Minh Anh

Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Biến đổi Khí hậu COP30, hôm nay, 10/11/2025, chính thức khai mạc tại Belem, cửa ngõ vùng rừng Amazon, Brazil và kéo dài đến ngày 21/11, với sự tham dự của gần 190 phái đoàn quốc tế, khoảng gần 50 ngàn người. Các cuộc đàm phán năm nay được dự báo đầy khó khăn do sự vắng mặt của phái đoàn Mỹ cũng như thiếu tham vọng từ phần lớn các nước trên thế giới.

Cách nay hơn một tháng, hơn một nửa số nước sẽ tham dự COP30 cho công bố bản kế hoạch hành động, vào lúc giới chuyên gia dự báo từ đây đến cuối thế kỷ, nhiệt độ trái đất tiếp tục tăng thêm 2,4°C. Điều này đặt ra một thách thức to lớn cho tham vọng kiềm hãm mức tăng nhiệt độ trên trái đất. Thỏa thuận Paris 2015 đề ra mục tiêu kìm hãm mức tăng nhiệt độ trung bình dưới 2°C so với thời kỳ tiền công nghiệp và tốt nhất là không tăng quá 1,5°C.

Để đạt được những mục tiêu trên, tổng thống Brazil Lula Da Silva trong bài phát biểu tại cuộc thượng đỉnh giữa các nguyên thủ quốc gia, lãnh đạo chính phủ đã nhấn mạnh, việc chấm dứt phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch như dầu lửa, khí đốt và than đá là cần thiết. Nhưng đối với nhiều nhà quan sát, đây lại là một nhiệm vụ bất khả thi, không có cơ may đạt được đồng thuận, do vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các nước sản xuất dầu lửa.

Việc hỗ trợ các nước đối phó với thiên tai, một chủ đề trọng tâm đối với các nước phương Nam, đặc biệt tại châu Phi, đang đặt ra một thách thức lớn. Các nhà đàm phán phải xác định 100 chỉ số để đo lường mức độ sẵn sàng của các nước. Tuy nhiên, đối với các nước dễ bị tổn thương bởi thiên tai, điều cần nhất để nâng cao khả năng đối phó là tài chính.

Đặc phái viên đài RFI, Jeanne Richard từ Belem giải thích:

“Hội nghị Khí hậu Liên Hiệp Quốc vừa công bố lộ trình với nhiều hướng khác nhau để đạt được mục tiêu huy động 1.300 tỷ đô la hỗ trợ các nước nghèo: từ Ngân hàng Phát triển, Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF, các hãng bảo hiểm, các nước giàu cho đến các nhà hảo tâm… tất cả các bên được gọi chung tay đóng góp.

Lorelei Limousin, một nhà hoạt động cho Greenpeace còn đưa ra một hướng đi khác: Đánh thuế những nước gây ô nhiễm. Theo đó, "mỗi năm, ngành công nghiệp hóa thạch thu được khoảng 1.500 tỷ đô la lợi nhuận. Nếu áp dụng biện pháp đánh thuế lợi tức đối với ngành công nghiệp hóa thạch này, các nước có thể thu về ít nhất 400 tỷ đô la mỗi năm".

Về phía các nước công nghiệp hóa, họ giải thích rằng ngân khố đang cạn kiệt, và cần huy động nguồn tài chính tư nhân. Một ý tưởng sai lầm theo như đánh giá của Lucie Pinson, thuộc tổ chức Reclaim Finance.

Bà giải thích: "Ý tưởng cho rằng nguồn tài trợ tư nhân sẽ cứu vãn khí hậu là sai lầm. Các số liệu cho thấy rõ điều đó. Trong năm 2024, các ngân hàng Pháp đã cấp 20 tỷ đô la tài trợ cho việc mở rộng năng lượng hóa thạch. Do vậy, tài chính tư nhân chắc chắn sẽ không cứu được khí hậu".

Khó khăn chính ở COP năm nay sẽ là việc tìm kiếu các nguồn tài trợ khác nhau và có được những cam kết rõ ràng. Các cuộc tranh luận được dự báo là rất căng thẳng. Và không một nước nào muốn mở hầu bao”.

M.A.

Nguồn: RFI Tiếng Việt

-----

Xem thêm:  

Vì sao vượt mức tăng 1,5°C là nguy hiểm cho nhân loại?

