Bauxite Việt Nam

Tô Văn Trường

Càng gần Đại hội XIV của Đảng, không khí chính trị trong nước càng sôi động. Dư luận xã hội, đội ngũ cán bộ, đảng viên và giới trí thức đều quan tâm dõi theo những bước chuẩn bị nhân sự, những điều chỉnh trong cơ cấu tổ chức và định hướng phát triển đất nước cho nhiệm kỳ tới. Ở thời điểm bản lề này, câu hỏi lớn nhất mà nhân dân đặt ra không phải là ai được chọn, ai được đề cử, mà là: Liệu bộ máy lãnh đạo mới có thật sự tinh gọn, hiệu quả và lấy dân làm gốc?

Ba mươi chín năm sau Đổi mới, Việt Nam đã ghi dấu những thành tựu ấn tượng, nhưng cũng phải đối mặt với những thực tế khắc nghiệt:

-       Bộ máy hành chính vẫn còn cồng kềnh, chồng chéo tầng nấc; 

-       Cơ chế quản lý thiếu đồng bộ; 

-       Năng lực điều hành chưa bắt kịp nhịp độ phát triển. 

Trong khi các địa phương đã nghiêm túc thực hiện sáp nhập, giảm đầu mối từ 63 tỉnh, thành xuống còn 34 đơn vị hành chính, và các cơ quan trung ương cũng theo đà tinh giản từ 22 xuống 17 thì ở thượng tầng lãnh đạo, cơ cấu cơ bản vẫn giữ nguyên: 200 ủy viên Trung ương (kể cả 20 dự khuyết) và từ 17-19 ủy viên Bộ Chính trị.

Dẫu biết rằng con số nói trên là quyết định của Bộ Chính trị khoá XIII và Hội nghị Trung ương lần thứ 14 vừa qua – nhưng điều này đặt ra một nghịch lý sâu sắc: Tại sao khi toàn quốc đã tinh gọn quyết liệt mà cơ quan đầu não của Đảng vẫn duy trì quy mô cũ?

Trung ương cần nêu gương trong tinh gọn bộ máy

Cải cách bộ máy không chỉ là vấn đề kỹ thuật hành chính thuần túy mà còn là phép thử bản lĩnh chính trị và tinh thần "tự soi, tự sửa" – cốt lõi của một đảng cầm quyền chân chính. Một cơ quan đầu não trung ương mạnh mẽ không đo bằng số lượng thành viên mà bằng chất lượng lãnh đạo, sức quyết đoán và khả năng tạo sự đồng thuận. Nếu ở địa phương đã sáp nhập hàng loạt cơ quan, cán bộ kiêm nhiệm nhiều chức danh để tăng hiệu quả, thì ở cấp cao nhất, việc tinh giản cũng phải được thực thi tương xứng, nhằm đảm bảo công bằng trong cải cách và củng cố niềm tin xã hội.

Nhiều ý kiến từ giới trí thức, cán bộ lão thành đã thẳng thắn bày tỏ quan điểm: "Muốn dưới gọn, trên phải gọn trước". Bởi tinh thần nêu gương chính là nền tảng đạo đức của đảng. Khi lời nói và hành động hòa quyện thì niềm tin xã hội sẽ được nhân lên gấp bội. Ngược lại, nếu nhân dân nhận thấy có khoảng cách giữa chủ trương và thực tiễn, giữa khẩu hiệu và hành vi thì dù chính sách đúng đắn đến đâu cũng khó lòng thuyết phục lòng người.

Việc tinh gọn bộ máy trung ương không chỉ giúp giảm chi phí vận hành mà còn kiến tạo một cơ cấu linh hoạt hơn, nâng cao trách nhiệm cá nhân và hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan. Kinh nghiệm quốc tế minh chứng rõ nét: Những quốc gia sở hữu nền quản trị hiện đại như Singapore, Hàn Quốc hay Phần Lan đều duy trì bộ máy lãnh đạo gọn nhẹ, phân quyền rõ ràng và đề cao trách nhiệm người đứng đầu – yếu tố then chốt giúp họ vượt qua thách thức toàn cầu.

