Bauxite Việt Nam

Trần Lê Bình

Đọc tin thấy Việt Nam đang có dự thảo Luật sửa đổi thuế thu nhập cá nhân. Thuế suất thu nhập cá nhân dự kiến cao nhất là 35%. Dư luận đang bàn luận: mức đó có quá cao không? Nhân đây, tôi xin góp một tiếng nói.

Hà Lan, nơi tôi đã sống gần 40 năm, là nước tư bản, dân phải đóng thuế thu nhập cao từ 36,55% đến 52%. Như vậy là lương cả tháng đi làm phải nộp mất một nửa cho nhà nước. Ngoài ra còn nhiều khoản thuế khác như: nếu tiền tiết kiệm để ngân hàng lấy lãi quá mức quy định – phải nộp thuế; nhận di sản cha mẹ hoặc người thân cho với giá trị quá mức quy định – phải nộp thuế; trúng sổ số lớn – phải nộp thuế. Dân Hà Lan là dân rất hay đi biểu tình phản đối đủ thứ, thế nhưng lại không có bất kỳ cuộc biểu tình nào phản đối về việc nộp thuế thu nhập cao như vậy. Tôi hỏi nhiều người xung quanh, tại sao họ không phàn nàn về vấn đề đó? Họ cười và trả lời rằng: “Tiền thuế đó đã dùng cho lợi ích của người dân, thì cần gì phải phản đối nữa”. 

Vậy người dân được hưởng những gì mà họ hài lòng chấp nhận đóng thuế cao? Tôi xin liệt kê vài điều chính như sau:

Thứ nhất – Không cần phải lo việc học hành của con cái

Trẻ em đi học từ trường mẫu giáo đến các trường tới 18 tuổi là hoàn toàn miễn phí. Kể cả sách giáo khoa và các phương tiện cho học sinh như computer trong trường hoàn toàn miễn phí. Thậm chí nhà trường có nơi để bút và vở viết, nếu cháu nào cần cứ việc lấy thoải mái mà dùng. Phụ huynh chỉ cần đóng góp một lần trong năm học trên tinh thần thiện nguyện một khoản tiền nhỏ, để khi kết thúc năm học nhà trường tổ chức cho các cháu có cuộc dã ngoại, vui chơi giải trí, thế thôi. Ngoài ra, hàng tháng nhà nước còn cấp tiền hỗ trợ nuôi con cho cha mẹ, từng đứa trẻ từ khi lọt lòng cho đến tuối 18, dù cha mẹ thu nhập cao hay thấp đều nhận được số tiền như nhau. Như vậy, gánh nặng của cha mẹ lo học hành cho con cái đến tuổi trưởng thành đã

 có nhà nước gánh hộ rồi.

Khi đứa trẻ 18 bước vào tuổi trưởng thành, nhận được sự giáo dục là các cháu phải học sống tự lập, họ biết chịu trách nhiệm với việc làm của mình và chịu trách nhiệm trước xã hội. Nhà nước tạo điều kiện giúp đỡ họ. Tất cả những người đi học, được nhà nước cấp khoản tiền gọi là tài chính sinh viên. Mức tiền nhiều ít phụ thuộc vào thu nhập của bố mẹ, nhà giàu thì nhận ít, nhà nghèo thì được nhiều. Để khuyến khích đứa trẻ sống tự lập, nếu ai ra ở riêng, nhà nước hỗ trợ cho tiền thuê phòng. Sinh viên trường cao đẳng và đại học phải đóng học phí ở dạng nhà nước ứng trước cho. Trước năm 2015, nếu sinh viên nhận bằng tốt nghiệp đúng thời hạn, sẽ được miễn học phí hoàn toàn, nếu không đỗ sẽ phải trả lại số học phí đó. Từ sau năm 2015, luật đã thay đổi, tất cả sinh viên đều phải trả học phí ở dạng nhà nước cho vay. Sau khi ra trường, khi nào có việc làm thì mới bắt đầu trả dần. Các thế hệ trẻ Hà Lan từng trải qua cao đẳng và đại học đều mắc nợ nhà nước. Từ đó họ có câu nói hài hước rằng: “Nếu ai không mắc nợ không phải người Hà Lan”. Như vậy một gánh nặng nữa của bậc cha mẹ, là lo cho con cái được trưởng thành cũng đã có nhà nước lo.

