Bauxite Việt Nam

Tô Văn Trường

Đất nước này không phải của riêng ai. Nó thuộc về hơn 100 triệu người Việt Nam, và cũng thuộc về tương lai mà chúng ta cùng xây dựng. Mỗi quyết định nhân sự, nếu được soi bằng tinh thần trách nhiệm với quốc gia và bằng ánh sáng của kỷ cương, sẽ không còn là “bão” mà là ngọn gió lành đưa con thuyền Việt Nam tiến về phía trước.

Những ngày cuối thu năm 2025, đất nước ta oằn mình trong bão lũ: Ragasa, Bualoi, Matmo, Fenshen, rồi Kalmaegi. Nhưng giữa cơn cuồng phong thiên nhiên, còn một cơn gió khác thổi dồn dập không kém – Cơn “bão nhân sự” lan khắp hệ thống chính trị. 

Chỉ trong vài tuần, hàng loạt vị trí trọng yếu được điều động, hoán đổi, chỉ định với tốc độ chưa từng thấy: từ Trung ương đến địa phương, từ Bộ Quốc phòng, Ban Tuyên giáo, cho đến thành ủy Hà Nội, Thái Nguyên, Lào Cai ... Dư luận, kể cả trong Đảng, không khỏi ngỡ ngàng.

Người ta hỏi: Tại sao giữa lúc chúng ta hô hào “phân cấp, phân quyền” để tinh gọn, hiệu quả và minh bạch, thì thực tế lại xuất hiện xu hướng “tập trung hóa nhân sự” dồn dập như vậy? Liệu có nguy cơ rằng khẩu hiệu phân quyền trở thành hình thức, còn bộ máy vẫn vận hành theo lối cũ: “trên rót xuống – dưới chấp hành”? 

Câu hỏi ấy không chỉ là chuyện nhân sự, mà là thước đo của niềm tin chính trị.

Phân quyền không thể chỉ là khẩu hiệu

Phân cấp, phân quyền là tinh thần cải cách mà Đảng đã kiên trì suốt nhiều năm, được Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh trong Hội nghị Chính phủ với địa phương: tinh gọn bộ máy, tăng trách nhiệm giải trình, thúc đẩy tự chủ và sáng tạo. Tinh thần ấy là đúng đắn, cấp tiến. Nhưng nếu việc điều động cán bộ lại dồn dập, thiếu thời gian khảo nghiệm, thậm chí vượt rào quy trình bầu chọn, thì hệ quả là chính tinh thần cải cách bị triệt tiêu ngay từ khâu nhân sự.

Luân chuyển cán bộ là một chủ trương đúng đắn, nhằm rèn luyện, thử thách và tạo cơ hội phát triển toàn diện cho đội ngũ lãnh đạo. Tuy nhiên, khi việc luân chuyển bị đẩy đến mức hình thức, biến thành một cuộc “xáo bài nhân sự”, thì ý nghĩa tốt đẹp ban đầu sẽ bị triệt tiêu. Một cán bộ giỏi, nếu cứ di chuyển liên tục như con thoi, không đủ thời gian để gây dựng tầm nhìn và định hình dấu ấn lãnh đạo, sẽ khó có thể để lại kết quả thực chất. Khi nhân sự bị luân chuyển theo cách cơ học, hệ thống không chỉ mất đi tính ổn định chiến lược mà còn suy yếu khả năng tích lũy kinh nghiệm, tri thức và trách nhiệm với địa bàn được giao.

Kỷ cương trong Đảng là cốt lõi của lòng tin

Theo Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam và Quyết định số 190-QĐ/TW (10-10-2024), việc bầu cử trong Đảng phải tuân thủ nguyên tắc tập trung dân chủ, bỏ phiếu kín, có kiểm phiếu và chuẩn y đúng quy định. “Cử” không có nghĩa là “chỉ định”, và “chuẩn y” không đồng nghĩa với “quyết định thay”. Vấn đề không phải là bác bỏ quy trình chỉ định, vốn vẫn cần thiết trong công tác tổ chức, mà là việc lạm dụng hình thức này hoặc thực hiện nó thiếu minh bạch, làm lu mờ đi nguyên tắc tập trung dân chủ và quyền bầu cử thực chất. Mọi sai khác giữa tinh thần và hình thức của Điều lệ đều có thể gây ra hệ lụy lớn: làm suy giảm niềm tin, vốn là thứ tài sản chính trị quý giá nhất của đảng.

Niềm tin ấy được gây dựng bằng mồ hôi, bằng sự hy sinh của biết bao thế hệ, không thể để tổn thương chỉ vì các quyết định hành chính “vừa chạy vừa xếp hàng” dẫn đến “dục tốc bất đạt”! Dân nhìn người lãnh đạo không chỉ ở chức vụ, mà ở cách họ được chọn, ở quy trình công khai minh bạch hay không. Trong thời đại mạng xã hội và thông tin mở, sự minh bạch không còn là lựa chọn – nó là điều kiện tồn tại.

Nhìn ra thế giới để soi lại mình

Nhật Bản là một trong những nước duy trì mô hình kết hợp hài hòa giữa luân chuyển cán bộ và trách nhiệm địa phương. Các thống đốc và thị trưởng được dân bầu trực tiếp, chịu trách nhiệm chính trị trước cử tri, trong khi các quan chức trung ương vẫn luân chuyển định kỳ để chia sẻ kinh nghiệm. Sự cân bằng này giúp duy trì kỷ luật nhà nước mà không triệt tiêu sáng kiến địa phương.