Yêu cầu về nhân sự và thách thức cải cách thể chế

Đại hội XIV diễn ra trong bối cảnh thế giới biến động khôn lường với nền kinh tế toàn cầu tái cấu trúc dưới sức ép của chuyển đổi số, kinh tế xanh và cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc. Việt Nam đang đứng trước "vùng trũng" của mức phát triển trung bình cao – nơi dễ mắc kẹt nếu thiếu một đội ngũ lãnh đạo đủ tầm nhìn và tâm huyết để dẫn dắt cải cách.

Yêu cầu của nhiệm kỳ mới không dừng ở việc "bổ sung nhân sự kế cận" mà là chọn lọc một thế hệ lãnh đạo cải cách với tư duy phát triển, tầm nhìn chiến lược và năng lực thực thi vượt trội. Thế hệ ấy phải hội tụ ba phẩm chất cốt lõi:

Thứ nhất: Năng lực tư duy và hành động cải cách. 

Đất nước không thể tiến xa nếu tư duy quản trị vẫn bị ràng buộc bởi cơ chế lạc hậu. Lãnh đạo hôm nay không chỉ cần tinh thông chính trị mà còn phải am tường kinh tế, công nghệ, luật pháp và quản trị công hiện đại – những lĩnh vực mà xã hội đang thấy tiếc nuối vì nhiều cán bộ kỹ trị, sáng tạo chưa được trọng dụng đúng mức.

Thứ hai: Dũng khí và bản lĩnh chính trị. 

Dũng khí không chỉ thể hiện ở tinh thần chống tham nhũng mà còn ở khả năng dám chịu trách nhiệm, bảo vệ lẽ phải và đổi mới vì lợi ích chung. Đất nước cần những nhà lãnh đạo "không sợ mất ghế, chỉ sợ mất lòng dân".

Thứ ba: Sự liêm chính và gần gũi nhân dân. 

Sức mạnh của đảng bắt nguồn từ niềm tin của dân mà niềm tin lại được nuôi dưỡng bởi tấm gương sống và hành động cụ thể của người lãnh đạo.

Tuy nhiên, chọn được cá nhân xuất sắc thôi chưa đủ. Nhân sự cải cách chỉ phát huy hiệu quả tối đa nếu hoạt động trong một thể chế hiệu quả – tinh gọn, minh bạch, và kiểm soát quyền lực thực chất. Yêu cầu về con người phải song hành với tái cấu trúc tổ chức nhằm khơi thông dòng chảy đổi mới.

Từ lời nói đến hành động – phép thử của niềm tin

Đại hội XIV vì vậy không chỉ là dịp kiện toàn nhân sự mà còn là cơ hội để đảng chứng minh bản lĩnh "tự đổi mới, tự chỉnh đốn" – nhân tố quyết định giúp Đảng Cộng sản Việt Nam giữ vững vai trò lãnh đạo suốt gần 80 năm qua. Nhưng "chỉnh đốn" không thể giới hạn ở đạo đức cá nhân hay lối sống mà quan trọng hơn là chỉnh đốn cơ chế, cấu trúc quyền lực và cách thức vận hành để bộ máy thực sự phục vụ nhân dân.

Niềm tin của nhân dân hôm nay không đến từ những tuyên bố hùng hồn mà từ hành động cụ thể: Khi một địa phương sáp nhập mà không còn cảnh "trên bảo dưới không nghe"; khi quyết định được ban hành nhanh chóng, đúng đắn và hợp lòng dân; khi lãnh đạo dám chịu trách nhiệm thay vì đùn đẩy... Mỗi hành động minh bạch, kịp thời dù nhỏ bé cũng góp phần củng cố niềm tin – vốn chính trị quý giá nhất của đảng.