Thứ hai – Việc làm

 Không ai nắm tay được cả ngày, cuộc sống luôn có sự may rủi. Hôm nay có việc làm, ngày mai mất việc vì sức khỏe hay lý do khác, thì những người đó được nhận tiền thất nghiệp, cuộc sống của họ vẫn được đảm bảo bình thường. Thất nghiệp vẫn có ô tô, hàng năm vẫn có tiền đi du lịch khắp thế giới.
Thứ ba – Y tế

Hà Lan có luật bắt buộc toàn dân đều phải có bảo hiểm y tế. Căn cứ vào thu nhập từng người, nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí để đóng bảo hiểm y tế đó. Nếu ai phải vào bệnh viện, giàu nghèo đều được đối xử như nhau, ai cũng có giường nằm, không bao giờ nằm chung và nằm dưới đất. Bệnh viện lo cho bệnh nhân từ A đến Z, sáng có y tá chăm lo vệ sinh cho bệnh nhân, đồ ăn thức uống từ sáng đến tối đưa tận giường, và có menu cho bệnh nhân tự chọn món ăn mình ưa thích. Đến giờ vào thăm, người nhà thích thì mang theo bó hoa cho người thân, cô y tá cũng sẽ có sẵn lọ và cắm hộ đặt bên đầu giường cho bệnh nhân. Mọi người lấy ghế có sẵn ngồi xung quanh bệnh nhân, hàn huyên thăm hỏi đến hết giờ thì chào nhau ra về. Gánh nặng chăm lo người thân khi bị ốm đau cũng đã có nhà nước lo.

Thứ tư – Được hỗ trợ khi về già  

Tất cả người dân từ 65 tuổi trở lên đều được cấp tiền người già như nhau, nếu ai chưa từng đi làm không có tiền hưu sẽ được hỗ trợ thêm để đảm bảo đủ thu nhập cho cuộc sống bình thường. Người già yếu được vào nhà dưỡng lão có mọi điều kiện chăm sóc đầy đủ. Nếu cụ nào vẫn thích ở nhà nhưng sức yếu, sẽ có người đến nhà giúp, từ giúp tắm rửa, đến nấu nướng vệ sinh dọn dẹp nhà cửa, đẩy cụ ngồi xe lăn đi dạo công viên... và ... tiền thuê người giúp việc cũng do nhà nước chi trả. Nếu con cái đến làm những việc đó, cũng sẽ vẫn nhận được tiền công như người ngoài. Các cụ được cấp thẻ taxi, khi nào muốn đi chơi thăm bạn bè... các cụ sử dụng thẻ đó gọi taxi đón đưa tại nhà và chỉ trả một số tiền nhỏ bằng mua nửa cái bánh mỳ. Như vậy là gánh nặng lo cho cha mẹ già cũng đã có nhà nước lo cho hết.

Thứ năm, có rất nhiều khoản được giảm trừ từ trong tiền đóng thuế

Mấy khoản chính như sau:

-       Vay tiền ngân hàng mua nhà, tiền lãi phải trả nhà bank được giảm trừ;

-       Chi phí cho việc sửa sang nhà cửa của cá nhân được giảm trừ;

-       Thuê nhà xã hội với thu nhập thấp, sẽ được hỗ trợ tiền thuê;

-       Chi phí tiền xăng ô tô, vé tàu xe để đi làm thêm (nếu có) sẽ được giảm trừ;

-       Khoản đóng góp cho từ thiện, góp cho qũy tiền hưu được giảm trừ.

Hà lan là nước có hệ thống thuế rất tỉ mỉ chi tiết, nên tôi chỉ tóm tắt vài điều chính như trên. Và luật kiểm tra và giám sát thuế cũng rất chặt chẽ và nghiêm khắc, lậu thuế, chốn thuế không dễ dàng. Và nếu phạm vào sẽ bị coi là một tội phạm nghiêm trọng, chịu hình phạt nặng nề.

Luật thuế và cách sử dụng tiền thuế cho an sinh xã hội đã góp phần đưa Hà Lan trở thành một nước đứng trong top 10 nước có cuộc sống hạnh phúc của thế giới. Theo thống kê của tổ chức World Happiness Report năm 2024, Hà Lan đứng Thứ 5 trong top 10.

T.L.B.

Nguồn: FB Tran Le Binh