Trọng Thành 

Hội nghị Khí hậu của LHQ khai mạc ngày 10/11/2025, kéo dài đến 21/11. 

Kể từ Hiệp định Paris năm 2015, nhiệt độ Trái đất liên tục phá kỷ lục, khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng gia tăng về tần suất và cường độ, gây tổn thất ngày càng trầm trọng. Lãnh đạo các nước có mặt tại COP30, hôm 06/11/2025, thừa nhận «thất bại» trong mục tiêu giữ nhiệt độ Trái đất không tăng quá 1,5°C. Một số người nói Hiệp định Paris thất bại. 

Giữ nhiệt độ Trái đất «dưới xa mức tăng 2°C», và «cố gắng không để tăng quá 1,5°C», so với thời tiền công nghiệp, là mục tiêu được ghi trong Hiệp định Paris (Khoản 1, Điều 2). Theo các chuyên gia của Liên Hiệp Quốc, vượt quá mức tăng 1,5°C, sẽ dẫn đến nhiều biến đổi không thể đảo ngược về môi trường, gây những hiểm họa với sự tồn vong của nhân loại, như «sụp đổ các hệ thống hải lưu trong lòng đại dương» – là cơ sở của tình trạng mưa thuận gió hòa –, sự tan chảy của lớp băng vùng địa cực, giải phóng những khối lượng khổng lồ khí thải, như CO₂, methan…, làm gia tăng gấp bội tổng lượng khí thải toàn cầu, hay sự sụp đổ các hệ thống san hô nhiệt đới, được ví như «rừng» trong đại dương (thường được biết đến với hiện tượng «san hô bị tẩy trắng»)… Các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng gia tăng về tần suất và cường độ nhiều phần bắt nguồn từ đây.

Hiệp định Paris, ngày 12/12/2015, được đánh giá mang ý nghĩa lịch sử, bởi đây là «thế hệ đầu tiên» trong lịch sử ý thức được vấn đề sống còn này và cũng là «thế hệ cuối cùng» có khả năng hành động, như ghi nhận của ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius, chủ tịch COP21. 

Tại COP21 ở Paris, mục tiêu 1,5°C chỉ được ghi vào Hiệp định vào những thời khắc cuối cùng nhờ những nỗ lực không khoan nhượng của một bộ phận cộng đồng quốc tế. 

Thế nhưng, để giữ nhiệt độ không tăng quá 1,5°C, tổng mức phát thải toàn cầu cần đạt đỉnh ngay trước năm 2025, điều không xảy ra, và phải giảm hơn 40% trước 2030 (so với 2005). Cơ quan chuyên trách về khí hậu của Liên Hiệp Quốc, tổng hợp các cam kết cắt giảm khí thải do năng lượng hóa thạch của các nước, cho thấy thế giới đang hướng đến kịch bản nhiệt độ tăng hơn từ 2,5°C đến 2,8°C. Dù sao, vào năm 2015, nhiệt độ thế giới đang hướng đến mức tăng 4°C vào cuối thế kỷ, thậm chí hơn. Việc cộng đồng quốc tế đúc kết được Hiệp định Paris đã mang lại nhiều thay đổi và động lực cho thay đổi, cho dù còn thấp hơn rất nhiều so với những gì cần thiết. 

Tổn thất nghiêm trọng gấp bội phần với mỗi 1/10 độ C gia tăng

Nhóm các đảo quốc đang phát triển (AOSIS) – là những nạn nhân chính của Biến đổi khí hậu, đặc biệt với nạn nước biển dâng cao và bão tố dữ dội hơn, đã lên án việc nhiều nước lớn không chính thức công bố cam kết cắt giảm khí thải, và cảnh báo là sự chậm trễ nói trên sẽ để lại «những hậu quả tệ hại» cho người dân.

Theo một số ước tính, thiệt hại do biến đổi khí hậu trong hiện tại gây tổn thất không thể đảo ngược, chỉ riêng về kinh tế là hàng nghìn tỉ đô la/năm, và thiệt hại sẽ nghiêm trọng gấp bội phần với mỗi 1/10 độ C gia tăng. Nếu vượt quá mức 2°C, các tổn thất sẽ được coi là vượt quá khả năng đối phó của con người.

T.T.

Nguồn: FB Trong Thanh