tô Lâm và lãnh đạo CSVN đã có hai tính toán trong chuyến thăm này.

Một là giữ cho mình những quân bài ngoại giao có thể sử dụng trong những tình huống khi mà ông Trump và Nam Hàn muốn khởi động lại các cuộc “đàm phán” với Bắc Hàn. Nói cách khác, Tô Lâm muốn dùng ván cờ Bắc Hàn để làm quà với ông Trump.

Hai là khai dụng yếu tố cầu hòa và khuynh tả của “Tổng thống Lee Jae-myung” Nam Hàn, Tô Lâm mong muốn mình là cầu nối để tái lập những cuộc đối thoại liên Triều vốn đã bị chấm dứt từ năm 2020 để qua đó nhờ Nam Hàn giúp phát triển công nghệ cho Việt Nam.

Vì vậy, chuyến thăm Bắc Hàn của Tô Lâm là một toan tính chính trị. Nếu mọi thứ diễn ra theo đúng kịch bản, rất có thể “Hội nghị thượng đỉnh Hà Nội” sẽ có phần hai – lần này với vai trò dẫn dắt của Tô Lâm.

7/10/2025

T.Đ.

Tác giả gửi BVN