Một bộ máy biết "trọng người ngay, bảo vệ người tốt" sẽ trở thành môi trường nuôi dưỡng lòng tin vào công lý, tiến bộ và con đường phát triển bền vững. Thực tế đau lòng cho thấy niềm tin có thể suy giảm khi nhân dân chứng kiến những bất cập kéo dài: bộ máy còn cồng kềnh, công tác cán bộ còn cục bộ khép kín, một số quyết định bổ nhiệm chưa dựa trên năng lực và uy tín thực sự. Nếu không tháo gỡ bằng cải cách thực chất thì những "nút thắt" ấy sẽ trở thành lực cản phát triển, thậm chí bào mòn nền tảng xã hội.

Kỳ vọng vào 1.588 đại biểu – những người mang sứ mệnh lịch sử

1.588 đại biểu dự Đại hội XIV không chỉ đại diện cho hơn 100 triệu đồng bào cả nước mà còn mang trên vai trọng trách định đoạt vận mệnh dân tộc trong giai đoạn bản lề 2026-2030. Mỗi lá phiếu của họ không chỉ là biểu quyết nhân sự đơn thuần mà là lời cam kết với nhân dân, là dấu ấn lịch sử.

Nhân dân kỳ vọng vào sự sáng suốt và bản lĩnh của từng đại biểu: Sáng suốt để nhận diện những con người thực sự vì nước vì dân – những người hội tụ năng lực hành động, dũng khí đổi mới và liêm chính giữ mình, có bản lĩnh để vượt qua cám dỗ và toan tính cục bộ, đặt lợi ích quốc gia lên trên hết. Bởi một lá phiếu đúng đắn hôm nay có thể mở ra cả một kỷ nguyên phát triển mới cho đất nước.

Nhân dân không quên những tiếng nói can đảm trên diễn đàn chính trị như Bộ trưởng Bộ KHĐT Võ Hồng Phúc tại Đại hội XI, với lập trường thẳng thắn, trí tuệ, đặt lợi ích dân tộc lên hàng đầu; hay luật sư Trương Trọng Nghĩa – Đại biểu Quốc hội – với lập luận sắc sảo, kiên định bảo vệ lẽ phải trên diễn đàn Quốc hội. Những tấm gương ấy khơi dậy niềm tin rằng: trong mỗi kỳ Đại hội, vẫn có những con người đặt danh dự Tổ quốc lên trên mọi danh vị cá nhân.

Hướng tới một hành trình cải cách mới

Đại hội XIV được kỳ vọng là dấu mốc mở ra tầm nhìn phát triển mới – nơi đảng không chỉ hoạch định chiến lược mà còn tự đặt mình trước yêu cầu cải cách để làm gương cho toàn hệ thống. Nếu Trung ương và Bộ Chính trị dám quyết tâm tinh giản số lượng, tái cơ cấu các ban ngành theo hướng gọn nhẹ, mạnh mẽ và rõ trách nhiệm thì đó sẽ là thông điệp cải cách mạnh mẽ nhất gửi tới toàn dân.

Song hành với đó là đổi mới phương thức lãnh đạo: Giảm hội họp hình thức, tăng quyết sách dựa trên dữ liệu và phản biện xã hội; tạo cơ chế để trí thức, chuyên gia, doanh nhân tham gia thực chất vào hoạch định chính sách. Một bộ máy hiện đại không thể vận hành hiệu quả nếu thiếu trí tuệ tập thể và tiếng nói nhân dân. Bởi sức mạnh của đảng không chỉ nằm ở tầm nhìn chiến lược mà còn ở khả năng tự đổi mới và dám soi mình. Khi trung ương nêu gương tinh gọn, khi đội ngũ lãnh đạo thực sự hành động vì dân thì niềm tin của nhân dân sẽ trở lại mạnh mẽ hơn mọi khẩu hiệu. Niềm tin ấy chính là nền tảng vững chắc nhất của quyền lực chính trị.

Đại hội XIV vì thế không chỉ là mốc kế tục, mà phải là điểm khởi đầu cho một hành trình cải cách mới – hành trình của trí tuệ, của liêm chính và của khát vọng Việt Nam hùng cường. Khi ấy, “bàn cờ chính trị” sẽ không còn là ẩn dụ cho toan tính mà trở thành biểu tượng của tầm nhìn, bản lĩnh và niềm tin chiến thắng của toàn dân tộc.

T.V.T.

Tác giả gửi BVN