Hàn Quốc đi xa hơn khi phân quyền thực chất qua bầu cử địa phương, trao quyền tài chính rõ ràng cho các tỉnh và thành phố. Cùng lúc, nước này cũng xử lý nghiêm mọi sai phạm nhân sự – bởi vì trách nhiệm chính trị là nền tảng của niềm tin công dân. Sự minh bạch trong bổ nhiệm là bài học quý: chỉ khi người dân thấy được quy trình, họ mới tin vào kết quả.

Trung Quốc chọn hướng tập trung: Ban Tổ chức Trung ương điều động cán bộ chặt chẽ, luân chuyển thường xuyên nhằm kiểm soát thống nhất chính trị. Cách làm ấy giữ được kỷ luật, nhưng đồng thời bộc lộ hạn chế – khi quá tập trung sẽ khiến cấp dưới thiếu chủ động, địa phương mất đi tính sáng tạo. Bài học ở đây là: tập trung cần song hành với cơ chế phản biện và giám sát để tránh quan liêu hóa quyền lực, nặng về quan hệ quân thần, và bỏ mất chữ nhân.

Đức đại diện cho mô hình liên bang, nơi mỗi bang có quyền hành rộng, người đứng đầu chịu trách nhiệm pháp lý và chính trị trước nghị viện bang. Quyền lực được kiểm soát bằng pháp lý, chứ không chỉ bằng “ý chí cấp trên”. Mọi quyết định nhân sự đều công khai, được kiểm tra và có cơ chế phản hồi.

Nhìn từ những mô hình ấy, Việt Nam có thể rút ra bài học sâu sắc: phân quyền không phải là phân tán quyền lực, mà là phân chia trách nhiệm; tập trung không phải để ban phát quyền, mà để giữ nguyên tắc. Và quan trọng hơn cả – minh bạch là sợi dây nối giữa quyền lực và lòng dân.

Giữ cho cơn bão không cuốn mất niềm tin

Một cơn bão thiên nhiên có thể quật ngã những cây cổ thụ, nhưng một “cơn bão nhân sự” thiếu minh bạch có thể quật ngã cả niềm tin chính trị. Nếu nhân sự bị điều động như những quân cờ, không gắn với chiến lược và đánh giá hiệu quả thực tế thì mỗi quyết định trở thành một phép thử rủi ro. Người dân cần thấy ở mỗi sự thay đổi là một bước tiến, chứ không phải một vòng xoáy.

Vận mệnh quốc gia là trách nhiệm chung. Mỗi quyết định nhân sự, dù ở cấp trung ương hay địa phương, đều tác động đến vận mệnh chung. Cán bộ là gốc của công việc, như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói, nhưng “chọn cán bộ như chọn người chèo thuyền”: phải có bản lĩnh, có năng lực, và được dân tin. Không thể để sự sắp xếp nhân sự hay sự luân chuyển như phép thử  của ”bên thắng cuộc”!

Kiến nghị cho một hướng đi vững vàng

– Minh bạch hóa quy trình nhân sự: Mọi hình thức chỉ định, chuẩn y hay điều động cần được giải trình rõ ràng, có công khai trong nội bộ Đảng và thông tin chính thống để định hướng dư luận.

– Luân chuyển phải gắn với mục tiêu đào tạo: Không phải ai cũng cần luân chuyển, mà chỉ nên làm với người có tiềm năng và trong lộ trình phát triển cụ thể, có đánh giá trước - sau rõ ràng.

– Tăng trách nhiệm giải trình của địa phương: Khi phân quyền, phải đi kèm công cụ, ngân sách và quyền quyết định thực sự, không để cấp dưới “chịu trách nhiệm mà không có quyền hạn”.

– Hoàn thiện cơ chế giám sát: Tăng cường vai trò của các thiết chế kiểm tra, giám sát nội bộ, đồng thời mở rộng không gian phản biện xã hội để phát hiện và ngăn ngừa sai lệch sớm.

– Đề cao đối thoại: Mọi sự thay đổi lớn đều cần được giải thích, lắng nghe phản hồi, và điều chỉnh nếu cần. Đó không phải là yếu đuối, mà là biểu hiện của văn hóa chính trị trưởng thành.

Kết luận – Minh triết của một dân tộc mạnh

Trong mọi cơn bão, điều quan trọng nhất là giữ vững tay lái. Đảng và Nhà nước không chỉ cần kiên định đường lối, mà còn phải minh triết trong cách dùng người. Một đất nước muốn trường tồn phải dựa trên kỷ cương, công khai và niềm tin chứ không thể dựa vào mệnh lệnh hành chính hay nghị quyết.

Những cuộc điều động cán bộ, nếu được tiến hành minh bạch, có lý do xác đáng và hướng tới hiệu quả chung, sẽ được nhân dân ủng hộ. Nhưng nếu làm vội vàng, thiếu căn cứ, thì dù đúng quy trình trên giấy cũng có thể sai trong lòng dân.

Đất nước này không phải của riêng ai. Nó thuộc về hơn 100 triệu người Việt Nam, và cũng thuộc về tương lai mà chúng ta cùng xây dựng. Mỗi quyết định nhân sự, nếu được soi bằng tinh thần trách nhiệm với quốc gia và bằng ánh sáng của kỷ cương, sẽ không còn là “bão” mà là ngọn gió lành đưa con thuyền Việt Nam tiến về phía trước.

T.V.T.

Tác giả gửi BVN